12/1/2004 Sectie NVF
Winnaar
Zilveren
Camera
2003
Jerrry
Lampen
De winnende foto
Irakees meisje wacht samen met jongere zusje op hun moeder voordat ze
vertrekken uit de zuidelijke stad Basra
`IN EEN OORLOGSGEBIED BEN JE VOGELVRIJ'
`Ik heb vorig jaar alleen maar gereisd, het is bijna het enige dat ik
doe. In Nederland zijn wel veel onderwerpen, maar die zijn niet altijd
interessant voor Reuters. De kippenpest was dat bijvoorbeeld wel, en
schaatstoernooien.' Jerry Lampen (42), die in 2001 ook tot
Fotojournalist van het Jaar werd uitgeroepen, heeft het allemaal
gecoverd in 2003: van Irak tot de paus, van kunstschaatsen tot de
stierenrennen in Pamplona en van voetbal tot Gaza. Af en toe heeft hij
wel even genoeg van al dat reizen. `Op Tweede Kerstdag vroeg Reuters
of ik naar Iran wilde gaan om de gevolgen van de aardbeving te
fotograferen. Het is natuurlijk vreselijk wat daar is gebeurd en
fotografisch een dankbaar onderwerp, maar ik dacht: `even niet'.'
Lampen bracht twee maanden door in Irak. `Eerst zijn we, in het
kielzog van een Engelse colonne, via Koeweit naar het zuiden gereisd.
Daar hebben we twee weken in de woestijn gekampeerd, naast de auto
onder de sterren. Later ben ik naar Bagdad gegaan. In zo'n
oorlogsgebied ben je vogelvrij, er zijn geen wetten meer, iedereen is
losgeslagen. Niemand zegt tegen wat je wel en niet mag doen, je moet
zelf uitzoeken waar je eten vandaan haalt. Je voelt je net een
padvinder, het is avontuur. Als je dan terugkomt, is het soms best
moeilijk om weer netjes in het gareel te lopen. In Nederland moet je
50 kilometer per uur rijden en stoppen voor het stoplicht. Daar heb je
niet eens stoplichten. Je ziet daar ook zoveel ellende. Onbewust raakt
het je heel erg. Je wordt er cynisch van en je gaat kribbig reageren
op de dingen die mensen in Nederland bezighouden. Hier heb je niet een
paar keer per dag te maken met dood en geweld, maar je neemt de
agressie van die oorlogsgebieden wel mee. Door gewoon te relaxen met
vrienden en familie, te luisteren naar wat er hier gebeurd is en te
vertellen wat jij hebt meegemaakt, kom je weer terug in het normale
leven. Ook door je foto's te laten zien en ze uit te leggen, praat je
het van je af.'
Komend jaar wil de Rotterdammer graag een keer terug naar Bagdad. Ook
is hij bij het EK Voetbal en de Olympische Spelen. De
werkomstandigheden van fotografen bij sportevenementen zijn vaak bar
en boos, vindt de fotojournalist. `Met de organisatie van het EK
allround schaatsen in Heerenveen hebben we dit jaar eindelijk een
gesprek gehad over wat wij nodig hebben om ons werk te doen. Bij
voetbalwedstrijden hebben schrijvende journalisten altijd een
persruimte, maar wij fotografen moeten ons tussen de reclameborden en
het publiek wurmen. Elektriciteit of een internetaansluiting kunnen we
niet krijgen. Vanwege de beperkingen die je worden opgelegd en de
agressie van supporters tegen fotografen, heb ik heel lang geen
voetbal gedaan. Maar het laatste halfjaar heb ik toch weer vrij veel
voetbal gefotografeerd, en ik vond het wel weer leuk. Ik heb me erbij
neergelegd dat de omstandigheden nu eenmaal zo zijn.'
Lampen begon zijn carrière bij het fotobureau van Ton den Haan en kwam
via United Photo's, De Jong en Van Es en dagblad Trouw in 1990 bij
Reuters in vaste dienst. Meestal moet hij voor het persbureau à la
minute op reis. `Van de oorlog in Irak wisten we van tevoren dat die
eraan kwam. Ik heb een paar maanden voordat het begon een cursus
gevolgd waarin je leert wat je moet verwachten in een conflictgebied
en hoe je het beste uit de problemen kan blijven. Je leert ook hoe je
jezelf een injectie moet geven na een gifgasaanval. Ik had alles bij
me: injectienaalden, een gasmasker, een pak tegen gifgas, morfine. Een
chirurg zou jaloers zijn geweest.'
JURYRAPPORT ZILVEREN CAMERA 2003
Van de ruim 6.600 ingezonden foto's werden er niet minder dan een
kleine 94% digitaal ingezonden. Slechts 400 afdrukken en 11 dia's
kreeg de jury dit jaar te zien. Opvallend veel kleurenfoto's dit jaar
en nog maar weinig zwart/wit materiaal.
Vergelijken is gevaarlijk, maar toch had de jury de indruk dat het
kwalitatieve niveau in de breedte dit jaar lager was dan in voorgaande
jaren. Weinig verrassingen, zowel wat betreft onderwerpkeuze als
uitwerking, veel slecht samengestelde series en slordig afgewerkte
foto's.
Fotografen die inzenden voor de ZC moeten kritischer worden: strenger
selecteren, series strakker editen en het ingezonden materiaal
optimaal afwerken.
Fotografen lijken steeds minder vaak de kans (lees: opdracht) te
krijgen zich langere tijd in een onderwerp vast te bijten. En als ze
daartoe zelf het initiatief nemen dan zijn er nauwelijks nog
mogelijkheden om dat werk te publiceren. Alles moet snel en goedkoop.
Het lijdt tot vervlakking en middelmatigheid.
De kwaliteit van de Nederlandse persfotografie is en blijft de
gezamenlijke verantwoordelijkheid van fotografen en hun
opdrachtgevers. Als kranten en tijdschriften hun beleid niet aanpassen
en fotografen de kans (ruimte, tijd en geld) geven om de krachtige,
communicatieve mogelijkheden van het medium fotografie volledig te
benutten, dan ziet de toekomst er somber uit.
Het was een lange hete zomer, droogte leidde tot dijkdoorbraken, er
waren verkiezingen gevolgd door een mislukte formatie, de agrarische
sector werd getroffen door de vogelpest en het koninklijk huis door
schandalen. Het zijn de onderwerpen die de nationale journalistieke
agenda in 2003 bepaalden.
Van de verkiezingen en de formatie was opvallend weinig materiaal
ingezonden. En dat geldt ook voor de vogelpest. Wel zag de jury
onverklaarbaar veel begrafenissen.
Hoogtepunten in de sport waren het optreden van tennisser Martin
Verkerk, de (net) geslaagde kwalificatie van het Nederlands
voetbalelftal en het werelduurrecord van Leontien van Moorsel.
Al tamelijk snel werd duidelijk dat de winnaar dit jaar in de twee
buitenland categorieën gezocht moest worden. Kwalitatief en
kwantitatief zeer sterk bezet. Prachtig materiaal dat de kracht en
impact van het medium fotografie onderstreept en aantoont dat er in
Nederland groot talent rondloopt.
De winnende foto van de Zilveren Camera 2003 komt uit een serie die
Jerry Lampen eind maart in Irak maakte. Lampen is sinds 1990 in dienst
van het internationale agentschap Reuters en reist de hele wereld af.
Zijn winnende foto maakte Lampen in de buurt van Basra. Irakezen
ontvluchtten het bezette zuidelijke deel van de stad. Op de voorgrond
een jonge vrouw met haar kind. Op de achtergrond vuur en zwarte rook.
De sfeer is dreigend. Een beeld dat uitdrukking geeft aan de
onzekerheid en chaos van dat moment. Geen foto die de oorlog in Irak
probeert samen te vatten (als dat al mogelijk zou zijn), maar een
beeld dat voor de kijker de oorlog voelbaar maakt, fysiek maakt. Een
beeld vol dynamiek en een enorme zuigkracht. Een foto die de aandacht
trekt en gevangen houdt.
De jury was dan ook unaniem in haar oordeel en kende met veel plezier
en waardering de Zilveren Camera 2003 aan Jerry Lampen toe.
Namens de jury,
Adriaan Monshouwer, voorzitter - 11 januari 2004
Nederlandse Vereniging van journalisten