Informatie voor de pers. Vrije Universiteit Amsterdam.
05/01/2004
---
Scholieren meten kosmische straling boven Amsterdam
Scholieren van zeven middelbare scholen gaan vanaf vrijdag 16 januari
metingen doen aan kosmische straling boven Amsterdam. Samen met
wetenschappers van het Nikhef (Nederlands Instituut voor kernfysica en
hoge energie fysica) en de Vrije Universiteit onderzoeken de
scholieren zeer energierijke deeltjes die de wetenschap voor een
raadsel plaatsen. De benodigde detectoren staan op de daken van de
scholen en zijn gekoppeld in een netwerk met de naam
Hisparc-Amsterdam; HISPARC staat voor High School Project on
Astrophysics Research with Cosmics. Voor sommige scholen heeft de VU
de detector gefinancierd; andere scholen hebben hem zelf bekostigd.
Vwo-scholieren hebben de detectoren voor hun school zelf in elkaar
gezet in het laboratorium van het Nikhef in de Watergraafsmeer.
Tijdens de startbijeenkomst in het Amsterdams Lyceum nemen ze de
detectoren officieel in gebruik. Scholieren die bij de bouw betrokken
zijn geweest vertellen die middag over hun ervaringen. Hun publiek
bestaat uit scholieren die binnenkort met het project gaan beginnen.
De scholieren zoeken naar (sub)atomaire geladen deeltjes die bovenin
de atmosfeer met de energie van een tennisbal op zuurstof- en
stikstofmoleculen botsen. Elke botsing veroorzaakt een sproeier van
secundaire deeltjes die zich op aarde over een groot oppervlak
verspreidt. Met tien tot vijftien detectoren op een gebied van 100 km2
is deze sproeier goed waarneembaar. De detectoren staan op de daken
van de scholen. Met een GPS-ontvanger houden de scholieren de plaats
en het tijdstip van de waarnemingen precies bij. Via Internet gaan de
data van alle detectoren naar een centrale computer op het NIKHEF. De
leerlingen kunnen al die gegevens via Internet opvragen en analyseren.
Tien jaar lang krijgt jaarlijks een nieuwe groep scholieren in de
laatste klas van het vwo de kans om op deze manier aan echt
natuurwetenschappelijk onderzoek mee te werken.
De deelnemende scholen in Amsterdam zijn het Amsterdams Lyceum, het
Sint Nicolaaslyceum, de Chr. Scholengemeenschap Buitenveldert, de
vestiging Damstede van het Bernard Nieuwentijd College, de vestiging
Joke Smit van het ROC-Amsterdam en verder nemen het Herman Wesselink
College in Amstelveen en het St. Michael College in Zaandam aan het
project deel. Het project begon in 2002 met een pilot van de
Katholieke Universiteit in Nijmegen. Behalve in Nijmegen en Amsterdam
bereidt Nikhef soortgelijke netwerken voor in Leiden, Utrecht en
Groningen, met de plaatselijke universiteiten als
samenwerkingspartner.
Vrije Universiteit Amsterdam