MEMO/04/11
Brussel, 21 januari 2004
Verslag over de uitvoering van de internemarktstrategie
Volgens het eerste verslag van de Europese Commissie over de
uitvoering van de internemarktstrategie 2003-2006 heeft een te groot
aantal Europese industrieën nog altijd te kampen met marktfragmentatie
ten gevolge van handelsbelemmeringen en uiteenlopende normen en regels
(zie IP/03/645). Samen met de globale richtsnoeren voor het economisch
beleid en de richtsnoeren voor de werkgelegenheid maakt het verslag
deel uit van het zogenaamde "richtsnoerenpakket". Alle drie verslagen
worden voorgelegd als onderdeel van het verslag van de Commissie aan
de Europese voorjaarsraad 2004 (zie IP/04/74).
Gefragmenteerde markten belemmeren de innovatie en
productiviteitsgroei en houden de prijzen in sommige delen van de EU
hoger dan zij in een meer geïntegreerde interne markt zouden zijn.
Sinds de afschaffing van de binnengrenzen van de EU tien jaar geleden
is de EU-economie ten gevolge van de interne markt met ten minste 1,8%
gegroeid. Daardoor is de collectieve welvaart van de EU met bijna 900
miljard toegenomen en werd tot de schepping van 2,5 miljoen extra
banen bijgedragen. Op dat succes kan echter alleen worden
voortgebouwd, wanneer een ware interne markt voor diensten tot stand
komt, de Europese financiële markten worden geïntegreerd en innovatie
door de goedkeuring van het Gemeenschapsoctrooi wordt bevorderd.
Verder oponthoud kan het concurrentievermogen en de welvaart van de EU
ondermijnen, waardoor zij niet alle vruchten van de uitbreiding kan
plukken. Hoewel meer dan de helft van de in de internemarktstrategie
opgenomen maatregelen die eind 2003 moesten zijn voltooid, op tijd is
afgerond, zijn de maatregelen waarbij vertraging is opgelopen vaak
belangrijke wetgevingsinitiatieven waarvoor de Commissievoorstellen al
enige tijd op tafel liggen. Daarbij komt nog dat de EU-richtlijnen,
wanneer ze eenmaal zijn aangenomen, tijdig in nationaal recht moeten
worden omgezet en volledig ten uitvoer moeten worden gelegd.
Voornaamste indicatoren baren onrust
Door voor meer concurrentie te zorgen kan de interne markt er in hoge
mate toe bijdragen dat bedrijven snel innovatieve technologieën
invoeren, de kwaliteit van hun producten verbeteren en de prijzen voor
consumenten verlagen. Als zodanig neemt de interne markt een centrale
plaats in bij het streven van de EU naar een betere
concurrentiepositie ten opzichte van haar belangrijkste
handelspartners. Sommige belangrijke economische indicatoren duiden er
echter op dat het effect van de interne markt op het
concurrentievermogen onlangs is afgezwakt. Ten eerste is de handel in
industrieproducten binnen de EU minder snel gegroeid, met als algemeen
gevolg dat bedrijven minder onder druk staan om hun prestaties te
verbeteren.
Dit draagt bij tot een tweede verschijnsel, namelijk dat de prijzen in
de EU niet meer naar elkaar toegroeien, ook al zijn de
prijsverschillen tussen lidstaten van de EU veel groter dan die tussen
de verschillende regio's van de VS. Ten derde investeert de EU meer in
het buitenland dan het buitenland in de EU, wat wellicht een
waarschuwing is dat de algemene regelgeving van de EU dringend aan
hervorming toe is en haar interne markt een nieuwe impuls nodig heeft.
Hoewel het moeilijk is definitieve conclusies te trekken aangezien de
internemarktstrategie voor 2003-2006 slechts acht maanden geleden werd
aangenomen, zijn er tekenen die erop wijzen dat sneller vooruitgang
moet worden geboekt bij de verwijdering van de resterende
handelsbelemmeringen binnen de EU en bij het weer op gang brengen van
handel en investeringen. Van de 45 maatregelen die voor eind 2003
moesten zijn voltooid, zijn er slechts 27 op tijd uitgevoerd. Andere
zijn bijna afgerond, maar van de maatregelen die vertraging hebben
opgelopen betreft een groot aantal belangrijke wetgevingsinitiatieven.
Uitbreiding: een kans die men niet mag laten liggen
De uitbreiding biedt kansen om de interne markt te bevorderen naast de
voordelen die door een verwijdering van bestaande belemmeringen kunnen
worden bereikt. De handel tussen de huidige en toekomstige lidstaten
is al snel gegroeid en tussen 1995 en 2000 meer dan verachtvoudigd.
Ondanks deze groei zou de uitvoer uit de toekomstige lidstaten volgens
economische modellen echter nog eens bijna kunnen verdubbelen, zelfs
bij het huidige ontwikkelingsniveau. Bijvoorbeeld, de uitvoer van
Polen naar de EU-15 bedroeg in 2000 54% van wat normaal is voor een
lidstaat met zijn omvang en geografische ligging. Om een "tweede
oogst" voor de interne markt binnen te halen is het echter nodig dat
de bestaande en nieuwe lidstaten nauw samenwerken en maatregelen
vermijden die door de opwerping van nieuwe hindernissen de voordelen
teniet zouden doen.
De grensoverschrijdende handel binnen de EU vergemakkelijken
Op 13 januari 2004 kwam de Commissie met een voorstel voor een
richtlijn betreffende diensten op de interne markt (zie IP/04/37 en
MEMO/04/3).De voorgestelde richtlijn beoogt een vereenvoudiging van de
benodigde formaliteiten, een bevordering van grensoverschrijdende
economische activiteiten en een verbetering van de marktwerking en
leidt daarmee tot meer keuze, betere kwaliteit en lagere prijzen voor
consumenten en voor bedrijven die diensten gebruiken. Wat goederen
betreft, zullen de in de strategie aangekondigde belangrijke
maatregelen pas in de komende twaalf maanden vruchten gaan afwerpen.
De voornaamste maatregel in dit verband is een voorstel van de
Commissie voor een nieuwe verordening tot verbetering van de werking
van het beginsel van wederzijdse erkenning - waarbij goederen die in
een lidstaat op de markt zijn toegelaten in alle andere lidstaten
zonder verdere formaliteiten kunnen worden verkocht.
De financiële markten van de EU kunnen en moeten verder worden
geïntegreerd. Dat zou aanzienlijk voordeel opleveren. Van de
oorspronkelijke 42 maatregelen in het actieplan voor de financiële
diensten zijn er inmiddels 36 aangenomen. Maar om de voordelen van het
actieplan voor de financiële diensten te maximaliseren - en die
voordelen zijn enorm met een mogelijke toename van het BBP van de EU
met 1,1% in de komende tien jaar moet het hele actieplan ten uitvoer
worden gelegd, aangezien belemmeringen op één gebied gevolgen kunnen
meebrengen voor andere gebieden. Dat betekent dat het vertrouwen van
beleggers en de groei gebaat zullen zijn bij een snelle goedkeuring
van de resterende maatregelen, en met name de richtlijn
beleggingsdiensten (zie IP/03/1352, PRIVATE
HREF="http://europa.eu.int/rapid/start/cgi/guesten.ksh?p_action.gettxt
=gt&doc=IP/02/1706|0|AGED =EN&display=" MACROBUTTON HtmlResAnchor
IP/02/1706 en MEMO/02/257, in een vorm die het voor bedrijven
gemakkelijker maakt financiering te vinden.
De Commissie heeft een actieplan tot "modernisering van het
vennootschapsrecht en verbetering van corporate governance in de
Europese Unie" voorgelegd (zie PRIVATE
HREF="http://europa.eu.int/rapid/start/cgi/guesten.ksh?p_action.gettxt
=gt&doc=IP/03/716|0|AGED =EN&display=" MACROBUTTON HtmlResAnchor
IP/03 /716 en ). Dit is een belangrijk initiatief dat bedrijven zal
helpen doelmatig op de interne markt te opereren en dat het vertrouwen
op de kapitaalmarkten na de recente boekhoudschandalen zal vergroten.
Netwerkindustrieën
In de internemarktstrategie wordt er de nadruk op gelegd dat
openstelling van de markt voor netwerkindustrieën (energie, vervoer,
telecommunicatie en postdiensten) zowel voor bedrijven als consumenten
grote voordelen kan meebrengen. De Commissie is vastberaden naar meer
marktwerking te blijven streven, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan
de universele- en openbaredienstverplichtingen - dat wil zeggen de
verlening van diensten van een nader bepaalde kwaliteit aan alle
consumenten en gebruikers op het grondgebied van een lidstaat tegen
een betaalbare prijs. In de afgelopen zes maanden is er goede
vooruitgang geboekt. Er uis nu een laatste zetje nodig om het
vrachtvervoer in de spoorwegsector voor concurrentie open te stellen.
Bovendien voert de Commissie momenteel een analyse uit van de
juridische en administratieve regelingen betreffende de
watervoorziening, inclusief de zuivering van afvalwater, en de
toepassing van de concurrentie- en internemarktregels van de EU in
deze sectoren. Daarbij wil men beoordelen of het zin heeft de sector
verder te moderniseren.
Overheidsopdrachten
Vele overheidsdiensten gunnen nog altijd opdrachten zonder dat er
sprake is van een doeltreffende marktwerking. De lidstaten moeten dit
probleem dringend aanpakken. Uit een recente studie blijkt dat het
verschil tussen toepassing of niet-toepassing van de EU-regels voor
overheidsopdrachten maar liefst 34% van de totale kosten kan uitmaken.
Het hoofddoel voor 2003 was de goedkeuring van het wetgevingspakket
inzake overheidsopdrachten, teneinde de concurrentie bij
overheidsopdrachten te vergroten. Er zit nu schot in deze zaak (zie ).
Industriële en intellectuele eigendom
Wat de bescherming van industriële en intellectuele-eigendomsrechten
betreft, ligt de nadruk op drie belangrijke wetgevingsvoorstellen het
Gemeenschapsoctrooi (zie , , , PRIVATE
HREF="http://europa.eu.int/rapid/start/cgi/guesten.ksh?p_action.gettxt
=gt&doc=IP/00/714|0|AGED =EN&display=" MACROBUTTON HtmlResAnchor
IP/00/714 en ), de richtlijn betreffende de octrooieerbaarheid van in
computers geïmplementeerde uitvindingen (zie , ) en de richtlijn
betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten (zie
PRIVATE
HREF="http://europa.eu.int/rapid/start/cgi/guesten.ksh?p_action.gettxt
=gt&doc=IP/03/144|0|AGED =EN&display=" MACROBUTTON HtmlResAnchor
IP/03/144, ). Deze voorstellen moeten er alle op hun eigen manier voor
zorgen dat het systeem ook verder op de behoeften van het
bedrijfsleven en de consumenten is afgestemd. Men komt in dit verband
maar langzaam vooruit. Zonder modern rechtskader zullen de
investeringen in onderzoek, de innovatie en de creativiteit, die een
krachtige kenniseconomie in de EU moeten onderbouwen, het kind van de
rekening zijn.
Belastingvraagstukken
Fiscale belemmeringen zijn een grote hinderpaal op de interne markt en
leiden voor het bedrijfsleven tot onnodige nalevingskosten die vaak
aan de consumenten worden doorberekend. De Commissie heeft zich op dit
gebied aan alle termijnen gehouden. Zo heeft zij voorstellen tot
wijziging van de moeder-dochter-richtlijn en van de fusierichtlijn
gepresenteerd. Willen wij vooruitgang boeken, dan zullen de lidstaten
echter van hun principiële standpunten moeten afstappen en zich
pragmatischer moeten opstellen.
Betere regelgeving en uitvoering
Om de regelgeving van de EU, inclusief die betreffende de interne
markt, te verbeteren heeft de Commissie een actieplan voor een betere
regelgeving opgesteld. Er is al goede vooruitgang geboekt bij de
verwezenlijking van de doelen van het actieplan, hoewel nog het een en
ander nodig is voordat de resultaten in het gewone leven echt merkbaar
zullen zijn. De Commissie voert met name een uitvoerigere
effectbeoordeling uit naar steeds meer delen van haar werkprogramma en
raadpleegt nu systematisch al in een vroeg stadium de belanghebbenden.
De interne markt functioneert alleen, als zijn regels door de
lidstaten correct ten uitvoer worden gelegd en in de praktijk concreet
worden toegepast. Dat is nog niet het geval, zoals blijkt uit recente
cijfers van de Commissie (zie ) over richtlijnen die soms jaren na het
verstrijken van de termijn nog altijd niet in nationaal recht zijn
omgezet en over het aantal inbreukprocedures dat onveranderd groot
blijft.
Het SOLVIT-netwerk voor de oplossing van grensoverschrijdende
problemen die het gevolg zijn van een onjuiste toepassing van het
EU-recht (zie PRIVATE
HREF="http://europa.eu.int/rapid/start/cgi/guesten.ksh?p_action.gettxt
=gt&doc=IP/02/1110|0|AGED =EN&display=" MACROBUTTON HtmlResAnchor
IP/02/1110) is op voorspoedige wijze van start gegaan. De
internemarktstrategie bevat een aantal maatregelen om de situatie
verder te verbeteren. Van de vier maatregelen die voor 2003 waren
gepland, zijn er slechts twee op tijd uitgevoerd de start van een
"preventieve" dialoog tussen de Commissie en de lidstaten en het
voorstel voor een verordening betreffende de samenwerking tussen
nationale handhavingsautoriteiten inzake de consumentenbescherming.
De volledige tekst van het verslag van de Commissie is beschikbaar op
het volgende adres:
p://europa.eu.int/comm/internal_market/en/update/strategy/index.htm
European Commission