http://www.minbzk.nl
Advies Rob: Zelfstandige bestuursorganen verankeren in de Grondwet
Den Haag, 12 januari 2004
Bestuur en uitvoering van beleid zijn de afgelopen jaren steeds meer
in handen gekomen van zelfstandige bestuursorganen (ZBO's). ZBO's zijn
bestuursorganen waarvoor geen volledige politieke verantwoordelijkheid
geldt. Zodoende wordt adequate controle door de
volksvertegenwoordiging op (een deel van) bestuur en uitvoering
bemoeilijkt. ZBO's hebben daarmee een belangrijke constitutionele
dimensie, zonder dat zij echter over een grondwettelijke basis
beschikken. ZBO's zouden daarom een plaats moeten krijgen in de
Grondwet, mede omdat zij een niet meer weg te denken figuur zijn in
het openbaar bestuur.
Dit schrijft de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) in zijn advies
'Andere openbare lichamen in de Grondwet' dat onlangs is uitgebracht
aan minister Remkes van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het
genoemde advies is het derde en laatste over 'modernisering van
hoofdstuk 7 van de Grondwet' dat handelt over waterschappen, openbare
lichamen voor beroep en bedrijf en andere openbare lichamen, regionale
samenwerking, regionaal bestuur en ZBO's.
De Raad beveelt verder aan in de Grondwet onderscheid te maken tussen
openbare lichamen en ZBO's. Omdat openbare lichamen over een vorm van
democratische legitimatie beschikken kunnen zij in beginsel de
bevoegdheid hebben bindende regels ('verordeningen') en belastingen of
heffingen vast te stellen. ZBO's ontberen een vorm van democratische
legitimatie en zouden daarom alleen belast mogen worden met
beheerstaken en uitvoering van beleid.
Deelgemeenten zouden volgens de Raad de status van openbaar lichaam
met rechtspersoonlijkheid moeten krijgen en dienen eveneens in de
Grondwet te worden verankerd. Een aparte grondwettelijke voorziening
voor regionaal bestuur is in de ogen van de Raad onwenselijk, omdat
dit een inbreuk betekent op de hoofdstructuur van het openbaar bestuur
met zijn drie bestuurslagen van Rijk, provincies en gemeenten.
Bovendien bestaan er binnen de (Grond)wet voldoende andere
instrumenten voor de oplossing van bovenlokale, regionale
vraagstukken.
Noot voor de redactie,
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties