BTW-Compensatiefonds kost Amsterdam 40 miljoen euro
13 januari 2004 - Marleen Nieuwenhuis
Wethouder Geert Dales van Financiën luidt de noodklok over de gevolgen
van het BTW-Compensatiefonds voor de gemeente Amsterdam. Het fonds,
een initiatief van minister Zalm van Financiën, trad op 1 januari 2003
in werking. Doel was oneerlijke concurrentie tussen overheidsbedrijven
en private partijen weg te nemen en grotere efficiency te bereiken. In
plaats daarvan is volgens Dales een `bureaucratisch monster' ontstaan
met zeer grote administratieve lasten dat bovendien tot een ernstig
financieel nadeel voor Amsterdam leidt. Ramingen wijzen op een bedrag
van minimaal 40 miljoen euro.
Werking BTW-Compensatiefonds
Het BTW-Compensatiefonds (BCF) is sinds 1 januari 2003 van kracht.
Sindsdien moeten gemeenten op overheidsondernemersactiviteiten BTW in
rekening brengen. Daarmee verviel het voordeel dat gemeenten hadden
bij het `inbesteden', het in eigen beheer verrichten van activiteiten
die in principe ook door private partijen zouden kunnen worden
uitgevoerd. Activiteiten zoals vuilophaal bij particulieren, inhuur
van uitzendkrachten via gemeentelijke bureaus, schoonmaakactiviteiten
door gemeentelijke instellingen moesten voortaan met BTW worden
belast, zodat er geen oneigenlijk concurrentievoordeel ten opzichte
van marktpartijen meer bestond. Gemeenten zouden zo kritischer kijken
naar offertes en een efficiencyvoordeel bij de inkoop van diensten
boeken. De extra BTW-last kunnen gemeenten declareren bij het BCF,
zodat er in theorie per saldo geen financieel nadeel zou ontstaan. Het
BCF wordt gevuld met een uitname uit het Gemeentefonds. Die korting
wordt op haar beurt gecompenseerd doordat gemeenten lagere uitkeringen
uit dat fonds krijgen. Die lagere uitkeringen zouden mogelijk zijn,
omdat de gemeenten voor allerlei taken niet meer bruto bedragen (incl.
BTW), maar nog slechts netto bedragen (excl. BTW) krijgen. De BTW
kunnen ze immers declareren bij het BCF. In theorie blijft de
gemeentelijke kas dus kloppen.
Waarschuwingen onvoldoende opgepakt
Voorafgaand aan de inwerkingtreding van het BCF heeft wethouder Dales,
onder meer in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, talloze keren
gewaarschuwd tegen de ernstige gevolgen. Niet alleen zouden de
administratieve lasten gigantisch worden en veel geld kosten, ook het
nut van de maatregel werd betwist. Bovendien werd voorzien dat tal van
gemeenten grote nadelen zouden oplopen doordat de BTW die inbegrepen
zit in de afschrijvingen na 2003 op investeringen die dateren van voor
2003 niet meer inbegrepen zit in de rijksbijdragen. Die BTW op oude
investeringen kan echter niet bij het BCF worden gedeclareerd. Om
daaraan tegemoet te komen is destijds met minister Zalm afgesproken
dat de korting op het Gemeentefonds, waarmee het BTW-Compensatiefonds
wordt gevuld, pas per 2004 zal ingaan. In 2003 kon er al wel worden
gedeclareerd. Hoewel dit enig soelaas biedt, blijkt uit berekeningen
van de gemeente Amsterdam dat het financiële nadeel alleen al voor
deze stad kan oplopen tot minimaal 40 miljoen euro en wellicht nog
hoger zal uitvallen. Inmiddels is ook duidelijk dat de administratieve
lasten en kosten inderdaad zeer hoog zijn, zoals destijds door Dales
is voorzien. De vergoeding daarvoor is verre van voldoende om de
kosten te dekken. Het systeem is bovendien extreem ingewikkeld en zit
vol met niet voorziene complicaties.
Heronderhandelingen met minister Zalm; verzet in VNG groeit
Op initiatief van wethouder Dales heeft het college van B&W onlangs
besloten dat binnenkort hernieuwde besprekingen met minister Zalm
moeten plaatsvinden om deze kwestie aan de orde te stellen en tot een
oplossing te komen. Dales: "Minister Zalm heeft destijds zeer
nadrukkelijk betoogd dat het fonds geen nadelen zou kunnen opleveren,
hoezeer ik er toen al van overtuigd was dat dit wel zou gebeuren. Zalm
sprak van een waterdicht budgettair neutraal systeem. Helaas krijg ik
gelijk." Ook in kringen van de VNG groeit het verzet, ook bij
gemeenten die destijds voorstander waren. "Jammer dat men toen niet
beter naar mij geluisterd heeft. Ik heb mij duchtig verzet, maar stond
uiteindelijk vrijwel alleen", aldus Dales.
De opvolger van Dales, die woensdag 15 januari vertrekt als wethouder
van Amsterdam en per 1 mei burgemeester van Leeuwarden wordt, zal de
kwestie binnen afzienbare tijd bij de minister van Financiën
aankaarten.
Pb-007
© Gemeente Amsterdam
Gemeente Amsterdam