Ingezonden persbericht
http://www.vangoghmuseum.nl/1015-newsdb/nieuws?action=nieuws_view&id=246&cat_id=3
Amsterdam, 22 januari 2004
Nieuw ontdekte brief van Vincent van Gogh tijdelijk te zien in het Van Gogh Museum
Onlangs is ontdekt dat een brief van Vincent van Gogh (1853-1890) aan Hermanus Gijsbertus Tersteeg (1845-1927), zijn vroegere chef bij de Haagse kunsthandel Goupil & Co, bewaard is gebleven. De brief, op 3 augustus 1877 geschreven vanuit Amsterdam, is samen met een brief aan Vincents broer Theo in één enveloppe verzonden. Deze vondst komt als een grote verrassing omdat het ernaar uitzag dat alle brieven aan Tersteeg waren vernietigd; een zoon van Tersteeg heeft namelijk ooit verteld dat hij ze samen met zijn vader had verbrand.
Sinds 1990 zijn er geen nieuwe brieven van Van Gogh meer opgedoken. De tot op heden onbekende brief is afkomstig uit een particuliere collectie en is tijdelijk in bruikleen gegeven aan het Van Gogh Museum. Ter gelegenheid van de vondst vindt in het museum van 22 januari tot en met 4 maart 2004 een presentatie plaats die een unieke kans biedt om dit intrigerende document te zien.
Aanleiding voor de brief was een slag die het gezin Tersteeg op 24 juli 1877 had getroffen. Op die dag overleed hun derde kind; het meisje was nog geen drie maanden oud. De inhoud van de brief is kenmerkend voor de dan 24-jarige Van Gogh, die zich voorbereidt op het toelatingsexamen voor de studie Theologie om predikant te worden. In deze zorgvuldig gecomponeerde maar onconventionele condoleancebrief kent hij zichzelf de positie van troostende raadgever toe.
Een van de meest opzienbarende passages is een verwijzing naar het doodgeboren broertje Vincent, dat moeder Anna van Gogh-Carbentus exact een jaar voor Van Goghs geboorte ter wereld had gebracht. Over het effect van deze gebeurtenis op zijn leven is veel gepsychologiseerd, maar tot op heden was van deze episode geen spoor in de overgeleverde documenten terug te vinden. In de brief blijkt Van Gogh kort stil te staan bij wat in 1852 had plaatsgevonden, maar - en dit is veelzeggend - dit fragment biedt geen aanwijzingen dat Van Gogh geplaagd is geweest door een schuldgevoel dat volgens een bepaalde opvatting in de psychologie bij het zogeheten 'Replacement child' kan voorkomen: een later kind zou zich daarbij slechts als vervanger van het eerdere beschouwen en daaronder gebukt gaan.
De nieuw ontdekte brief, geschreven op twee zijden van één blad, wordt getoond in het prentenkabinet van het Rietveldgebouw, samen met enkele andere documenten waaronder brieven, foto's en een boekje dat Van Gogh als troost aan Tersteeg zond.
Leo Jansen, Hans Luijten en Nienke Bakker - medewerkers van het Van Gogh Brievenproject - publiceren de brieftekst, gevolgd door een Engelse vertaling, integraal in hun artikel 'Self-portrait between the lines: a previously unknown letter from Vincent van Gogh to H.G. Tersteeg'. Het artikel verschijnt in het Van Gogh Museum Journal 2003, dat begin februari verschijnt. De brief zal ook opgenomen worden in de nieuwe uitgave van de complete correspondentie van Van Gogh. De geplande verschijning daarvan is in circa 2008.
Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met de afdeling Voorlichting van het Van Gogh Museum: +31 (0)20 570 52 92 of e-mailen naar pressoffice@vangoghmuseum.nl.