Project "Ontwikkeling euthanasierichtlijn arts-verpleegkundige" van
start
In januari 2004 gaat het AVVV- project Ontwikkeling
euthanasierichtlijn arts-verpleegkundige van start. Doel van het
project is het ontwikkelen van een richtlijn over de taakafbakening
en samenwerking tussen arts en verpleegkundige respectievelijk
verzorgende bij de procedure rond euthanasie en hulp bij
zelfdoding.
In het kader van dit project zoekt NU'91 een projectcoördinator.
De vacature vindt u onderaan deze bladzijde.
De euthanasiewet
Op 1 april 2002 is de nieuwe euthanasiewet in werking getreden. In
deze wet zijn de zorgvuldigheidseisen vastgelegd waaraan de arts
die gehoor wil geven aan een euthanasieverzoek, moet voldoen. De
minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft bij de
totstandkoming van de euthanasiewet geen aanleiding gezien de rol
van verpleegkundigen en verzorgenden bij een inwilliging van een -
euthanasieverzoek in de wet op te nemen. Dat betekent dat de wet
geen handvatten biedt voor het handelen van verpleegkundigen en
verzorgenden rondom de voorbereiding en uitvoering van een
euthanasieverzoek.
De afwezigheid van handvatten wordt door de beroepsgroep als een
groot gemis ervaren. Verpleegkundigen en verzorgenden zijn in de
praktijk vaak betrokken bij euthanasievraagstukken. In de meeste
gevallen wordt aan stervende patiënten verpleegkundige zorg - in de
zin van stervensbegeleiding -geboden. Dat geldt ook voor patiënten
met een euthanasieverzoek.
Expert-meeting verpleegkundige beroepsgroep
De behoefte aan een richtlijn over het handelen van
verpleegkundigen en verzorgenden bij euthanasieverzoeken, is groot
bij de beroepsgroep. Dat bleek tijdens de expert-meeting die in
2002 door NU91 is gehouden. Deze expert-meeting werd bezocht door
een aantal vertegenwoordigers van de beroepsgroep.
De deelnemers van de expert-meeting gaven aan behoefte te hebben
aan meer duidelijkheid over de rol van verpleegkundigen en
verzorgenden bij euthanasie. Enerzijds is niet duidelijk of, en zo
ja welke handelingen ter voorbereiding van euthanasie tot de taken
van verpleegkundigen behoren. Anderzijds is niet duidelijk wat de
juridische consequenties zijn voor de verpleegkundige of
verzorgende die de arts assisteert bij een - achteraf bezien -
onzorgvuldige euthanasie.
NU91 adviseert daarom de beroepsgroep vooralsnog naast handelingen
ter uitvoering van euthanasie - geen handelingen ter voorbereiding
van een euthanasie te verrichten. Dit standpunt werd door de
deelnemers van de expert-meeting ondersteund.
Een ander punt dat aan de orde kwam is het zorgproces rond
euthanasie. Het zorgproces rond euthanasie en hulp bij zelfdoding
is beschreven in de euthanasierichtlijn arts-verpleegkundige,
uitgegeven door de KNMG en NU91. De deelnemers vonden de
euthanasierichtlijn die dateert van 1999 ook op dit punt sterk
verouderd. Zij waren het erover eens dat de richtlijn dient te
worden aangepast met de laatste inzichten over het zorgproces.
Het project
NU91 heeft tot nu toe de belangen van de verpleegkundige
beroepsgroep met betrekking tot het euthanasievraagstuk behartigd.
De AVVV heeft geconstateerd dat het onderwerp van belang is voor
alle lidorganisaties. Daarom neemt de AVVV het initiatief over.
NU91 voert het project namens de AVVV uit. De AVVV heeft het
project Ontwikkeling euthanasierichtlijn arts-verpleegkundige
goedgekeurd en in haar activiteitenplan van 2004 opgenomen.
NU91 heeft vooruitlopend op het project met de KNMG afspraken
gemaakt om de euthanasierichtlijn te actualiseren. Het project zal
uit twee onderdelen bestaan: een juridisch en een zorginhoudelijk
gedeelte.
In het juridisch gedeelte staan handelingen ter voorbereiding van
een euthanasie centraal. Op dit punt bestaat een meningsverschil
tussen de KNMG en NU91. De KNMG vindt dat artsen verpleegkundigen
en verzorgenden kunnen verzoeken handelingen ter voorbereiding van
een euthanasie ter verrichten. Als voorbeeld wordt het vooraf
inbrengen van een infuusnaald genoemd.
NU91 ziet vooralsnog tal van vragen:
Is het de taak van de verpleegkundige en verzorgende om handelingen
ter voorbereiding van een euthanasie te verrichten?
Waar ligt de scheidslijn tussen enerzijds handelingen ter
voorbereiding en anderzijds handelingen ter uitvoering van een
euthanasie? NU91 is van mening dat onvoldoende duidelijk is welke
(tuchtrechtelijke en strafrechtelijke) risicos verpleegkundigen en
verzorgenden daarbij lopen.
Voor verpleegkundigen en verzorgenden is het daarbij niet altijd
mogelijk om op voorhand de zorgvuldigheid van het handelen van de
arts na te gaan. Is het mede - gezien de diversiteit binnen de
beroepsgroep (opleidingsniveaus, werksettings) mogelijk en
wenselijk om op dit gebied een toetsinstrument voor de beroepsgroep
te ontwikkelen?
Met de KNMG is een gezamenlijk traject afgesproken om tot een
helder standpunt over handelingen ter voorbereiding van een
euthanasie te komen.
In het kader van dit traject worden de kamerstukken van de
euthanasiewet en de literatuur over dit onderwerp gebundeld en
bestudeerd. Bij de analyse van dit materiaal wordt gebruik gemaakt
van externe strafrechtelijke expertise. De resultaten van het
onderzoek zullen aan de ministeries van Justitie en VWS worden
voorgelegd, teneinde te bewerkstellingen dat de uiteindelijke
resultaten van het onderzoek ook door de overheid worden gedragen.
Beoogd wordt op die wijze zekerheid te verkrijgen omtrent de
(rechts)positie van de verpleegkundige en verzorgende.
Ten behoeve van het zorginhoudelijke gedeelte wordt de samenwerking
en taakafbakening tussen arts en verpleegkundige bij euthanasie
herschreven. Het zorgproces wordt in fases weergegeven. Onderwerpen
zoals het signaleren en bespreken van een euthanasieverzoek, de
besluitvorming en de verslaglegging in het verpleegkundig dossier
komen daarbij uitgebreid aan bod. Het initiatief voor het
zorginhoudelijke gedeelte ligt bij de verpleegkundige beroepsgroep.
Een werkgroep van verpleegkundigen met praktijkervaring zal daartoe
een voorstel schrijven.
Nieuwe euthanasierichtlijn arts-verpleegkundige
De resultaten van het juridische en zorginhoudelijke gedeelte
worden door de AVVV in
samenwerking met de KNMG in een nieuwe richtlijn neergelegd. De
nieuwe
euthanasierichtlijn verschijnt naar verwachting in het najaar van
2004.
Meer informatie over het project kunt u krijgen via Lite Linssen,
beleidsadviseur van de AVVV (telefoonnummer 030-291 90 50, e-mail
L.Linssen@AVVV.nl ) of
Nellie Berkers, beleidsmedewerker van NU91 (telefoonnummer 030-296
41 44 of e-mail n.berkers@nu91.nl).
---
NU'91