Ingezonden persbericht
PERSBERICHT 22 januari 2004
Openbaar ministerie seponeert ondanks dood door schuld
In zaak overleden illegaal in grensgevangenis
door Autonoom Centrum A'dam 020-6126172 www.autonoomcentrum.nl
FOUSSINI BARAYA
overleden in de grensgevangenis, Amsterdam, op 14-01-2003
geboren in Trabazan, Burkina Faso, op 01-01-1972
Langer dan een jaar ligt Baraya in een anoniem graf in A'dam (paaltje
615). Hij stierf in de grensgevangenis op 14 januari 2003 waar hij
geen medische zorg ontving. Hij was al bij zijn binnenkomst in
Nederland op 28 oktober 2002 ziek, doch werd opgesloten bij de
vreemdelingenpolitie Venlo en vanaf 7 november 2002 in de
grensgevangenis. Geen instantie verleende hem medische hulp. Na
driekwart jaar onderzoek naar de toedracht van zijn dood rapporteert
het Openbaar Ministerie (OM) op basis van een Rijksrecherche-
onderzoek, een rapport van het nederlands Forensisch Instituut en de
Inspectie van de Gezondheidszorg dan eindelijk en trekt de volgende
conclusies:
B. is overleden aan een Toxopasmose-infectie. Er is sprake van
nalatigheid van de behandelend arts en van de twee betrokken
verpleegkundigen. Zij hebben onderschat hoe ernstig ziek hij was en
pas in een zeer laat stadium is geprobeerd om opname in een
ziekenhuis te bewerkstelligen. Er is geen juiste diagnose gesteld, de
klachten werden verklaard door psychische belasting. De nalatigheid
van de kant van de verpleegkundigen valt niet te kwalificeren als
dood door schuld in de zin van het Wetboek van Strafrecht. De
nalatigheid van de arts valt wel te kwalificeren als schuld. Het OM
verwijt de arts dat hoewel er duidelijke signalen waren dat de
lichamelijke toestand zeer slecht was, hier foutief op heeft
gereageerd en het slachtoffer niet naar specialistische hulp heeft
verwezen. Ook heeft de arts verzuimd het slachtoffer over te laten
brengen naar een ziekenhuis, toen dat geboden was. Hierdoor heeft het
slachtoffer niet de benodigde therapeutische opties gehad, waardoor
hij wellicht genezen had kunnen worden. Inmiddels heeft de Inspectie
voor de gezondheidszorg een klacht ingediend tegen onder andere de
arts bij het Medisch Tuchtcollege (wie nog meer is aangeklaagd is
niet bekend). Op grond van de mate van schuld alsmede de zwaarte van
de procedure bij het medisch Tuchtcollege, 'prevaleert' de
tuchtprocedure boven een strafrechtelijke procedure en wordt de zaak
tegen de arts geseponeerd.
Het Autonoom Centrum staat versteld dat het OM de zaak seponeert. Dit
oordeel is het zoveelste bewijs dat illegalen in Nederland tweede
rangsburgers zijn.
Wij achten de arts niet alleen verantwoordelijk, maar het hele
vreemdelingenapparaat. Vanaf het moment dat de man Nederland
binnenkwam had hij een goede verzorging moeten hebben. Het beleid is
echter gebaseerd op uitsluiting en opsluiting met afschrikking als
doel en Baraya is hier een dodelijk consequentie van.
Het Grenshospitium is uit onze contacten met de gevangenen een
aaneenschakeling van klachten over de medische zorg. Het moest eens
zover komen.
De Geneeskundige Inspectie deed eveneens onderzoek naar functioneren
van de Medische Dienst n.a.v. de zaak Baraya in beide
grensgevangenissen A'dam (Bijlmerbajes en Tafelbergweg). Onlangs
schreef de GI hierover een brief aan minister Verdonk.
Baraya zelf heeft wel om medische hulp gevraagd. Hij verliet zijn
land in oktober om in Europa medische behandeld te worden. Hij had
enkele dagen voor binnenkomst in Nederland foto's laten maken in een
Parijs' ziekenhuis. De vreemdelingenpolitie Venlo stuurde hem wel
naar een ziekenhuis voor een eerste onderzoek. In de rapportages
staat dat hij leed aan 'een vorm van niet-besmettelijke tuberculose'.
Het is absoluut onbegrijpelijk dat 'gevangenispersoneel', met name
medici, maar ook bewakers, directie, ieder die hem gezien heeft, hem
doodziek in zijn cel heeft gelaten in plaats van alarm te slaan en
hem te laten opnemen in een ziekenhuis. De Medische Dienst heeft hem
nooit serieus behandeld.
Een medewerker van het IOM (Baraya wilde 'vrijwillig' terugkeren) die
twee terugkeergesprekken met hem voerde, constateerde dat hij ziek
was.
Een arts in de grensgevangenis heeft hem in de nacht voor hij stierf
bezocht maar vond geen reden hem naar het ziekenhuis te sturen. De
directeur van de grensgevangenis belde 1 dag voor zijn dood naar twee
ziekenhuizen voor opname, kreeg te horen dat deze vol waren en
staakte vervolgens zijn belronde.
Enkele dagen voor zijn dood is Baraya nog als strafmaatregel omdat
hij een bewaker duwde in een isoleercel gezet. Toen hij daar na
enkele dagen uit kwam, was hij er nog slechter aan toe; ook sprak hij
niet meer, verklaarden medegevangenen.
Na uitgelekte rapportages van de bewaking grensgevangenis, die de
Volkskrant in mei '03 publiceerde, organiseerde het Autonoom Centrum
(AC) samen met de wakegroep een wake bij zijn graf. Het AC heeft al
het mogelijke gedaan om Baraya's familie of nabestaanden te traceren,
iets dat Justitie bleek te hebben nagelaten.
Justitie zwijgt al sinds de dood van Baraya over deze ernstige
kwestie. De spanning in de grensgevangenis onder personeel en
gevangenen heerst nu al meer dan een jaar. De directie zweeg ook
tegen de gedetineerden die direct na Baraya's dood in hongerstaking
gingen en een petitie opstelden, geshockt en bezorgd als ze waren
over de 'zorgverlening' en Medische Dienst. Zij protesteerden tegen
vreemdelingendetentie en de gevolgen daarvan, die uiteindelijk dus
tot de dood kunnen leiden. De directie beloofde de gevangenen, die
ook informatie over het autopsierapport van Baraya wilden, in te
lichten, maar liet dat na.
Als een persoon bij Justitie achter de tralies zit, in
vreemdelingendetentie is dat om niets en zonder maximumtermijn, dient
Justitie de volle 100% zorg te verlenen en zeer alert te zijn op
kwalen. Juist in vreemdelingendetentie hebben veel mensen medische
klachten als hoofdpijn, slapeloosheid, benauwdheid, spanning, soms
nasleep van tropische ziektes, etc..
Echter de Medische Dienst (MD) betracht terughoudendheid met
behandeling - bedoeling is immers de mensen spoedig uit Nederland te
verwijderderen. De MD geeft maar liever een paracetamolletje. Alleen
als iemand heel medisch urgent is zou er worden ingegrepen. De regel
is dat gevangenen in principe slechts één keer per week de dokter
mogen zien en zij dienen voorafgaand daaraan eerst een briefje in te
vullen. Als bewakers medische zaken signaleren kunnen ze de MD
inschakelen, maar zelf kunnen die zorgfunctie niet op zich nemen.
Deze veel te minimale zorg bestaat nu al jaren in elke
vreemdelingengevangenis, ook weer in de nieuwste Uitzetgevangenissen
Rotterdam Airport en Schiphol.
Enkele voorbeelden uit de jaren:
- In 1992 overleden de hoogzwangere mevrouw Jacqueline Muluta en haar
aanstaande kind, nadat haar onder andere door de MD-grensgevangenis
geen adekwate medische zorg was verleend. De vrouw stierf in een
ziekenhuis waar ze acuut werd opgenomen nadat zij uit de
grensgevangenis was ontslagen. Veel mensen lijden in
vreemdelingendetentie maar worden aan hun lot overgelaten.
- Een man in de grensgevangenis die alsmaar hoofdpijn had omdat hij
zijn bril niet meer had, wist hij, vroeg dus een bril aan de MD.
Tevergeefs. Het AC bemiddelde en hielp hem aan een vertrouwensarts
die inderdaad constateerde dat hij een bril nodig had die hij hem
voorschreef en verschafte.
- Een man werd na een mislukte uitzetting teruggeplaatst in de
grensgevangenis. Hij was door marechaussee geslagen wegens zijn
verzet. Hij werd niet geholpen door de MD.
- Idem bij een man die zelfs een gebroken arm bleek te hebben. Hij
werd in eerste instantie door de MD weggestuurd met pijnstillers.
Het Autonoom Centrum heeft zich altijd tegen vreemdelingendetentie
gekeerd en bepleit de vrijheid voor iedereen. Zolang niet
vluchtoorzaken wereldwijd worden opgelost - en het rijke Nederland
kan en moet haar bijdrage hieraan leveren - moeten vluchtelingen en
illegalen worden opgevangen. Opsluiten moet verboden worden.
Onopgehelderde vragen rond Baraya's situatie:
Chef VD Venlo, dhr. Willems, meldt telefonisch dd. 15-08-'03, dat
'bij de VD Venlo vraagtekens waren over de gezondheid van de heer
Baraya. De VD twijfelde wel aan zijn gezondheid en was niet gerust op
zijn situatie', aldus dhr. Willems. De VD tracht in zulke situaties
de vreemdeling versneld en zo spoedig mogelijk in een HvB te krijgen -
als dat het traject is- 'alwaar verzorging eventueel in een
ziekenhuis beter gewaarborgd is dan bij de VD', aldus Willems.
De VD kreeg over Baraya geen medisch dossier overgedragen van het
ziekenhuis Venlo.
Kreeg het GH een medisch dossier?
Baraya is op 1 november '03 een dag opgenomen in ziekenhuis Venlo
omdat men dacht dat hij malaria had; Baraya zelf had gemeld TB te
hebben; de vrees bestond dat hij open TB zou hebben.
Chef VD Willems leest in een telefoongesprek met het AC voor uit een
document in de computer:
"Op 07-11-'03 werd Baraya in het GH geplaatst waar ook een
identiteitsonderzoek plaats zou vinden. Later wordt geconstateerd dat
hij verzwakt is door weinig eten en drinken. Op 10-01-'03 vindt er
een presentatie plaats bij de ambassade van Burkino Faso te Brussel.
Deze was bereid tot afgeven van een laissez-passer. Het IOM zou een
terugvlucht aanvragen. Op 13-01-'03 ligt er een aanvraag tot opname
in het ziekenhuis van de Penitentiaire Inrichting Scheveningen, maar
deze ziet geen aanleiding tot opname. In de nacht van 13 op 14
januari '03 is een arts op bezoek in zijn cel, die ziet evenmin
aanleiding tot opname. De volgende ochtend blijkt Baraya overleden."
*PI Scheveningen ziekenboeg
Hoezo zag het ziekenhuis op 13 januari, 1 dag voor zijn dood, geen
aanleiding tot ziekenhuisopname; is er een medische diagnose gesteld
dan, zoja, welke? Ook een tweede ziekenhuis zou gebeld zijn door de
directeur grensgevangenis. Welk? Waarom geen opname? De situatie was
immers urgent? Daaris altijd plaats voor in een ziekenhuis. Justitie
moet dit toch organiseren, ook extra plaats voor noodgevallen.
*Medische Dienst GH
Was er medisch dossier GH van Baraya. Is er overdracht gepleegd van
medisch dossier Baraya van VD Venlo plus ziekenhuis Venlo naar
Medische Dienst GH, en zo niet, waarom niet?
Wat was de uitslag intake MD GH en uitslag van de standaard X-ray
onderzoek verricht bij elke NL binnenkomende vreemdeling.
Welke medische handelingen zijn dan wel gepleegd zijn in GH; waarom
hebben vk's noch arts medisch adekwaat gehandeld vanaf binnenkomst
Baraya, gedurende november/december/januari en zeker toen hij steeds
zieker werd en dat ook gesignaleerd werd door ander personeel,
bewa's, medegedetineerden, IOM-medewerker.
Hoe is het in godsnaam mogelijk dat de maatregel isoleercel (08-01?)
werd opgelegd, zo vlak voor zijn dood toen hij al erg ziek was. Heeft
Baraya in de iso volgens protocol een arts gezien? Of de Commissie
van Toezicht? Zo nee, waarom niet, zo ja, constateringen/rapportage?
Wat is de rol van de arts GH als doorverwijzer naar
specialist/ziekenhuis in de zaak Baraya geweest? Hoe kan het zijn dat
deze arts in de nacht van 13 op 14 januari geen aanleiding zag Baraya
te laten opnemen? Heeft die arts hem wel gezien of was het
telefonisch?
*Op de rontgenfoto gemaakt in Franse ziekenhuis, nu in bezit bij IND,
moet de status quo van Baray van dat moment, 26 oktober '03, te zien
zijn. Waarom is die foto niet als basis gebruikt?
*In ziekenhuis Venlo Viecuri Medisch Centrum Noord Limburg is Baraya
op 1 november '03 een dag opgenomen omdat hij 'mogelijk malaria zou
hebben'; de volgende dag was hij ontslagen '...omdat hij niets
mankeerde'. Ook was er het vermoeden van open TB, waarop de volgende
opmerking in een notitie bij de vreemdelingenpolitie Venlo: '(-)
lijdt aan een niet besmettelijke vorm van TBC', uit een
'telefoonnotitie' van MvJ/IND aan de VD dd. 06-11-'03. Ook vermeld de
notitie in een losse opmerking: ' (-) is heroinegebruiker'. De
notities zijn gemaakt na de ziekenhuisopname en staan in verband met
mogelijke medische behandeling tijdens vervolgprocedure.
*Het AC heeft via allerlei kanalen getracht nabestaanden te doen
opsporen via Rode Kruis Tracing Team, media en NL ambassade. Een
medegevangene verklaarde op schrift dd. 30 juli '03 dat Baraya hem
zelf vertelde dat hij een vrouw en twee kinderen had in Burkino Faso.
De IND in 1e verhoor meldt dat burgerlijke staat 'ongehuwd' is. De
medegevangene is door Baraya verteld dat deze reisde/handelde tussen
Burkina en Ivoorkust. Wellicht is Baraya bekend in hoofdstad
Ouagadougou.
*IOM
Een IOM-medewerker sprak Baraya twee keer. (dhr. Hans Van Rhee, IOM
A'dam West 0900-7464466). Hij konstateerde dat Baraya ziek was en
verslechterde. In welk stadium bevond zich zijn terugkeeroptie en
welke info / personalia voor reispapieren heeft het IOM, ivm traceren
familie. Een terugkeerfunctionaris GH heeft Baraya ook gesproken en
communiceerde hierover met VD Venlo en IOM Venlo. Wat heeft hij
geconstateerd? En welke info heeft hij over personalia?
*Ambassade BF Brussel
Aanvraag laissez passer bij ambassade Burkina Faso Brussel was in
voorbereiding, presentatie ambassade was gepland, volgens chef VD
Willems (notitie dossier) zou Baraya op 10-01-'03 zelfs gepresenteerd
zijn bij de Burkino Faso ambassade te Brussel en zou deze bereid zijn
een lp af te geven. (Op 10 januari moet Baraya wel heel ziek geweest
zijn, dus was hij wel in staat te reizen? En hij zat omtrent die
datum in de isoleercel; ook de medegevangene verklaart dat Baraya op
8 januari '03 naar de isoleer moest en op vrijdag 10 januari rond het
middaguur weer in zijn gewone cel gesignaleerd werd. Is Baraya dan op
de 10e januari in persoon gepresenteerd, is alleen de IND gegaan of
heeft er helemaal geen presentatie plaatsgevonden? Baraya was heel
ziek, wie bepaalt dat hij in staat was te reizen cq dat het
verantwoord was hem te laten reizen?! Heeft de ambassade Baraya dus
wellicht gezien? Zo ja, wat constateerde deze?
*Uitslag onderzoek Dublinclaim
Volgens het dossier is een Dublinclaim gelegd op 06-11-'02, maar bij
navraag bij Dublinburo (destijds in AC Rijsbergen, nu verhuisd naar
AC Zevenaar, 0316-368728) was geen claim gelegd doch wel onderzoek
gedaan naar mogelijk eerder verblijf in ziekenhuis Frankrijk. Volgens
Baraya zelf was TB geconstateerd in een ziekenhuis in Parijs. De
envelop waarin een rontgenfoto van hem bevat de volgende gegevens:
naam Foussini Baraya, geb. datum 01-01-'72, Hopital Hotel Dieu,
Pr.D.Vadrot (arts??), Urgences medico-chirurgicales, 23-10-'02, 17:06
uur.
Resultaten Dublinonderzoek bij IND opvragen, m.n. aanknopingspunt
ziekenhuis/rontgenfoto en andere personalia?
*Speelde de Commissie van Toezicht nog een rol? Heeft de Commissie
van Toezicht Baraya gezien, bv. in de isolatiecel?
Nu zal de klacht bij de Medische Tuchtcollege moeten worden
afgewacht. Opnieuw een lange procedure.
Autonoom Centrum
Tel 020-6126172
www.autonoomcentrum.nl
uit de Volkskrant 29 juli '03
Iedereen zweeg nadat illegaal Baraya alleen in zijn cel was
overleden. En nog durven mensen niet te praten, uit angst voor
repressailles, staat te lezen in de Volkskrant van 29 juli '03.
Alleen uit een intern verslag blijkt dat bewaarders vaker alarm
sloegen over de zorgelijke medische toestand van de vreemdeling.
Adequate medische hulp kwam echter niet.
Vlak na Baraya's dood mochten de gedetineerden tijdelijk geen bezoek
ontvangen. Volgens de directie om de rust weer terug te laten keren.
Ook de vrijwillige bezoekersgroep, die geregeld opgesloten illegalen
steunt, werd de toegang ontzegd. Maar ook daarna zwegen deze
bezoekers die al jaren niet durven praten uit angst dat hun het
bezoekrecht wordt ontnomen.
Vluchtelingenwerk Nederland spreekt over een gesloten bolwerk. 'Niet
iedereen durft te praten. Wij horen lang niet alles.' Over de
medische dienst in het grenshospitium is de organisatie zeer
kritisch, zeker na de dood van Baraya. 'Een verpleegkundige bepaalt
of iemand wordt doorgestuurd naar de arts of psycholoog. Het is bijna
onmogelijk voor een opgesloten vluchteling om een second opinion aan
te vragen.'
Een ex-bewoner van de Tafelbergweg, de dependance waar kinderen en
gezinnen worden opgesloten, noemt een voorbeeld. 'Een man met een
gebroken pols werd pas na drie dagen naar het ziekenhuis gebracht. Ze
deden hem handboeien om.' De illegaal die zes maanden in detentie
verbleef, durft niet met naam in de krant wegens de kans op
uitzetting. 'Ik heb drie keer een zelfmoordpoging gezien', aldus de
illegaal. 'Eind november sneed een Palestijn zijn polsen door met een
plastic mesje. Pas toen de ambulance na een kwartier aankwam, deed
iemand de celdeur open.' Meestal belanden vreemdelingen volgens hem
na een suïcidepoging in een isoleercel. Datzelfde zegt
Vluchtelingenwerk. 'Alleen de directie bepaalt vaak na een dag of er
een psycholoog moet komen.'
'De dood van de heer Baraya is ingeslagen als een bom', zegt Jan
Westhoff, voorzitter van de onafhankelijke commissie van toezicht bij
het grenshospitium. 'Niemand hoort te overlijden in een cel.' Kort na
Baraya's dood heeft hij enkele vragen gesteld aan de directie van het
grenshospitium.
'De medische dienst is altijd een bron van zorg geweest voor zowel
het grenshospitium als de commissie', erkent de voorzitter. Toch
dacht hij dat het de laatste jaren beter ging, zeker na het ontslag
van een dokter die slecht functioneerde. Klachten over de medische
zorg krijgt de commissie zelden. 'Wij zijn ook geen experts op dat
gebied, medische klachten horen eigenlijk bij de Tuchtraad.'
De Willem II-gevangenis voor illegalen in Tilburg kampte ook jaren
met een slecht imago omtrent de medische hulp aan gedetineerden. 'Dat
liet behoorlijk te wensen over', zegt Anton van Kalmthout, voorzitter
van de commissie van toezicht daar. Nu heeft de inrichting een eigen
medische dienst met drie vaste artsen. Het grenshospitium huurt één
arts in voor 22 uur per week.
++*++*++*++*++*++*++*++*++*++*++*++
web: www.autonoomcentrum.nl
e-mail: ac@autonoomcentrum.nl
telefoon: 020-6126172
opgeven voor maillijst:
http://tetter.xs4all.nl/cgi-bin/mailman/listinfo/ac-berichten
giften welkom op giro 6131418 St Afval Amsterdam
++*++*++*++*++*++*++*++*++*++*++*++