RVU

EMOTIONS GUARANTEED

Vier nieuwe hoorspelen bij de RVU met Het Gevoel in de hoofdrol

Na Portretten van een eeuw (1999), Hoorspel 2000 (2000), Bureau Woon en Leef (2002) en het bekroonde Familie Holland (Prix Europa 2003) presenteert de RVU: Emotions Guaranteed, een serie van vier nieuwe hoorspelen met Het Gevoel in de hoofdrol.

Bert Kommerij werkt sinds enige jaren als radiomaker bij de RVU. Bij elke aflevering van zijn vier hoorspelen heeft hij extra achtergrondmateriaal geschreven.


- JUTTA, OF HET VERHAAL ACHTER EEN FOTO.

Een feit is geen waarheid.

Als Mevrouw Jutta T. een fotowedstrijd heeft gewonnen ter gelegenheid van de herdenking van de slag om Arnhem, krijgt zij bezoek van een jonge radioverslaggever die op zoek is naar het verhaal achter de winnende foto's. Het zijn oude foto's uit de oorlog.

Wat is er precies te zien, wat is er precies gebeurd? In flash-backs is de luisteraar getuige van enkele ingrijpende gebeurtenissen die zich afspelen in 2003 en 1945. In 1945 was Mevrouw Jutta T. 14 jaar. Haar vader collaboreert met de Duitsers (drukkerij), en haar moeder heeft zich aangesloten bij het verzet.

Tekst: Monika Benndorf. Regie: Mans van den Berg. Techniek: Mans van den Berg en Marco Roosink. Begeleiding: Bert Kommerij. Rolverdeling: Jutta 70: Riet Jonasse. Jutta 11: Nikki Eijtjes. Sander: Jochem Rietvelt. Willem: Marco Roosink. Gijs: Bert Kommerij. Petra: Ineke Bootsma. Nachim (met saz-muziek): Ali Çifteci. Verslaggever: Mans van den Berg.

Mans van den Berg is 25 jaar en studeert dit jaar af aan de Christelijke Hogeschool voor de Journalistiek te Ede. 'Jutta, of het verhaal achter een foto' is zijn debuut als hoorspelmaker. Samen met schrijfster Monika Benndorf heeft radiomaker Mans van den Berg verschillende tijdsbeelden gebruikt om thema's als verantwoordelijkheid, onmacht en ethiek te laten spreken.

Monika Benndorf, schrijfster, over de totstandkoming van Jutta, of het verhaal achter een foto:

"Het uitgangspunt voor dit hoorspel bestaat uit een beeld: een Duitse soldaat zit in een kerk achter een orgel. Terwijl het buiten donker is, speelt hij Bach. Vanuit de grote kerk klinkt de muziek over een stadje, dat ten gevolge van de evacuatie, nog een handvol inwoners herbergt.

Ik ben in 1944 geboren. Mijn moeder was Nederlandse en mijn vader was een Duitse militair. De bezetting en de jaren daarna zijn vanwege dit gegeven niet onopgemerkt aan mij voorbij gegaan. Je afkomst kan een beklemmende ballast vormen. Wanneer het mij te veel dreigde te worden, vluchtte ik in een fantasiewereld. Net als de jonge Jutta in het hoorspel.

Haar sprookje heet 'Nachim de lantaarnopsteker'. Een oud plaatjesboek dat zij overal mee naartoe sleept. Aan wie in haar buurt is wordt gevraagd voor te lezen. Ik schreef het begin van Nachim de Lantaarnopsteker in reactie op de haatzaaiende taal die de V.S. na '11 september 01' de wereld in stuurde. Een mooi sprookje brengt altijd verlichting.

Mans van den Berg heeft mij gebeld met de vraag of ik een hoorspel voor hem wilde schrijven. Mijn geschiedenis en afkomst, plus de wens van Mans om het verhaal een regionaal karakter te geven, brachten ons op De Slag om Arnhem. Hier speelt het verhaal van Jutta zich af. Vroeger en nu. Wij wonen allebei in Gelderland.

Tijdens het schrijven heb ik veel gesprekken gevoerd met Mans over thema's als verantwoordelijkheid en ethiek, en hoe dat zit bij journalisten. Maar ook spraken wij over de oorlog, het verzet, moed, de fantasie, schuld, schaamte, en de macht en onmacht die verslaggevers tegenkomen in hun werk. Gaandeweg ontstond het verhaal over een oude vrouw die een jonge verslaggever op bezoek krijgt. Zij heeft een fotowedstrijd gewonnen, hij wil weten wat er precies te zien is op de foto. Daarvoor moeten we terug naar het verleden. Hij is op zoek naar de waarheid en Jutta vertelt in flash-backs wat er is gebeurd. Maar waar begint en eindigt zijn verantwoordelijkheid wanneer de vraag naar bijvoorbeeld De Waarheid wordt gesteld? Wat is er precies gebeurd?

Want hoe exact een foto ook kan overkomen, het verhaal erachter kent vele kanten. Naarmate ik mij meer met Jutta en de verslaggever ging identificeren, rolden de dialogen sneller uit mijn vingers

Ik was twee keer aanwezig bij de opnames waarin Mans met dialogen en geluid aan het werk ging. Het verrastte mij te ervaren hoeveel wordt toegevoegd aan tekst wanneer je gaat verklanken. Ik werd emotioneel diep geraakt.

"Een feit is geen waarheid. Duizend feiten vormen nog geen waarheid. Het is de voorstelling van de feiten waarom het gaat." Woorden van deze strekking schrijft Ward Ruyslinck in 'Het Reservaat'. Dit citaat bracht me rechtstreeks bij de verslaggever en de verantwoordelijkheid die hem 'als maatje' begeleidt op zijn zoektocht naar de waarheid.

Ik heb onlangs een afstudeerscriptie geschreven aan de UVH over het onderwerp verantwoordelijkheid in de jeugdliteratuur en in het kerstnummer van het Duitse tijdschrift FOCUS verschijnt een interview met mij waarin ik voor het eerst openlijk vertel over mijn afkomst en de consequenties die dat voor mij had en mijn reacties daarop in de loop van mijn leven. Over dat proces schreef ik een 'In herinnering'. Het manuscript ligt momenteel bij uitgeverij Cossée."

Mans van den Berg over de tot standkoming van Jutta, of, het verhaal achter een foto.

"Scène 11. Op de achtergrond hoor ik een hele zachte wind in het midden. Links het geluid van een haven. Boten, masten kraken, piepen. En rechts klotst het water zacht tegen de kade. De stemmen heb ik van heel dichtbij opgenomen dus de klank is heel intens. Stemmen zijn ook te manipuleren. Als je met de equalizer wat weghaalt, kun je holheid weg poetsen. Ik werk per scène. In de computer heb ik bestanden aangemaakt. Ik had een auto nodig die aan kwam rijden, stoppen en weer zou starten en wegrijden. Voor deze scène heb ik 6 audio fragmenten gebruikt die in elkaar overvloeien. Het moet natuurlijk wel dezelfde auto lijken. We hebben een database aan geluiden verzameld. Gemiddeld gebruik ik ongeveer 10 mono audiosporen per scène.

Tijdens de opnames laat ik me graag verrassen door de acteurs. Zij hebben altijd een idee van het personage dat ze spelen. Ik neem steeds één personage tegelijk op. Ik heb geprobeerd het zo naturel mogelijk te maken. In eerste instantie moet het naturel klinken. Dat alle smakken en snikjes te horen zijn is ook best vreemd. Tegelijk moet het menselijk blijven. De meeste opnames zijn op lokatie gemaakt."

Een hoorspel moet volgens mij aan een aantal criteria voldoen, maar het belangrijkste is dat je er door gegrepen moet worden. Je moet gegrepen worden. Dat kan op zoveel manieren. Je kunt nieuwsgierig worden, door een geluid. Het kan een stem zijn die je pakt. Er valt geen peil op te trekken. In je hoofd kan alles gebeuren. Alles."

www.emotionsguaranteed.nl

Een gecombineerd internet/radioproject.

100% emoties, 100% internet, 100% radio.

Emoties zijn in. Ze liggen op de markt en ze doen het goed. Angst, walging en woede verkopen uitstekend en vrolijkheid is geen recht meer, maar een consumentenplicht.

Als doorslaggevend argument tijdens discussies hoor je vaak: "Ik voel het zo, dus is het zo." Maar is een emotie altijd waar? En hoe doe je dat, een 'ervaring' kopen en verkopen?

Zijn emoties maakbaar? Is een emotie een bezit? Zijn ze overdraagbaar en manipuleerbaar? En in hoeverre bepalen zij onze gedachtes, opinies en keuzes?

Voor een antwoord op al deze vragen gaat www.emotionsguaranteed.nl terug naar de basis: het pure gevoel. Redeloos, impulsief, grillig, maar altijd aanstekelijk en herkenbaar.

NOT FOR SALE!

De gemeenschappelijk vraag van de website en het hoorspel is: kun je een luisteraar/ internetgebruiker in zes basis gevoelsstemmingen brengen: blij, verdrietig, woedend, walgend, bang en verbaasd. En hoeveel tekst, muziek en achtergrondgeluid heb je daarvoor nodig?

Op de website kan iedereen met een breedbandaansluiting op een puur associatieve wijze zijn eigen emotionele ervaring bepalen en ermee spelen. Aan de hand van drie basis-elementen waaruit een hoorspel altijd is opgebouwd: muziek, geluidsdecor en tekst.

De teksten zijn geïnspireerd op de Oersonate van Kurt Schwitters (1926), een experimenteel gedicht uit de kunststroming Dada. Verder verschaffen de website en het hoorspel veel basisinformatie over de zes basisemoties.

www.emotionsguaranteed.nl is een samenwerkingsproject tussen vier

vierdejaars studenten van de HKU/KMT en de RVU, i.s.m. met drie acteurs van

de HKU theateropleiding.

Interne projectleider: Steffen de Vries. Techniek en structuur: Victor Huwae. Concept en research: Jolijn Jansen en Bert Kommerij. Vormgeving en geluid : Kris Borgerink. Programmeur: Ramon Schreuder. Met dank aan: Piet Marsman, Barbara Okma, Lex Berger, Cilia Erens, René Lansink en Saskia de Vries.

Met de stemmen van Kurt Schwitters, Hugo Ball, Marcel Jonker, Jean Cocteau, Bert Kommerij, Jaap Blonk, Marcel Duchamp, Ronnie Griens, Tjarda Hoekstra, Andy Warhol, René Willenborg, Jozef Beuyss, Ben Kolster, Kris Borgerink, Alexander de Vree, Lobke van Beuzekom en Ytsje Rosier e.v.a.

"Dit bestaat nog niet..."

Bert Kommerij over www.emotionsguaranteed.nl.

"Het allereerste idee voor emotionsguaranteed.nl ontstond naar aanleiding van De Sprekende Kaart die te vinden is op de website van het Meertensinstituut. Op deze Sprekende Kaart zijn talloze dialecten te horen. Klik je op Tietjerk, hoor je een fragment onvervalst Fries. Klik je op Valkenburg, hoor je Limburgs.

Emotionsguaranteed.nl moest een project worden waarbij de gebruiker zelf zijn eigen instellingen kan bepalen, met veel keuzemogelijkheden. Want niet alleen teksten, maar ook achtergrondgeluiden, soundbites en verschillende soorten muziek moesten gemixed kunnen worden. Gelijktijdig. Inclusief volume en balans.

Interactiviteit bestaat nog vaak uit het afleggen van een vast, eenduidig parcours met beperkte, gestuurde keuzemogelijkheden. Op emotionsguaranteed.nl zou de gebruiker op de plaats van de maker gezet worden, waardoor deze zelf, op een niet commerciële manier, maar intuïtief en vrij, zijn/haar eigen 'gevoelservaring' kan bepalen.

De vierdejaars studenten van de HKU/Kunst Media en Technologie Jolijn Jansen, Kris Borgerink, Steffen de Vries, Victor Huwae en programeur Ramon Scheuder hebben emotionsguaranteed.nl ontworpen en gemaakt. Op de site kun je je eigen emotionele toestand bepalen en stimuleren. En ermee spelen. Zoals er op de commerciële markt en in de media voortdurend met onze emoties wordt gespeeld.

Emotionsguaranteed.nl valt niet te vergelijken met de reeds bestaande audio gerichte projecten op het internet. Noem het de eerste versie van een hedendaagse hoorspelmachine met vertrouwde elementen zoals de donder en bliksem, de windmachine, de voetstap in de grindbak, de piepende deur, de regen tegen het raam en een volledige jukebox met diverse ondersteunende muziek, klassiek, modern, religieus, commercieel en experimenteel. Alle geluiden, muziek of niet, worden gelijkwaardig behandeld en kunnen afzonderlijk van elkaar bediend worden. En alles stroomt over van emotie. Want daar gaat het over: op een directe, primaire manier de gebruiker te laten spelen met zijn eigen actuele, emotionele toestand.

Het idee om Kurt Schwitters met zijn Oersonate in het project te integreren ontstond uit een gebrek aan verhaal, aan taal. Emoties laten zich het beste verklanken in een kreet, een snik of een bulderende lach. Het hart spreekt niet alle lettergrepen even goed uit en slaat soms hele hoofdstukken over. Tegelijkertijd ervoer het hele team deze vrije fantasietaal als een bevrijdende actualiteit. Met hoeveel lelijke onzin worden we niet iedere dag

bestookt? Wat heb je daar aan? Maakt de overdaad aan middelen om te communiceren ons niet alleen maar eenzamer en afhankelijker? Tussen de overdaad aan informatie en non-informatie mag een fraai innovatief en prikkelend vormgegeven idee niet ontbreken.

Alle audio van de website wordt gebruikt in het hoorspel zoals het uitgezonden wordt op de radio. Eerst internet. Dan de radio. Dat is emotionsguaranteed.nl.

Imponerend, rijk, mooi, misbaar, artistiek, plat, diep, poëtisch en essentieel tegelijk."

KANT B.

Vermakelijke, intieme en suggestieve geluiden uit de wereld van verwarring, verveling en onzekerheid. Echter dan het leven zelf.

Tekst en regie: Bert Kommerij. Spel: Isabella Chapel. Dramaturgie: Piet Marsman en Caroline van Houten. Het team van KANT B werkte eerder aan Portretten van een eeuw, Bureau Woon en Leef en Familie Holland.


- In het hoofd van een vrouw wemelt het van gedachtes en indrukken. Zij zit thuis te wachten, onduidelijk op wat. Haar monologue interieur wordt onderbroken door een aantal praktische telefoontjes: haar vriend vanuit een ver land , een goede vriendin vanuit een auto, een zieke broer, en iemand van het werk om te vragen wanneer zij weer komt. Met ene Jack, die verkeerd verbonden is, voert zij een uiteindelijk een verward intiem gesprek. Tenslotte wordt zij opgeroepen, onduidelijk voor wat. Zij verlaat haar huis en vertrekt. Wij horen haar fietsend op straat en vervolgens staat zij op een station.

In de trein wordt zij wederom gebeld door haar vriend in het buitenland, de goede vriendin, de zieke broer, iemand van haar werk en dezelfde vreemde Jack die ook al eerder belde. De gesprekken zetten zich voort. De vrouw is op weg, onduidelijk waar naar toe.

Door de telefoongesprekken wordt het portret van de vrouw steeds vollediger, terwijl haar gedachtes steeds onsamenhangender worden.

NOSTALGIA

Over het nu van toen, en het toen van nu. Nostalgia is een radiofonische bewerking van een RVU radiolezing uit 1949 in combinatie met actuele krantenberichten uit 2003.

Bert Kommerij vond in de bibliotheek van de RVU een oude radiolezing uit 1949 van M. Hulst over de ongeschoolde arbeidersjeugd met als titel "Heeft Nederland een jeugdprobleem?" Gecombineerd met actuele krantenberichten over hetzelfde onderwerp schets Nostalgia een bijzonder portret over het verleden, het heden en de toekomst.

Ondertussen wordt de jeugd steeds sneller volwassen, en gedragen volwassenen zich steeds vaker als kinderen.

Bert Kommerij over Nostalgia.

"In 1949 nam men de radio nog heel serieus. Je had niet veel anders in huis. Hoe snel gaan de ontwikkelingen? Hoe gaan wij tegenwoordig om met informatie? Kent iedere tijd niet zijn eigen gemakken en ongemakken? En hoe is het met de probleemjongeren afgelopen van toen? De soundtrack van Nostalgia, bestaand uit geluiden van toen en nu, geven de teksten iets celebraals, cabaretesks en surrealistisch tegelijkertijd. Een unieke combinatie die je niet vaak hoort: ongrijpbaar als de tijd zelf. Je zou Nostalgia ook een Requiem kunnen noemen. Stemmen uit het verleden stemmen altijd weemoedig. De geluiden van nu doen er nog een schepje bovenop. Je zou over vijftig jaar weer een Nostalgia kunnen maken, met teksten van dan."

Concept en regie: Bert Kommerij.

Uitvoering en techniek: Mans van den Berg en Marco Roosink.

NOOT VOOR DE PERS:

Alle RVU radiodrama producties zijn gratis te downloaden op www.radiodocumentaire.nl

(Zie: maken/radiodrama)

---- --
rvu.nl P E R S B E R I C H T

PB 1216 Hilversum, 16 december 2003

www.emotionsguaranteed.nl
NU ONLINE
een gecombineerd internet/radioproject
100 % emoties, 100 % internet, 100% radio

Studenten van Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht (HKU) hebben samen met radiomaker Bert Kommerij van de RVU het interactieve project www.emotionsguaranteed.nl ontwikkeld. Een bijzonder project omdat internet het uitgangspunt vormt. Dus geen website bij een hoorspel, maar een internetproject waaruit een radioprogramma gedestilleerd wordt.

De gemeenschappelijke vraag van zowel het webproject als het hoorspel is: kun je een luisteraar/internet-gebruiker in zes basis gevoelsstemmingen brengen: blij, verdrietig, woedend, walgend, bang en verbaasd. En hoeveel tekst, muziek en achtergrondgeluid heb je daarvoor nodig?

Op de website kan iedereen met een breedband-aansluiting op een puur associatieve wijze zijn eigen emotionele ervaring bepalen en ermee spelen. Dit is mogelijk aan de hand van drie basis- elementen waaruit een hoorspel altijd is opgebouwd: muziek, geluidsdecor en tekst. De teksten zijn geïnspireerd op de Oersonate van Kurt Schwitters (1926), een experimenteel gedicht uit de kunststroming Dada. Verder verschaffen de website en het hoorspel veel basisinformatie over de zes basisemoties.

Interne projectleider: Steffen de Vries. Techniek en structuur: Victor Huwae. Concept en research: Jolijn Jansen en Bert Kommerij. Vormgeving en geluid: Kris Borgerink. Programmeur: Ramon Schreuder. Begeleiding: René Lansink (HKU) en Saskia de Vries (RVU). Met dank aan: Piet Marsman, Barbara Okma, Lex Berger, Cilia Erens.

Met de stemmen van Jaap Blonk, Kurt Schwitters, Hugo Ball, Marcel Jonker, Jean Cocteau, Bert Kommerij, Marcel Duchamp, Ronnie Griens, Tjarda Hoekstra, Andy Warhol, René Willenborg, Jozef Beuyss, Ben Kolster, Kris Borgerink, Alexander de Vree, Lobke van Beuzekom en Ytsje Rosier e.v.a.

www.emotionsguaranteed.nl is een samenwerkingsproject tussen vier vierdejaarsstudenten van de HKU/KMT en de RVU, i.s.m. met drie acteurs van de HKU Theateropleiding.

www.emotionsguaranteed.nl maakt onderdeel uit van Emotions Guaranteed, vier hoorspelen met Het Gevoel in de hoofdrol. De uitzending die hoort bij dit project wordt uitgezonden op zaterdag 17 januari 2004 15.00 - 15.45 uur. Andere uitzendingen zijn te beluisteren op zaterdag 10, 24 en 31 januari 2004.

---- --