Het Koninklijk Huis
25/12/03 Kersttoespraak 2003
Kerstmis, het feest van licht dat doorbreekt in een sombere wereld,
vieren velen in een kring van familie en vrienden. Mensen zoeken
warmte bij degenen met wie zij vertrouwd en verbonden zijn.
Familie en gezin kunnen kracht geven om tegenslag te boven te komen en
verdriet te verzachten. Ook de goede momenten delen wij allereerst met
wie ons dierbaar zijn. Voor ons kwam na een moeilijke tijd een
gelukkige wending. De geboorte van Amalia brengt vreugde en grote
dankbaarheid om dit nieuwe leven. Een gevoel van ontroering vervult
ons wanneer wij zien hoe een kwetsbaar kindje in liefde wordt
opgenomen. Intens verheug ik mij ook op het huwelijk van Friso en
Mabel die samen de toekomst tegemoet treden.
Kerstmis is het feest van liefde en verwondering om de geboorte van
Gods zoon. Als mens onder de mensen kwam Jezus op aarde. Zijn leven
inspireert velen nog elke dag.
In de ouderdom kan de kracht van naastenliefde verlichting brengen. Ik
denk aan mijn beide ouders en vandaag in het bijzonder aan mijn moeder
voor wie de jaren zwaar zijn geworden. Met U wil ik de gedachten
richten op idealen waarmee zij zich in haar lange leven zo sterk
verbonden heeft gevoeld. In 1982 werd hààr als eerste de prijs
uitgereikt van de Vier Vrijheden die jaarlijks wordt verleend ter
herinnering aan de beroemde oorlogstoespraak van President Franklin
Roosevelt. Die vrijheden zijn de morele pijlers van onze beschaving.
De eerste is vrijheid van meningsuiting, de tweede vrijheid van
godsdienst en levensovertuiging, de derde vrijwaring van nood en
gebrek en de vierde het vrij zijn van angst en vrees.
Die vrijheden gaan voor mensen pas ècht leven wanneer ze ontbreken.
Dan immers wordt men zich bewust van de waarde van rechten die gelden
voor iedereen.
De vrijheid van meningsuiting is al lang verankerd in onze Grondwet.
Dat is een groot goed. Het is echter geen vrijbrief om te kwetsen noch
om schaamteloos oordelen te verkondigen over mensen. Elke vrijheid
heeft een keerzijde in verantwoordelijkheid waarmee gewetensvol moet
worden omgegaan. Dat verplicht de waarheid te eerbiedigen en
medemensen te respecteren. Alleen zo zal het geschreven en gesproken
woord een wapen kunnen zijn tegen corruptie en misbruik van macht en
een schild voor de democratie.
Geen vrijheid confronteert ons zo ingrijpend met anderen als de
vrijheid van godsdienst en overtuiging. Dit grondrecht vraagt om
ruimte voor verschillende levensopvattingen, in verdraagzaamheid en
respect. Een ieder mag op zijn manier geloof beleven en belijden. Maar
religie kan nooit een rechtvaardiging zijn voor onverantwoordelijk
gedrag. Mensen mogen God áánroepen voor leiding en bemoediging in het
leven, maar Hem nooit ínroepen ter verdediging van ontoelaatbaar
handelen.
Voor wie in armoede leven staat de vrijwaring van nood en gebrek
voorop. Aan medeverantwoordelijkheid voor hún dagelijks bestaan,
kunnen wìj ons niet onttrekken. Uitzichtloze ellende in grote delen
van de wereld mag nooit gewoon worden gevonden. Iedereen heeft recht
op een menswaardig leven, uitstijgend boven het barre overleven.
Ongelijkheid en onrecht blijven onaanvaardbaar. Meer dan een halve
eeuw nadat de Vier Vrijheden werden verkondigd, ligt de eerste
uitdaging voor de internationale gemeenschap nog steeds in het opkomen
voor sociale gerechtigheid.
Vrij zijn van angst en vrees vormt de basis voor vrede. Veiligheid
betekent niet een bestaan zonder risicos maar het besef beschermd te
zijn. Als vertrouwen en zekerheid ontbreken, voelt men zich bang en
bedreigd. Angst maakt een mens onvrij.
Vrees voor onverwachte en gewetenloze terreur ondermijnt de
veiligheid, waar ook ter wereld. De mondialisering van geweld vereist
dan ook een universele inzet. Vertrouwen kan groeien wanneer zowel de
directe bedreigingen worden tegengegaan als ook de oorzaken van
frustratie en agressie worden onderkend en bestreden. Dit is niet
alleen een kwestie van handhaving van de internationale rechtsorde
maar ook van daadwerkelijke strijd tegen armoede en ongelijkheid. Zo
blijven de verschillende vrijheden nauw met elkaar verbonden, gegrond
in de menselijke waardigheid.
Na twee wereldoorlogen kon pas van een overwinning worden gesproken
toen uit de chaos een internationale gemeenschap voortkwam die zich
kon wijden aan vrede en gerechtigheid. De organisatie die deze idealen
belichaamde vond een tehuis in Amerika. Bij alle spanningen in de
internationale betrekkingen van onze tijd kan deze
wordingsgeschiedenis van de Verenigde Naties de weg wijzen.
Vanuit het fundament van de Vier Vrijheden kan ook vandaag worden
gestreden voor vrede en gerechtigheid. Tezamen geven zij gestalte aan
de menselijke waardigheid. Die waardigheid van een ieder heeft God
bevestigd in de geboorte van Jezus. Dat vieren wij met Kerstmis. Aan
mijn moeder die steeds vanuit deze overtuiging heeft geleefd, draag ik
mijn toespraak op.
In een ieders leven kunnen zin en ziel worden gevonden in
medemenselijkheid. Dat is de bemoediging èn opdracht van Kerstmis.
Zoals een dichter zei: Blijf die grote woorden dromen, laat de hoop
niet varen.
Ik wens U allen een gezegend Kerstfeest toe.
Muziek
* Amazing Grace traditional 1'26" Telarc CD-80531
Christopher Cock-tenor en de Robert Shaw festival Singers
* Een gedeelte uit het largo uit de 9e symfonie in e kl t op. 95
"uit de nieuwe wereld" Antonin Dvorak 1'40" EmiCDM7643252 Beriner
Philharmoniker olv Herbert von Karajan
Copyright : RVD/Foto Eric Maas