06-01-2004
Den Helder: Beter en professioneler
Over verantwoordelijkheid nemen, voorkantsturing en agendamanagement
Nieuwjaarstoespraak burgemeester J.M. Staatsen op 5 januari 2004 op de
Oude Rijkswerf Willemsoord/Cape Holland
Dames en heren, het is goed om zo met zn allen aan het begin van het
nieuwe jaar bijeen te zijn. Want wij kunnen allen in 2004 bijdragen
aan gezondheid, voorspoed en veiligheid in Den Helder. Die wens wil ik
uitspreken voor onze gemeente. Maar ook op individueel niveau wil ik
oprecht alle inwoners van onze gemeente een gezond, gelukkig en veilig
2004 toewensen. En zeker ook voor U allen bijeen op deze historical
site van Cape Holland. Ik weet overigens niet, of Napoleon deze
aanduiding zou hebben begrepen.
Trouwens, die aanduiding. Nico Bais en Matthie Vermeulen hebben mij
bezworen vanaf nu de enige en voor altijd juiste naam te gebruiken:
Cape Holland, Willemsoord Den Helder.
Mogelijk bent U verrast, dat Thomasvaer en Pieternel hier niet staan.
Eljo Vos en ik hebben begin december een gesprek met hen mogen hebben.
We hebben Den Helder 2003 met hen doorgenomen.
Tot onze spijt zeiden Thomasvaer en Pieternel zij hebben Eljo en mij
overigens met nadruk gevraagd U hun meest hartelijke groeten over te
brengen- dat ze niet kwamen: zij vonden, dat Den Helder een jaar met
zoveel zorgen en problemen achter de rug had, dat het minder passend
was daar met grollen en grappen op terug te blikken! En als je nog zo
dicht op de problematiek zit, dan onderken je nog niet, dat de
ontwikkelingen rond bijvoorbeeld werkgelegenheid/Marine, rond Cape
Holland/bestuurscrisis ook van min naar plus kunnen. Als we met elkaar
er tenminste de lessen uit trekken....!
Ze komen dus niet. Ja, ik hoor de teleurstelling door deze ruimte
gaan! Hun afwezigheid is inderdaad, ook voor ons, een domper. Maar
laten we met elkaar afspreken van 2004 zon spetterend jaar te maken,
dat ze maandag 3 januari 2005 wel op een Helders podium staan.
VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN
Gezondheid, voorspoed en veiligheid.
We kunnen het elkaar toewensen. Maar wie zorgt er voor?
Hofland schrijft in de NRC van afgelopen week een bespiegelend verhaal
over het jaar 2003 onder de kop het jaar van de schamperheid.
Daarin zegt hij onder meer: De overheid komt wel een beschermende en
regelende rol toe, maar alleen in die gevallen waarin het fatsoen van
de gemeenschap niet meer toereikend is. Het individu kan niet bij het
eerste het beste noodsignaal zijn verantwoordelijkheid aan de staat
overdragen.
Gezondheid. Het debat wordt overheerst door wachtlijsten, rol en taak
van huisartsen, vergoeding van medicijnen. Maar wie is
verantwoordelijk voor gezondheid, zijn eigen gezondheid? Hoe
beïnvloeden we die zelf door ons verstandig, zo u wilt verantwoord, te
gedragen als het gaat om eten, drinken, roken en bewegen?
Ik kan het niet nalaten ook vanavond de steun van de stad aan ons
Geminiziekenhuis te verwoorden. De Gemeenteraad heeft zo hebben we met
respect kunnen vaststellen- ver zijn nek voor het Gemini willen
uitsteken. Wij vertrouwen, dat het Gemini in 2004 zijn stabiliteit zal
herwinnen!
Veiligheid. Is de politie wel voldoende in de wijk aanwezig? Treedt de
politie voldoende op? Zorgt de gemeente genoeg voor brandveiligheid,
handhaven we de afgegeven gebruiksvergunningen?
Zinvolle vragen. Maar toch! Wie is eigenlijk verantwoordelijk voor
veiligheid? Wat dragen wij zelf bij aan veiligheid in toch onze eigen
wijk? Zorgen wij er zelf voor, dat onze huizen voldoen aan het
keurmerk veilig wonen en aan eisen van brandveiligheid? En moet niet
primair de horeca zelf zorgen voor veiligheid in de eigen zaak en in
het uitgangsgebied?
Breder nog: welke waarden en normen, of eenvoudiger geformuleerd,
welke normale gedragsregels over menselijke waardigheid en respect
geven wij thuis, op school, in kerk of moskee, bij de sportclub mee
aan degenen, die als volgende generatie onze wereld leefbaar moeten en
mogen houden?
Overigens: verantwoordelijkheid nemen als uitgangspunt sluit
verantwoordelijk zijn voor anderen geenszins uit. Ons komt ook een
beschermende rol richting naasten toe, wanneer zij echt niet in staat
hun verantwoordelijkheid op te pakken!
Ik noemde de politie: wij hebben gelukkig een rustige, een relatief
rustige jaarwisseling gehad. Ik wil onze politie- maar ook onze
brandweermensen, die tijdens de jaarwisseling maar gewoon dienst
hadden, daarvoor zeer danken. Ik weet, wat de politie er aan heeft
gedaan om dat ik zou bijna zeggen- af te dwingen. Ik wil daarvoor
graag vanavond in het openbaar mijn waardering en respect uitspreken.
Zij staan immers figuurlijk en soms letterlijk in de frontlinie!
Ik zou aan mijn eerdere wensen dan ook willen toevoegen: ik wens ons
toe, dat wij in 2004 echt primair zelf onze verantwoordelijkheid
nemen. Eerst ons afvragen, hoe we zelf problemen kunnen voorkomen en,
lukt dat niet, hoe we zelf problemen kunnen oplossen.
VOORKANTSTURING
De genoemde voorbeelden maken ook duidelijk, dat we(echt niet alleen
de overheid!) heel vaak bezig zijn en veel tijd investeren aan de
achterkant, in het achteraf oplossen van ontstane problemen. Wat doen
we eigenlijk om aan de voorkant problemen goed te analyseren, te
zoeken naar de echte oorzaken? Voorkomen is beter dan genezen. Ik ben
het met u eens: wat een tegeltjeswijsheid! Misschien dat die
dooddoenermeer tot actie en ander gedrag leidt door een andere
formulering: van achterkantcorrectie en -reparatie naar een
weloverwogen voorkantsturing!
INCIDENTGEVOELIGHEID
Dit heeft natuurlijk ook gevolgen voor de politiek-bestuurlijke
besluitvorming en de verhouding en de afstand tussen politiek en
burger. Ik houd van haaks denken. Ik werd dan ook goed bediend door de
vice-voorzitter van de Raad van State, Tjeenk Willink, die in een
interview met het CDA-blad Christen Democratische Verkenningen zei,
dat de afstand tussen politiek en burger eerder te klein dan te groot
is. Ik citeer hem:VVD-fractievoorzitter van Aartsen wees al op de
hyperventilatie in het politiek debat. De politieke agenda is veel te
incidentgevoelig geworden. Dat wijst eerder op een tekort aan afstand
tussen politiek en burger. Waar of niet waar, het is een interessante
haakse visie, die, ook Den Helder, aan het denken moet zetten.
POLITIEKE AGENDA
Naar mijn gevoel vertonen de drie genoemde punten:
verantwoordelijkheid nemen, voorkantsturing en incidentgevoeligheid,
samenhang. Wordt misschien de incidentgevoeligheid van de politieke
agenda ook veroorzaakt door een doorgeslagen oriëntatie op de
achterkantcorrectie? En om nog even bij Hofland terug te komen: wordt
niet bij het eerste het beste noodsignaal (naar aanleiding van HET
incident) de achterkantreparatie zo maar of te makkelijk bij de
overheid gelegd?
Ik zou wensen, dat we de agendas in Den Helder, de maatschappelijke
agenda maar zeker ook de politiek-bestuurlijke agenda meer gaan vullen
op basis van zorgvuldige overwegingen, waarbij vooraf in ieder geval
drie vragen worden gesteld:
1. wie is verantwoordelijk?
2. wat is echt het probleem; is het een probleem aan de voorkant of
aan de achterkant?
3. is er sprake van een los incident of van een wezenlijk probleem?
Eigenlijk komt het heel eenvoudig gezegd weer neer op: doe de goede
dingen en doe de goede dingen goed. Waarom dan dit hele verhaal? Om
ook deze tegeltjeswijsheid van stilstand naar beweging te krijgen.
FEESTJAAR 2004
Ik heb niet uitvoerig willen terugblikken op 2003 en vooruit willen
kijken naar 2004. En dat niet alleen, omdat de Helderse Courant en het
Helders Weekblad (Kop: Hele jaar door actie in Den Helder!) dat de
terugblik- al zo voortreffelijk hebben gedaan! Maar ook omdat -en ik
citeer- Voorspellingen vertellen iets over de voorspeller, doch niets
over de toekomst.en Goede voornemens hebben meestal een zwak geheugen.
Ik wil afrondend nog een enkel punt laten oplichten.
1. Op 1 januari is de nieuwe structuur van de gemeentelijke
organisatie ingegaan. Daarmee is een basis niet meer en niet minder-
gelegd voor een anders, beter functioneren. Gedrag-en
cultuurverandering zijn redelijk weerbarstige en complexe processen,
maar Raad en College hopen en verwachten echt, dat in 2004 veel
merkbaar beter gaat.
2. Raad en College!
Er is de afgelopen jaren heel veel tijd, aandacht en geld geïnvesteerd
in het verbeteringsproces van het ambtelijk apparaat. Ik denk wel
eens: hebben wij onszelf, de drie gemeentelijke bestuursorganen, Raad,
College en burgemeester niet te kort gedaan? Hebben wij wel voldoende
geïnvesteerd in onszelf en in de verhouding tussen de drie organen? Is
duaal niet te veel tegenover elkaar, niet te veel duel geworden in
plaats van samen voor de stad vanuit uiteraard eigen
verantwoordelijkheden? En leren wij voldoende van zaken die nog niet
goed genoeg zijn gegaan of gaan?
Ik ben ervan overtuigd, dat onze stad recht heeft op een kwalitatief
beter en professioneler functioneren van de bestuursorganen. En ik ben
er van overtuigd, dat onze gemeente daarbij baat zal hebben!
De eerste aanzetten daarvoor zijn gegeven. Behalve mikken op quick
wins projectmatig grondig aanpakken.
Verantwoordelijkheid nemen, voorkantsturing en agendamanagement zullen
daarbij hoofdmotieven zijn! Voor mij ligt hier echt een van de
topprioriteiten in 2004! Het moet in 2004 merkbaar beter gaan!
3. 2004 wordt een FEESTJAAR.
Niet alleen, omdat 2004 een eerste-palen-jaar wordt en ik geef wat
voorbeelden: Buitenveld in Julianadorp, Parkzicht aan de Timorlaan, de
Doggerswijk, brandweerkazerne, de Nollen, de Schooten achter de
Boerderij, de oude Golfstroom, volgende fase Duinpark (compliment aan
Woningstichting voor dit oogstrelend nieuwe woongebied). En het
Stadshart, zult U zeggen. Daar kunnen we nu nog niet zo concreet zijn
over paal en plek! De signalen uit de stad en politiek komen bij het
College door: maak na jaren van plannen maken (waar niks mis mee is,
integendeel) nu snel een zichtbaar en tastbaar begin; een begin, dat
het vertrouwen verder versterkt, een begin, dat zorgt voor een
zwaan-kleef-aan-effect. U hoort van ons! Het College belooft U in
ieder geval nu al: in 2004 zal de eerste bouwput in het
Stadshartgebied verschijnen!
2004 wordt ook een feestjaar, omdat 28 april a.s. Cape Holland,
Willemsoord Den Helder wordt geopend. De Oude Rijkswerf, Cape Holland
stonden en staan voor de ommekeer van Den Helder. Wat we er nu al van
kunnen zien, maakt dat reeds duidelijk. Wat er nog bijkomt, zal dat
overduidelijk maken. De opening van Cape Holland zal een stadsfeest
worden, zoals we dat in Den Helder niet eerder hebben meegemaakt. Een
feest van water, wind, zon, uiteraard zon, schepen, muziek, cultuur en
een feest van mensen, van trotse mensen, mensen trots op hun stad!
Na al deze woorden nu ruimte voor muziek!
5 januari 2004.
Gemeente Den Helder