Gemeente Amsterdam

BTW-Compensatiefonds kost Amsterdam 40 miljoen euro 13 januari 2004 - Marleen Nieuwenhuis

Wethouder Geert Dales van Financiën luidt de noodklok over de gevolgen van het BTW-Compensatiefonds voor de gemeente Amsterdam. Het fonds, een initiatief van minister Zalm van Financiën, trad op 1 januari 2003 in werking. Doel was oneerlijke concurrentie tussen overheidsbedrijven en private partijen weg te nemen en grotere efficiency te bereiken. In plaats daarvan is volgens Dales een `bureaucratisch monster' ontstaan met zeer grote administratieve lasten dat bovendien tot een ernstig financieel nadeel voor Amsterdam leidt. Ramingen wijzen op een bedrag van minimaal 40 miljoen euro.

Werking BTW-Compensatiefonds

Het BTW-Compensatiefonds (BCF) is sinds 1 januari 2003 van kracht. Sindsdien moeten gemeenten op overheidsondernemersactiviteiten BTW in rekening brengen. Daarmee verviel het voordeel dat gemeenten hadden bij het `inbesteden', het in eigen beheer verrichten van activiteiten die in principe ook door private partijen zouden kunnen worden uitgevoerd. Activiteiten zoals vuilophaal bij particulieren, inhuur van uitzendkrachten via gemeentelijke bureaus, schoonmaakactiviteiten door gemeentelijke instellingen moesten voortaan met BTW worden belast, zodat er geen oneigenlijk concurrentievoordeel ten opzichte van marktpartijen meer bestond. Gemeenten zouden zo kritischer kijken naar offertes en een efficiencyvoordeel bij de inkoop van diensten boeken. De extra BTW-last kunnen gemeenten declareren bij het BCF, zodat er in theorie per saldo geen financieel nadeel zou ontstaan. Het BCF wordt gevuld met een uitname uit het Gemeentefonds. Die korting wordt op haar beurt gecompenseerd doordat gemeenten lagere uitkeringen uit dat fonds krijgen. Die lagere uitkeringen zouden mogelijk zijn, omdat de gemeenten voor allerlei taken niet meer bruto bedragen (incl. BTW), maar nog slechts netto bedragen (excl. BTW) krijgen. De BTW kunnen ze immers declareren bij het BCF. In theorie blijft de gemeentelijke kas dus kloppen.

Waarschuwingen onvoldoende opgepakt

Voorafgaand aan de inwerkingtreding van het BCF heeft wethouder Dales, onder meer in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, talloze keren gewaarschuwd tegen de ernstige gevolgen. Niet alleen zouden de administratieve lasten gigantisch worden en veel geld kosten, ook het nut van de maatregel werd betwist. Bovendien werd voorzien dat tal van gemeenten grote nadelen zouden oplopen doordat de BTW die inbegrepen zit in de afschrijvingen na 2003 op investeringen die dateren van voor 2003 niet meer inbegrepen zit in de rijksbijdragen. Die BTW op oude investeringen kan echter niet bij het BCF worden gedeclareerd. Om daaraan tegemoet te komen is destijds met minister Zalm afgesproken dat de korting op het Gemeentefonds, waarmee het BTW-Compensatiefonds wordt gevuld, pas per 2004 zal ingaan. In 2003 kon er al wel worden gedeclareerd. Hoewel dit enig soelaas biedt, blijkt uit berekeningen van de gemeente Amsterdam dat het financiële nadeel alleen al voor deze stad kan oplopen tot minimaal 40 miljoen euro en wellicht nog hoger zal uitvallen. Inmiddels is ook duidelijk dat de administratieve lasten en kosten inderdaad zeer hoog zijn, zoals destijds door Dales is voorzien. De vergoeding daarvoor is verre van voldoende om de kosten te dekken. Het systeem is bovendien extreem ingewikkeld en zit vol met niet voorziene complicaties.

Heronderhandelingen met minister Zalm; verzet in VNG groeit

Op initiatief van wethouder Dales heeft het college van B&W onlangs besloten dat binnenkort hernieuwde besprekingen met minister Zalm moeten plaatsvinden om deze kwestie aan de orde te stellen en tot een oplossing te komen. Dales: "Minister Zalm heeft destijds zeer nadrukkelijk betoogd dat het fonds geen nadelen zou kunnen opleveren, hoezeer ik er toen al van overtuigd was dat dit wel zou gebeuren. Zalm sprak van een waterdicht budgettair neutraal systeem. Helaas krijg ik gelijk." Ook in kringen van de VNG groeit het verzet, ook bij gemeenten die destijds voorstander waren. "Jammer dat men toen niet beter naar mij geluisterd heeft. Ik heb mij duchtig verzet, maar stond uiteindelijk vrijwel alleen", aldus Dales.

De opvolger van Dales, die woensdag 15 januari vertrekt als wethouder van Amsterdam en per 1 mei burgemeester van Leeuwarden wordt, zal de kwestie binnen afzienbare tijd bij de minister van Financiën aankaarten.

Pb-007

© Gemeente Amsterdam