NVM
NVM AOG, in 2004 lijkt stabilisering van grondprijzen in zicht
Aan: de economische redacties en vakpers
Van: NVM Agrarisch Onroerend Goed
Datum: Nieuwegein, 6 januari 2004
NVM AOG, in 2004 lijkt stabilisering van grondprijzen in zicht
Pleidooi voor meer mogelijkheden functiewijziging complete agrarische
bedrijven
Nadat de prijzen in het eerste halfjaar 2003 nog verder waren gedaald,
is deze in de tweede helft van het jaar iets opgekrabbeld. In het
eerste halfjaar bedroeg de gemiddelde grondprijs 27.340 euro per
hectare, aan het eind van het jaar 29.169 euro. Eind 2002 bedroeg de
gemiddelde grondprijs nog 33.724 euro. Dat wil zeggen dat de prijs ten
opzichte van het jaar ervoor met totaal 13% is gedaald. Volgens NVM
Agrarisch Onroerend Goed lijkt het erop dat de stabilisatie van de
grondprijzen van de courante percelen in zicht is, waarbij de
regionale verschillen opvallend zijn.
Vooral de prijs van grasland is hard achteruitgegaan: bijna 10.000
euro per hectare (27%). Daarbij vergeleken is de prijs van bouwland
maar licht gedaald (3%) met ongeveer 1.000 euro. Er zijn echter, net
als op de woningmarkt, sterk regionale verschillen. Factoren als
kwaliteit en ligging spelen een steeds grotere rol bij de verkoop van
grond. Voor courante gronden wordt nog altijd redelijk betaald,
incourante gronden gaan daarentegen moeilijk van de hand. Het gevoel
op de markt dat DLG weg was en dat daarom de prijzen zijn gedaald,
wordt door DLG niet onderschreven. De algemene economische
ontwikkelingen, dus de situatie op de woningmarkt en de dalende
economie, zijn volgens de vertegenwoordigers van deze dienst veel
dominanter. Dus het opheffen van de biedingenstop en het herstel van
de koopplicht van gronden ten behoeve van de EHS per 1 januari 2004
zal geen direct gevolg hebben op de grondprijzen.
Het aantal transacties in grond is ten opzichte van vorig jaar
afgenomen (bouwland in 2003: 533, in 2002: 678; grasland 2003: 275, in
2002: 528). In de glastuinbouw worden hoge bedragen betaald voor
stukken grond. Prijzen lopen op tot 600.000 euro per hectare. De prijs
van grond in verpachte staat stijgt niet. Volgens de agrarische
NVM-makelaars willen pachters ook niet meer betalen, eerder minder.
Melk
In de tweede helft van 2003 werd ruim 20 miljoen kilogram in meer dan
660 transacties omgezet (stand begin december 2003). Dat brengt het
totaal aantal omgezette melk op bijna 41 miljoen. Dit aantal is hoger
dan in dezelfde periode vorig jaar. Over het hele jaar zijn 1.300
transacties geregistreerd tegenover vorig jaar 1.100. Dat betekent een
toename van 18%. (Dit getal loopt waarschijnlijk nog op, gezien een
nog niet aantal verwerkte transacties in de maand december). Overigens
zijn er tot nu toe ten opzichte van 2002 minder leasetransacties
geweest.
De prijs van melkquotum is het laatste kwartaal flink gestegen. Begin
december werd zelfs 0,48 eurocent op tafel gelegd. Dit werd
veroorzaakt door een grote vraag naar melkquotum, waar tegenover vrij
weinig aanbod stond. Verkopers vroegen ook een hoge prijs voor de
melk. Half december stabiliseerde de prijs weer tot 0,47 eurocent. Er
hangt volgens NVM Agrarisch Onroerend Goed vrij veel melk boven de
markt van onder andere stoppende agrariërs. De hoge prijs zal ook
extra aanbod genereren. Tevens zullen overgefinancierde bedrijven
melkquotum verkopen omdat ze anders in liquiditeitsmoeilijkheden
komen. Echter, uitzonderingen daargelaten, verwacht de vakgroep geen
scherpe daling van de prijs op korte termijn. Gezien het totale
inkomen van melkveehouderijen blijft het moeilijk om voorspellingen te
doen. Nu er een akkoord is over de berekeningsmethode van de
voortzettingswaarde (die voor alle landbouwbedrijven positief zal
uitvallen) zullen jongeren die door willen gaan, melkquotum kopen. Dit
heeft wellicht een lichte verhoging tot gevolg.
NVM Agrarisch Onroerend Goed spreekt haar genoegen erover uit dat de
cijfers van de NVM en LTO nagenoeg niet van elkaar afwijken.
Overige productierechten
De handel in varkensrechten ligt nagenoeg stil. Alleen in Brabant
durven varkenshouders ondanks de slechte prijzen weer te investeren.
Ook in overige productierechten, als pluimvee en bietenquotum, is
weinig actie te constateren, noch aan vraagzijde noch aan
verkoopzijde.
Bedrijven
Nu er akkoord is over de voortzettingswaarde, zijn bedrijfsovernames
belastingtechnisch weer mogelijk. Toch blijven er knelpunten over.
Herbestemming
Het aantal agrarische bedrijven blijft nog steeds afnemen. Door de
hoge kostprijzen en lage opbrengsten moeten veel bedrijven
noodgedwongen stoppen. De gunstige renteontwikkeling kan deze tendens
niet keren. De acties van de supermarkten doen er ook geen goed aan,
aangezien de grote supermarktketens invloed hebben op de
prijsontwikkeling van agrarische producten.
Er zijn vorig jaar slechts 58 complete bedrijven verkocht, de
resterende bedrijven worden in onderdelen verkocht. NVM Agrarisch
Onroerend Goed heeft het afgelopen jaar onderzoek gedaan naar de
herbestemming van agrarische bedrijven. De vakgroep zal in 2004 actief
van zich laten horen over dit onderwerp.
NVM Agrarisch Onroerend Goed is van mening dat door overheden en
marktpartijen ingespeeld moet worden op de ontwikkelingen en dat naar
alternatieve bestemmingen voor vrijkomende agrarische bedrijven moet
worden gezocht. Er komt steeds meer vraag naar wonen, werk en
bijvoorbeeld zorg in het buitengebied. Aan deze vraag moet voldaan
kunnen worden door een passender beleid van provincies en
gemeenten.
De NVM-vakgroep is met de overheid van mening dat karakteristieke
boerderijen voor het landelijk gebied behouden moeten blijven en dus
verpaupering moet worden voorkomen. De agrarische NVM-makelaars doen
echter een beroep op gemeenten en provincies zich soepeler op te
stellen. Dus niet zo stringent aan contingenteringen te houden en open
te staan voor bijvoorbeeld opsplitsing van grote kapitale boerderijen
in kleinere wooneenheden. Niet aan de agrarische sector gerelateerde
functies worden nog te vaak als een bedreiging ervaren, terwijl door
functiewijziging van agrarische bedrijven toch gezorgd kan worden voor
de sociaal-economische leefbaarheid van het platteland en de
ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied.