Nieuwjaarsspeech Secretaris-generaal Marjanne Sint op donderdag 8
januari 2004
Beste VROM'ers,
Wegens verbouwing geopend. Daarmee adverteert het Rijksmuseum om
bekend te maken dat zijn topstukken publiek toegankelijk blijven,
hoewel de Rijksgebouwendienst het hele gebouw op de schop neemt om er
een eigentijds museum van te maken.
Wegens verbouwing geopend. Een betere metafoor voor VROM in 2004 is
nauwelijks denkbaar. Ook VROM staat voor een grote renovatie waarin we
het departement aanpassen aan de eisen van de tijd. 2004 wordt het
jaar van een van de grootste reorganisaties en bezuinigingen ooit.
Alle onderdelen van het departement zijn betrokken, van de Inspectie
en de Centrale Sector tot DG Wonen, van de Rijksgebouwendienst tot DG
Milieu en DG Ruimte. We bundelen onze bedrijfsvoering in een
Gemeenschappelijke Dienst en een Concernstaf. We bezuinigen op alle
beleidsonderdelen. We bereiden de overgang van huursubsidie naar de
Belastingdienst voor. We brengen de uitvoering van subsidieregelingen
onder bij Novem/Senter. De Rijksgebouwendienst houdt rekening met een
krimpende behoefte aan rijkshuisvesting. En we moeten 590
arbeidsplaatsen inleveren, waarmee we in de top van Nederland staan.
Dat is allemaal niet niks.
En toch houden ook wij onze topstukken gewoon toegankelijk. We
verbouwen het huis terwijl we er zelf in wonen. Iedereen die dat wel
eens heeft gedaan, weet hoeveel stof en overlast dat oplevert. Het
gaat meestal langzamer dan je had gepland en je moet rekening houden
met onverwachte tegenvallers. Het trekt dan ook een flinke wissel op
de flexibiliteit en het incasseringsvermogen van de bewoners. Maar aan
het eind kan je huis weer járen mee.
Ik zal de metafoor niet verder doortrekken. Maar ik heb hem niet voor
niets gekozen.
Want hoe je het ook wendt of keert, de samenleving stelt andere eisen
aan het openbaar bestuur. Moderniseren van de overheid is een
speerpunt van dit kabinet. In essentie gaat het om aanpassen van
overheidsorganisaties aan andere omstandigheden. Een compacter
overheid, transparant in zijn functioneren, consequent in regelgeving
en handhaving, zuinig en efficiënt.
Laat niemand denken dat die politieke wens uitsluitend leeft bij dit
kabinet. Als het bijna-akkoord tussen CDA en PvdA één ding duidelijk
heeft gemaakt, is dat elke coalitie ons voor ingrijpende bezuinigingen
en een andere taakopvatting had geplaatst. Dat het openbaar bestuur
anders moet functioneren, wordt breed gedragen. Zie de serie
interviews in Trouw met burgemeesters van middelgrote steden. De
samenleving vraagt een duidelijke koers, heldere antwoorden op vragen
en eenduidigheid over wat de publieke sector wel en niet vermag.
Kiezers rekenen daar het bestuur op af.
Andere eisen aan bestuurders betekent andere eisen aan het ambtelijk
apparaat. Dus aan ons. We zijn er niet voor onszelf of onze eigen
werkgelegenheid. Wij zijn er om onze bewindslieden te steunen in het
uitvoeren van hun politieke programma.
Wij staan als departement voor een dubbele uitdaging. Verbouwen: van
VROM een goed functionerend, modern en efficiënt werkend departement
maken. Waar medewerkers graag willen werken en waar de bewindslieden
en wijzelf trots op zijn. En afslanken: bezuinigen op zo'n manier dat
het werk kan doorgaan én dat de nadelen voor jullie zo goed mogelijk
worden ondervangen.
Niet gemakkelijk, wel de moeite waard. Het plaats ons voor een keuze.
Niet over de taakstelling en de bezuinigingen - die zijn politiek
vastgelegd in het hoofdlijnenakkoord en kabinetsbesluiten. Maar wel
hoe we het proces vormgeven. Zetten we onze schouders eronder en laten
we aan elkaar en onze politieke bazen zien dat we in staat zijn
afslanking te combineren met vernieuwing en verandering? Of gaan we in
een hoekje zitten somberen en vervallen we in cynisme en
afstandelijkheid?
Bij omvangrijke reorganisaties gaat onvermijdelijk veel energie zitten
in het veranderingsproces zelf. Dat moet ook. Zeker de mensen die hun
toekomst buiten de VROM-organisatie moeten vinden, hebben daar recht
op. Niet voor niets hebben we Matchpoint opgericht om medewerkers te
helpen elders een baan te vinden. En zijn we zuinig geweest met
vacatures. Maar ik kies ervoor bij dat alles ook veel energie te
steken in onze toekomst. VROM wordt kleiner, maar we hebben drie jaar
om de taakstelling op een goede manier in te vullen, drie jaar om met
elkaar de omslag te maken die politiek en samenleving van ons vragen,
drie jaar om van VROM een departement te maken dat weer jaren vooruit
kan.
Kijken we vooruit of achterom, dat is de kwestie. Ik kies voor de
toekomst. Voor een eigentijds VROM. Bouwend op wat we hebben bereikt.
We zijn een heel eind op weg. VROM is een fantastisch departement met
maatschappelijk belangrijke werkterreinen. Zie het debat over het
Groene Hart. Zie het belang dat CDA-leden hechten aan milieu. We zijn
in staat ons werk op een vernieuwende manier vorm te geven: kijk naar
wat we vorig jaar allemaal hebben gepresteerd.
Ik begin met waar ik het meeste bewondering voor heb: de enorme inzet
van de ZEUS-werkgroepen. Er is door heel veel VROM'ers, vooral uit de
bedrijfsvoering, keihard gewerkt om alle processen in kaart te
brengen. Dat deden we zélf, met elkaar, voor VROM. En dan: we zijn het
eerste departement dat daadwerkelijk een programma om regelgeving te
herijken en verminderen naar de Kamer heeft gestuurd. De
VROM-Inspectie ontwikkelde een nalevingstrategie. De Rgd besteedde aan
via een electronische veiling. Het uitkeren van huursubsidie verliep
dit jaar vlekkeloos en er werden bijna zeshonderd
Huursubsidie-informatiepunten uit de grond gestampt. VROM bewees dat
ook het Rijk ICT ten dienste van burgers kan aanwenden: meer dan een
half miljoen mensen volgden dit najaar de stand van hun
huursubsidie-aanvraag via internet.
Onze uitgangspositie is dus prima. Waar het op aan komt, is daar goed
gebruik van te maken. Dat brengt me terug bij de keuze die ik hiervoor
aangaf. De keuze voor de schouders eronder, bouwen aan een nieuw VROM.
Waar gaat het om?
In de eerste plaats de inhoud. Ik ben er kort over: wát de inhoud is,
bepaalt de politiek. Zeker is dat onze minister en staatssecretaris op
ons kunnen rekenen bij het wáármaken van hun ambities. Er ligt veel op
ons te wachten komend jaar, onder andere het Europees voorzitterschap.
En het reguliere werk loopt door. We zullen scherpe prioriteiten
moeten stellen om dit bij alle veranderingen waar te kunnen maken. Ik
réken daarbij op de steun van onze bewindslieden: met minder mensen
kunnen we nu eenmaal minder taken uitvoeren.
In de tweede plaats aanpassen van de bedrijfsvoering via ZEUS en de
overgang naar een nieuw ICT-systeem. Een noodzakelijke omslag. De tijd
van vijf verschillende diensten die veel dingen op hun eigen manier
regelen, is echt voorbij. Waar verschil nodig is, blijft dat. Maar
niet als bewijs van onafhankelijkheid, zelfs wanneer het duurder is of
het totaal in de weg staat. We gaan onze bedrijfsvoering zo inrichten
dat die sober en toereikend is en geen nodeloos beslag op publieke
middelen legt. Met hart voor de zaak en zacht voor de mensen.
We zullen daarbij zeker onvoorziene problemen tegenkomen. Laten we die
op zijn Rotterdams aanpakken. Dus: voorbereid zijn op het onverwachte
en tijdens de rit oplossingen vinden. Honderd procent zekerheid aan de
voorkant leidt alleen maar tot uitstel en nodeloos verlengen van de
periode van onzekerheid. Dat kan onmogelijk de bedoeling zijn. ZEUS
moet écht 1 juli a.s. van start.
In de derde plaats het rijksbrede programma Andere Overheid. Wat geldt
voor de onderdelen van VROM geldt ook voor de departementen als
totaal: samen waar het kan, apart waar het moet. Wij hebben het
voortouw bij onderzoek hoe het optreden van verschillende
rijksinspecties beter af te stemmen, inclusief de bijbehorende
regelgeving. We doen mee aan de oprichting van één rijksbrede
HRM-organisatie en geven uitvoering aan professioneel inkopen en
aanbesteden. Peter Welling leidt de operatie om publieksvoorlichting
in één organisatie onder te brengen. Ineke Bakker is opdrachtgever hoe
de samenhang te versterken van ruimtelijke rijksinvesteringen. Kortom:
VROM blijft tijdens de verbouwing open.
En dat brengt mij bij mijn laatste en belangrijkste punt. Hoe we het
proces gaan uitvoeren.
Ik heb daarbij één kernwoord: fair.
Fair. Dat betekent dat jullie te horen krijgen wat er te gebeuren
staat. Eerlijk, volledig en op tijd. Het goede en het slechte nieuws.
In de vierde week van januari worden de definitieve O+F rapporten
openbaar. Dan is zichtbaar hoe oude en nieuwe functies zich verhouden.
Dan kunnen jullie zien hoe de nieuwe organisatie er in detail uitziet
en inschatten wat dat voor jezelf betekent. En daarop je plan trekken.
Fair. Dat betekent van mij en de Bestuursraad een maximale inspanning
de onaangename gevolgen van de taakstellingen te verzachten. Door
verantwoord met vacatures om te gaan. Door een goed flankerend sociaal
beleid. Door mensen die weg gaan, op alle mogelijke manieren te helpen
en steunen.
Fair. Dus met open vizier. Met open vizier als het gaat om informatie
vanuit de Bestuursraad naar de directeuren, afdelingshoofden en
medewerkers van VROM over de taakstelling en de gevolgen. Nog in
januari houden we een directeurenbijeenkomst over ZEUS. En ook komt er
weer een dag voor het hele VROM-management. Iedereen krijgt informatie
via VERA, de mail en speciale nieuwsbrieven. En natuurlijk blijft het
inloopspreekuur ZEUS.
Fair. Ik verwacht van álle VROM'ers een open vizier. 2004 wordt een
lastig jaar, voor iedereen. En juist daarom vind ik het van het
grootste belang dat iedereen eerlijk en openhartig is. Zie je eigen
situatie onder ogen. Laat weten wat je denkt en vindt. Als je
suggesties hebt om dingen anders te aan te pakken: geef ze. Als je een
vraag hebt omdat iets onduidelijk is, stel die vraag. Als je boos
bent, onzeker, of ontevreden, geef er uiting aan - en niet via het
wandelgangcircuit, achter de rug, maar rechtstreeks aan wie het
aangaat. Maak duidelijk wat je dwars zit. Want de enige manier om een
probleem op te lossen, is om het te benoemen, te verkennen, te
bespreken en dan - samen! - acceptabele oplossingen in praktijk te
brengen.
VROM staat bekend als een departement met een open, informele en
collegiale sfeer. Dat wil ik beslist zo houden. Het is een prima basis
om op te bouwen, juist als het ingewikkeld wordt. Jullie kunnen op mij
en de Bestuursraad rekenen. Wij zullen er alles aan doen deze lastige
periode met jullie op een goede manier door te komen.
Mijn ambitie is dat VROM een departement blijft dat de tekenen van de
tijd verstaat, goed werk levert voor de politiek en de samenleving.
Dat medewerkers uitdaagt en zorgvuldig met zijn mensen omgaat. Waar je
veel kunt leren. En dat de vervelende dingen niet uit de weg gaat,
maar aanpakt.
VROM. Wegens verbouwing geopend. Omdat onze topstukken dat waard zijn!
Collega's, een heel goed 2004 toegewenst.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer