Socialistische Partij
Nútopia. Een andere kijk op dieren, natuur en milieu
Israël en de Bezette Gebieden
Dagboek van Harry van Bommel, bezoek SP-delegatie 3 tot en met 10 januari
2004 (zie persbericht)
Woensdag 7 januari 2004
Om kwart voor acht klopt Anja op mijn deur. Opschieten geblazen. Om
acht uur staat Rene Aquarone, hoofd van het VN-hulpprogramma op de
stoep om ons rond te leiden. In de haast snijd ik me bij het scheren
en loop bij gebrek aan aluin het eerste uur met een papieren zakdoek
tegen mijn gezicht.
We krijgen een bliksembezoek langs verschillende onderdelen van de
VN-missie in Gaza. Er zijn 1,2 miljoen inwoners van de strook met niet
minder dan 870.000 vluchtelingen. De VN zorgt voor onderwijs,
gezondheidszorg, sociale dienstverlening, helpt bij de aanleg van
infrastructuur en zorgt voor noodhulp. Ook Nederland betaalt daaraan
mee, maar het is soms dweilen met de kraan open. Zo werd met
Nederlands geld gewerkt aan de aanleg van een haven, maar werd deze al
vernietigd voordat de bouw goed en wel was begonnen. "De Israëliërs
hebben er met hun raketten meer geld in gestoken dan wij," grapt Rene.
Cynisch maar waar. We bezoeken een voedseldistributiepunt in een
vluchtelingenkamp en rijden daarna door naar een
kustbeschermingsproject. De golfslag zou de weg vernielen als dit
project niet door de VN ter hand genomen was. Er wordt gewerkt met
lokale krachten zodat enerzijds het project Gaza leefbaar maakt en
anderzijds er lokaal werkgelegenheid ontstaat.
Mesjesschool in Gaza
We rijden door naar het vluchtelingenkamp Nuseirat waar we een
meisjesschool bezoeken. De school is open ondanks het feit dat het
vakantie is. De leerlingen krijgen remedial teaching. Scholen draaien
in Gaza gewoon door, ook tijdens aanvallen. Dat leidt soms tot
vreselijke taferelen, waarbij ook slachtoffers vallen. Maar velen
menen dat er geen alternatief is. Ook thuis ben je niet veilig, zo
luidt de redenering. In strijd met allerlei internationale verdragen
worden scholen tijdens invallen in vluchtelingenkampen ook wel
gebruikt als verhoorcentra voor verdachten. Ze worden er ook wel
vastgehouden. De directrice van de school probeert ons duidelijk te
maken wat voor trauma's de kinderen mee naar school nemen. Toch is er
op deze scholen in Gaza de minste uitval. Slechts 0,65% van de
leerlingen valt uit. Het onderwijs is voor deze kinderen - ze weten
dat - de laatste strohalm. Die laten ze zich niet afnemen.
Naast de VN zijn er ook steunprogramma's van afzonderlijke landen. Zo
heeft België op deze school voor de uniformen van de leerlingen
gezorgd, inclusief de schoenen. Daarom hoeft niemand half gekleed of
blootsvoets naar school te komen.
Het Nuseirat gezondheidscentrum komt dan aan de beurt. Hier geen
artsen uit het buitenland, maar wel apparatuur van donorlanden. Er is
vooral veel aandacht voor de gezondheid van kinderen, ook voor de
geboorte al. De kindersterfte is laag door vaccinatieprogramma's die
de normen van de Wereld Gezondheids Organisatie volgen. Voor
volwassenen zijn vele vormen van zorg, curatief en preventief,
beschikbaar. We zien een tandarts aan het werk, een fysiotherapeut en
een internist. Het drukst is het echter bij de afdeling waar
kinderzorg wordt geboden. Als Anja een foto wil maken van een vrouw
met een chador die alleen haar ogen laat zien, doet ze haar sluier
voor en heeft daarmee een volledig zwart gekleed hoofd. Ze heeft ook
zwart geschoeide handen. Het is een raar gezicht zo'n levendig kind op
schoot bij deze zwarte schim te zien. Bijna niet echt.
In Deir El Balah krijgen we tenslotte een herhuisvestingsproject te
zien. Dit zijn mensen die door aanvallen van het Israëlische leger hun
huis zijn kwijtgeraakt en nergens anders naar toe kunnen. Het zijn
voor begrippen van hier fraaie woningen en daar komt ook wel een
kritiek op. Gemiddeld kosten de woningen 24.000 dollar en ze zijn er
in verschillende grootte. Ze worden zo gebouwd dat ze later uitgebreid
kunnen worden met een kamer of zelfs met een hele etage. Zo worden
families niet uiteen geslagen bij uitbreiding. De woningen worden
ontworpen en gebouwd door lokaal personeel. Het materiaal komt
grotendeels uit Israël. Gaat de deur van de bezette gebieden tijdelijk
op slot, dan ligt de bouw ook tijdelijk stil. Omdat velen de
Gazastrook niet mogen verlaten, wordt deze ook wel "de gevangenis"
genoemd. Als je dan over "autonomie" begint, moet men lachen.
"Autonomie is een gevangenis waar je zelf je potje mag koken,"
repliceert men dan. Als je hier om je heen kijkt, begrijp je precies
wat daarmee wordt bedoeld.
Voor het vertrek gaan we nogmaals langs bij het NCCR waar we gisteren
te gast waren. Er blijkt ook een "impotentiecentrum" te zijn. Dat
vergt enige uitleg. Het is een centrum waar mensen met bijvoorbeeld
een dwarslaesie worden geholpen. Kinderen krijgen is een enorm
statusgevoelige gebeurtenis die zorgt dat de familielijn door blijft
lopen. Geen kinderen kunnen krijgen, betekent geen huwelijk en
uiteindelijk isolement. Tel daarbij op dat die dwarslaesie in veel
gevallen is veroorzaakt door oorlogsgeweld en je snapt wat voor
psychosociale gevolgen dat wel moet hebben. Daar doen ze hier dus iets
aan, ook in de praktische zin, als u begrijpt wat ik bedoel.
De terugreis naar Jeruzalem verloopt vlotjes. Bij de grens ervaren we
geen problemen en de afgesproken taxi staat op ons te wachten. Ik doe
een kwartier mijn ogen dicht en word vlak voor Jeruzalem bruut gewekt
door de telefoon. Het is Driek die wil weten waar we blijven. We zijn
er bijna en ik vraag hem vast vervoer te regelen voor ons bezoek aan
Yasser Arafat, de president van de Palestijnen. Hij gaat meteen aan de
slag.
Om 7 uur zijn we welkom bij Arafat en enige opwinding maakt zich van
ons allen meester. We vertrekken ruim op tijd naar Ramallah en drinken
eerst nog koffie in het centrum. Vanuit het busje ben ik nog even kort
live op Radio 2 in Knooppunt Kranenborg. De presentator nodigt me uit
om voor het einde van het programma nog even te bellen met de
uitkomsten van het gesprek. Indien dit lukt, zal ik het zeker doen,
beloof ik. Dan gaan we de bewaakte poort van de compound van Arafat
binnen. Onze bezoek is vooraf geregeld door onze kennissen bij NCCR
uit Gaza. Anders zouden we nooit zo makkelijk binnenkomen. Arafat zit
aan het hoofd van de tafel en Anja voert als eerste het woord. Dit is
de derde keer dat ze Arafat ontmoet; eerder eenmaal in Gaza en eenmaal
in Amsterdam. Anja herinnert Arafat daaraan en hij weet het duidelijk
nog. Dan krijg ik het woord. Voordat ik de politieke kwesties aan de
orde stel, overhandig ik de president een in gips gegoten Damkeitje,
een onderdeel van het kunstproject Moving the World van het
Amsterdamse kunstenaarsduo Scorselo & Swart. Het is het eerste
Damkeitje uit een reeks die de wereld rondgaat. Het is een symbool
voor culturele verscheidenheid dat tegelijkertijd een band tussen
steden en mensen benadrukt. Het staat ook voor bouwen aan een andere
wereld. Als er iets is wat de Palestijnen willen dan is het dat wel.
Op de site www.scorselo-swart.com lees je er meer over Moving the
World.
Bij Yasser Arafat
Bij Arafat in zijn hoofdkwartier in Ramallah
Arafat benadrukt het belang van de Roadmap to Peace, het vredesplan
van het Kwartet waarvan ook Europese Unie en de VS deel uitmaken.
Israël heeft bezwaar gemaakt tegen een aantal onderdelen van de
Roadmap, maar de Palestijnen willen terecht dat het vredesplan
integraal wordt uitgevoerd. Israël doet nu echter het tegendeel met de
uitbreiding van de nederzettingen. Die moeten juist verdwijnen. Arafat
benadrukt de belangrijke rol die de EU dit jaar kan spelen. Van de VS
verwacht hij niet veel in 2004 gezien het feit dat er
presidentsverkiezingen zijn. Hij wil ook graag meer waarnemers, ook
uit Nederland, in de Bezette Gebieden. De aanwezigheid van waarnemers
maakt dat de afspraken toch beter zullen worden nageleefd. Ik zeg toe
dit punt, ook onderdeel uit de Roadmap, bij de eerste gelegenheid in
de Tweede Kamer aan de orde te stellen. Arafata maakt zich tenslotte
boos over de muur die verhindert dat sommigen niet eens meer naar de
kerk kunnen gaan. De muur maakt terecht dezer dagen internationaal
veel verontwaardiging los.
Arafat toont de gevolgen van de bouw van de Muur
Bij het vertrek wordt er net zoveel gefotografeerd als bij het begin.
Als verrassing krijgen we twee uitvergrote foto's mee die een van de
fotografen bij het begin van ons gesprek heeft genomen. Anja en ik
zullen die op onze werkkamers in Den Haag hangen. Op weg terug naar
Jeruzalem kan ik nog even verslag doen in het radioprogramma waar ik
eerder al aan deelnam. "Twee voor de prijs van één" laat ik de
redacteur met een lach weten. Hij is al net zo tevreden als ik met
deze score. Tevreden komen we aan in het hotel. Morgen vroeg op voor
een bezoek aan de muur.
Harry van Bommel
foto's Driek van Vugt
zie ook Lees ook de belevenissen van Driek
zie ook Index Dagboek
zie ook Dossier Israël