Stichting Weten
PERSBERICHT
Inzet extra middelen voor WTC gerechtvaardigd
Het positieve klimaat voor wetenschap in Nederland rechtvaardigt de
inzet van extra middelen voor wetenschapscommunicatie ten behoeve van
de kennissamenleving.
Nederland kent een positief klimaat voor wetenschap, mede door actieve
wetenschapsvoorlichting. In de visie van Stichting Weten zal deze
publieke communicatie steeds meer in het licht komen te staan van
'maatschappelijk kennismanagement': het scheppen van voorwaarden om de
Nederlandse kenniseconomie en -samenleving verder te ontwikkelen en
als zodanig in Europees verband vooraanstaand te houden. Dit proces
kan worden ondersteund door de instelling van een landelijk bureau WTC
en heldere taaktoedeling aan publieke kennisinstellingen ten aanzien
van publieke communicatie over wetenschap. Voor de toekomst zijn er,
in het kader van het Wetenschapsbudget van minister Maria van der
Hoeven, extra middelen nodig voor publieke wetenschapscommunicatie.
Deze visie van Stichting Weten wordt door prof.dr. Frans van Vught,
bestuursvoorzitter Stichting Weten, ingebracht voor het
Rondetafelgesprek Wetenschapsbudget 2004, dat de vaste commissie
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap organiseert op 28 januari 2004, in
het gebouw van de Tweede Kamer.
Visie van Stichting Weten
Nederland kent een positief klimaat voor wetenschap en technologie.
Mede door actieve Wetenschaps- & Techniekcommunicatie (WTC) is de
belangstelling en geïnformeerdheid van de Nederlandse bevolking voor
wetenschap en technologie fors hoger dan gemiddeld in Europa.
Wetenschappers worden ook bovengemiddeld gewaardeerd en gezien als de
meest betrouwbare bron van informatie.
Positie Nederlandse bevolking binnen Europa op interesse en informatie
m.b.t. wetenschap.
Land
% geïnteresseerd (rank)
% geïnformeerd (rank)
Zweden
64 (1)
42 (1)
Griekenland
62 (2)
28 (13)
Denemarken
61 (3)
37 (4)
Nederland
59 (4)
39 (2)
Frankrijk
54 (5)
34 (6)
Duitsland
30 (15)
33 (10)
Uit: 'Wetenschaps- en Techniekcommunicatie in Kengetallen', Stichting
Weten i.s.m. Nederland Kennisland, 2003
Recente knelpunten, zoals een dalende belangstelling voor bèta en
techniek, maken het echter noodzakelijk om de inzet van WTC te
verhogen om de ontwikkeling van de kennissamenleving te stimuleren.
WTC en WTC-beleid bevinden zich derhalve in een proces van
ontwikkeling. Publieke communicatie over wetenschap en techniek is
cruciaal voor de ontwikkeling van onze kennissamenleving. WTC staat
daarbij in het kader van 'maatschappelijk kennismanagement': de
publieke zorg om voorwaarden te scheppen zodat de factor kennis
maximale toegevoegde waarde biedt, voor personen, bedrijven,
maatschappelijke sectoren, en de samenleving als geheel 1 .
Kennisinstellingen, bedrijven, maatschappelijke organisaties,
(actieve) burgers en jongeren zullen meer eigen verantwoordelijkheid
en initiatief nemen om te voorzien in hun informatie- en
communicatiebehoefte. Aanpassing van de WTC is nodig om dit proces te
ondersteunen. Ondersteuning van vraagarticulatie en het faciliteren
van toegangswegen voor WTC zijn van belang om mogelijkheden aan de
vraagzijde te versterken.
De overheid moet zich met name richten op landelijke issues en zorgen
voor een goede landelijke infrastructuur voor WTC. In lijn met de EU
is deze landelijke infrastructuur van WTC onder te verdelen in zes
compartimenten: overheid; bedrijfsleven; kennisinstellingen;
onderwijs; science centra en musea; en media. Hiervoor is het nodig
dat financiële middelen voor WTC op hoger niveau gebracht worden. Voor
de publieke middelen is te denken aan een bedrag tussen de
EUR 40 en EUR 85 miljoen op jaarbasis (5% Wetenschapsbudget, resp. 3%
publieke R&D inspanningen) 2 .
Stichting Weten plaatst de volgende kanttekeningen bij de
uitgangspunten in het Wetenschapsbudget met betrekking tot herijking
van het overheidsbeleid ten aanzien van wetenschapscommunicatie 3 :
1. Met betrekking tot regionale initiatieven is voor een succesvolle
tweezijdige communicatie met burgers vooral de eigen
verantwoordelijkheid van beide partijen belangrijk. Landelijke
ondersteuning, zoals de Wetenschap en Techniekweek, sluit hierbij
aan.
2. De genoemde aansluiting van WTC met het onderwijs moet, volgens
het Wetenschapsbudget, vooral tussen instellingen en via science
centra plaats vinden. Maar ook buitenschools reikt WTC contexten
aan, met name via massamedia (tv, radio, internet) die jongeren
veel gebruiken. WTC via die kanalen moet daarom blijven bestaan.
3. Op het gebied van publieksgerichte informatievoorziening door
onderzoekinstellingen is het belangrijk dat strategische plannen
en prestatieafspraken over 'Maatschappelijk publiceren' vastgelegd
worden. Dit geldt ook voor bijdragen aan publieke gesprekken over
kennisissues (maatschappelijke impact).
4. Met betrekking tot het organiseren van WTC dient de organisatie
gebaseerd te zijn op eigen verantwoordelijkheid, de toedeling van
middelen dient gebaseerd te zijn op basis van kwaliteit en
excellentie, en er dient een landelijke regie aangaande landelijke
issues te zijn.
Taken van een landelijk bureau WTC
Voor een landelijk bureau voor WTC ziet Stichting Weten de volgende
taken weggelegd:
* Monitoring van het WTC-systeem (indicatoren en kengetallen m.b.t.
WTC);
* Kwaliteitsbewaking (effectmeting, beoordeling monitoring gegevens,
certificering, advisering landelijk beleid);
* Vraagarticulatie (marktonderzoek);
* Landelijke ondersteuning realiseren (campagne Wetenschap en
Techniekweek; monitoren en beoordeling t.b.v. toedeling middelen);
* Aanbieden trainingsprogramma's kenniscommunicatie voor
onderzoekers en instituten (ter bevordering van maatschappelijk
publiceren en bijdragen aan publieke gesprekken);
* Innovatie van WTC (praktijkgerichte studies en verkenningen voor
compartimenten WTC; uitwisselingsbijeenkomsten kennis & praktijk).
Taken publieke onderzoekinstellingen en wetenschapscommunicatie
Stichting Weten ziet voor publieke onderzoeksinstellingen de volgende
taken op het gebied van WTC weggelegd:
* Er moet aandacht komen voor maatschappelijk publiceren en
communiceren door wetenschappers, dit dient opgenomen te worden in
de strategische plannen en prestatieafspraken van de instellingen
(dit is conform EU-aanbevelingen en het advies van de commissie
Esmeijer);
* Trainingsprogramma's voor wetenschappers dienen ingebed te worden
in het curriculum van promovendi, post-docs en tevens hoogleraren
(een aanbod van trainingen wordt verzorgd door het WTC-bureau);
* Tweezijdige communicatie met jongeren en burgers moet worden
aangegaan via scholen en via het internet;
* Een centraal webloket moet ingesteld worden met informatie over
wetenschap/studie en beroep voor jongeren en ouderen (via
samenwerking koepelorganisaties VSNU, NWO, KNAW);
* Onderzoek moet opgenomen worden in een landelijk programma
WTC-kennisontwikkeling (via NWO).
Toelichting:
1 'Maatschappelijk Kennismanagement en wetenschapcommunicatie',
Stichting Weten en CIBIT Adviseurs/Opleiders, 2003.
2 De commissie Esmeijer noemt een percentage van 5% van het
Wetenschapsbudget, ofwel circa EUR 40 miljoen.; De Vereniging Science
Centra heeft i.s.m. Stichting Weten , een bedrag van EUR 255 miljoen
becijferd voor alle compartimenten, inclusief landelijk bureau WTC (3%
van de nationale R&Duitgaven; waarvan 1/3 publiek, 2/3 privaat volgens
afspraken Lissabon).
3 Wetenschapsbudget (pagina 26).