Nieuws
10 sep 2003 - Eenmalige regeling asielzoekers
Eenmalige regeling asielzoekers
1) Achtergrond
De idee achter de eenmalige regeling. Het voorstel is het direct gevolg
van maatschappelijke discussie, 2 moties in Kamer- debatten en een
Regeerakkoord met politieke afspraken. In deze discussie zijn voor- en
nadelen belicht, en vele organisaties en personen betrokken. We
realiseren ons, dat het een discussie is die met emotie gepaard gaat. Het
voorstel is het gevolg van problemen in verleden: jarenlange procedures.
Waarom jarenlange procedures? Omdat in jaren negentig jaarlijks
tienduizenden mensen verzoek tot asiel deden. Niet alleen die aantallen
baarden zorgen, ook de wetenschap dat te veel mensen die om asiel vroegen
in te veel gevallen daar geen recht op hadden. Het is dus niet zo, dat
dit voorstel louter en alleen het gevolg is van problemen die door de
overheid zijn veroorzaakt. De ratio is dat met een eenmalige maatregel
onzekerheid wordt beeindigd bij mensen die al 5 jaar niets van de
overheid vernamen. Tegelijk kan een deel van de werklast voor overheid
verminderen en extra energie worden gestoken in bestaande zaken. Opdat
het zich in de toekomst niet herhaalt. Dat is de redenering. De eenmalige
maatregel is géén ontkenning van de eigen verantwoordelijkheid van mensen
die uit eigen beweging naar Nederland zijn gekomen. Het is géén
ontkenning van de eigen verantwoordelijkheid wanneer mensen beroep of
bezwaar aantekenen tegen beslissingen van de overheid op basis van de
wet. De bedoeling is dus ook niet om uitgeprocedeerden te voorzien van
een verblijfsvergunning enkel en alleen omdat ze bleven procederen. Dat
druist tegen het rechtsgevoel in.
2) Opmerkingen en vragen
De VVD heeft aantal vragen en opmerkingen bij het voorstel. Er wordt veel
gesproken over kinderen van asielzoekers met de Nederlandse nationaliteit
omdat ze hier zijn geboren. Maar wanneer hier kinderen worden geboren
wier ouders de Nederlandse nationaliteit niet hebben, dan heeft het kind
ook de Nederlandse nationaliteit niet. Tweede waar ik naar wil vragen, is
de redenering dat uitgeprocedeerden als vanzelf illegaal worden. Het is
een argument vaak is gebruikt. Los van het feit, dat het opzichzelf geen
sterk argument is, heb ik daar nog een vraag bij. Wanneer je mensen uit
de praktijk spreekt, bij de vreemdelingenpolitie bijvoorbeeld, naar de
achtergrond van illegalen vraagt, dan hoor je steeds dat onder illegalen
zelden of nooit voormalig asielzoekers voorkomen. De praktijk lijkt dus
anders dan de redenering. Kan de minister daar op reageren? Een vraag
over rechtsongelijkheid en mogelijk nieuwe procedures die het gevolg
kunnen zijn van deze eenmalige regeling. Mensen die wel voor 27 Mei 1998
asiel vroegen, maar nu in 2e of 3e procedure zitten zouden naar de
rechter kunnen stappen. Dat was althans een opvatting tijdens de
hoorzitting. Uit de brief en vraag 59 trekt de VVD de conclusie, dat dit
niet mogelijk is. De beslissing wordt immmers ambtshalve genomen. Als er
geen beslissing is, kun je ook niet bezwaar aantekenen. Je kunt niet
beroep of hoger beroep indienen - wanneer een besluit ambtshalve niet is
genomen. Begrijp ik dat goed? Geldt dat ook wanneer mensen een aanvraag
indienen met expliciete verwijzing naar deze eenmalige regeling en ze
krijgen een afwijzend antwoord? We moeten niet vergeten dat het voorstel
maar een deel van de aanpak van het Vreemdelingenbeleid bestrijkt. Dat
wordt ook niet ontkend door het kabinet, maar ik wil het expliciet
benoemen. Cruciaal is het uitzettings- en terugkeerbeleid. Het is goed
dat zovele politieke partijen en maatschappelijke organisaties nu het
belang hiervan onderstrepen. Maar het moet wel van papier naar praktijk
worden gebracht. Beslissingen van de Nederlandse overheid moeten worden
nageleefd en gehandhaafd. Niets of niemand ontneemt een asielzoeker de
eigen verantwoordelijkheid om uitspraken om Nederland te verlaten te
respecteren. Het antwoord op vraag 7 - dat de overheid nimmer berust in
voortgezet verblijf - laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Een
verantwoordelijkheid ligt ook bij landen van oorsprong; zij moeten hun
onderdanen toegang verlenen. Dat betekent dat we die landen aan moeten
spreken, op alle mogelijke wijzen. Nederland heeft bevordering van de
internationale rechtsorde in de Grondwet staan. Daar hoort volgens de VVD
ook bij: aansporen van staten om zich verantwoordelijk op te stellen voor
hun eigen staatsburgers. Nederland moet alle relaties die ze met landen
heeft daartoe gebruiken. Dus relaties op het gebied van
ontwikkelingssamenwerking, handelsrelaties, culturele, politieke relaties
enzovoort gebruiken. Hetzelfde geldt voor multilaterale contacten. Wil de
minister zorgdragen voor eenheid van kabinetsbeleid op dit punt? Dus als
een minister van EZ voor een handelsmissie gaat, dan ook terugname aan de
orde stellen. Idem dito voor de ministers van Buitenlandse Zaken en
Ontwikkelingssamenwerking. Kan de Minister aangeven wat de praktijk is?
Dan een opmerking over de positie van gemeenten. De VVD is klip en klaar:
Nederland heeft maar één overheid! Die overheid heeft een taakverderling
over rijk, provincie en gemeente. Ieder niveau met eigen taken en
bevoegdheden. Overheden kunnen niet in oppositie gaan tegen over elkaar.
Dat is bestuurlijke wanorde. Gemeentelijke autonomie mag niet verworden
tot gemeentelijke anarchie. Wanneer gemeenten eigenstandig opvang
regelen, dan maken ze problemen niet kleiner maar groter. Zie Den Bosch.
De VVD wil niet verhelen nog problemen te verwachten op het gebied van
huisvesting. De VNG wees er in de hoorzitting op: in het woningsegment
waarin wordt gezocht heerst krapte. Op papier lijkt alles wel geregeld.
De provincies en gemeenten hebben aangegeven hier hard aan te werken, en
de achterstanden per 1 juni 2004 te hebben weggewerkt. Maar ze zouden al
per 1 juli 2003 zijn weggewerkt. Er is voor de tweede helft van dit jaar
een aanvullende taaktstelling van 3700 plaatsen. Het gevolg van deze
eenmalige regeling kan alleen maar zijn, dat die taaktstelling wordt
verhoogd. Ik wil wijzen op een circulaire van 26 Mei dit jaar van het
kabinet aan de gemeenten. Hierin wijst het kabinet de gemeenten op de
noodzaak van een inhaalslag op het gebied van huisvesting. Er staat ook
in hoe die achterstanden worden veroorzaakt. Mag ik er op wijzen dat 159
achterlopende gemeenten nog geen enkele huisvestingsplaats hadden
geleverd!! Dat is een ander beeld dan we van de VNG krijgen. In de
antwoorden schrijft de Minister over een zogenaamde "omklap-regeling".
Die is de VVD niet duidelijk. Met 'omklappen' kan toch niet worden
bedoeld, dat zowel de extra taakstelling voor 2003 wordt opgelost als de
groep die door de eenmalige regeling in Nederland mag blijven? Graag meer
duidelijkheid over huisvesting, omklappen voor woningen en de gevolgen
voor de taakstelling. De VVD heeft het vermoeden dat Kamer en Kabinet
elkaar helaas nog vaker zullen spreken over huisvesting van
statushouders. Oordeel VVD Het huidige kabinetsvoorstel is het einde - en
niet het begin - van een lange, maatschappelijke discussie. De VVD vindt
het van het groot belang dat er nu duidelijkheid is. Daarmee komt een
einde aan onzekerheid. Inhoudelijk is het voorstel in lijn met het
Hoofdlijnenakkoord en door de Tweede Kamer aanvaarde moties. Een
eenmalige maatregel dient volgens de VVD duidelijke regels te bevatten,
die niet voor tweeërlei uitleg vatbaar zijn. Het voorstel dient goed
uitvoerbaar ten zijn. Nieuwe procedures en aanzuigende werking mogen er
niet het gevolg van zijn. De juridische houdbaarheid van een eenmalige
maatregel is voor de VVD van het grootste belang. De VVD stelt
nadrukkelijk dat iedere eenmalige maatregel een tweede kant heeft. Voor
iedereen is duidelijk wie volgens de gestelde criteria in aanmerking
komen. Daarmee is ook duidelijk voor wie dat niet geldt. Wat de VVD
betreft is het genoemd aantal personen dat nu in aanmerking te lijkt
komen voor een verblijfsvergunning is het resultaat en niet de inzet van
een eenmalige maatregel. Het kabinetsvoorstel dient naar mening van de
VVD op inhoudelijke gronden en niet op aantallen te worden beoordeeld.
5) Doel voor ogen houden.
Tot slot, De VVD vindt het van belang het doel goed voor ogen te houden.
De ratio achter deze regeling is het oplossen van problemen uit het
verleden opdat aan onzekerheid een eind wordt gemaakt, en tegelijk extra
capaciteit, inzet en energie kan worden vrijgemaakt. De doelstelling is
niet mensen die niet willen terugkeren of die niet willen vertrekken hun
zin te geven. De doelstelling is niet om maar een getal vast te stellen,
en dan terug te redeneren naar een regeling. En tot slot: het betreft een
eenmalige regeling. De noodzaak van een stringent, restrictief
toelatingsbeleid en strikte uitvoering van de Vreemdelingwet blijft
onverkort bestaan!
10 september
Arno Visser
VVD