European Commission

IP/04/109

Brussel, 28 januari 2004

Commissie evalueert stabiliteitsprogramma van Nederland (periode 2001-2007)

Vandaag heeft de Commissie een aanbeveling opgesteld voor een advies van de Raad over het op 14 oktober ingediende geactualiseerde stabiliteitsprogramma 2003 van Nederland over de periode 2001-2007. Door de forse economische inzinking is het overheidssaldo aanzienlijk verslechterd: het overschot van 0,1% van het BBP in 2001 is omgeslagen in een tekort van 1,6% van het BBP in 2002. In het geactualiseerde programma wordt verwacht dat het tekort in 2003 en 2004 ondanks een fiks pakket bezuinigingsmaatregelen oploopt tot 2,3% van het BBP. Verwacht wordt dat het saldo dankzij het voorspelde economische herstel en een verdere consolidatie van de begroting in de daaropvolgende jaren geleidelijk zal verbeteren. Desalniettemin zou het nominale tekort in 2007 nog steeds 0,6% van het BBP bedragen. Het voor conjunctuurinvloeden gecorrigeerde tekort zal naar verwachting in een sneller tempo verbeteren en in de periode 2005-2007 dalen tot onder de 0,5% van het BBP. Dit is terug te voeren op de omvang van de consolidatie-operatie, die aan het begin van de programmaperiode wordt doorgevoerd en grotendeels gebaseerd is op een beperking van de uitgaven. De schuldquote zal in 2004 naar verwachting licht toenemen tot ongeveer 54,5% en in de daaropvolgende jaren weer iets dalen tot net boven de 52% in 2007. Het programma van Nederland is grotendeels in overeenstemming met de globale richtsnoeren voor het economisch beleid 2003, met name die welke gevolgen hebben voor het begrotingsbeleid. Wel bestaat het gevaar dat het nominale tekort, gezien de neerwaartse risico's die aan de groeiprognoses in het geactualiseerde programma zijn verbonden, tijdens de programmaperiode de 3% van het BBP zal overschrijden. Met name in 2004 lijkt de kans hierop groot. Op basis van de aanbeveling van de Commissie zal de Raad naar verwachting op 10 februari 2004 een formeel advies uitbrengen over het geactualiseerde stabiliteitsprogramma 2003 van Nederland.

De belangrijkste conclusies van de Commissie inzake het geactualiseerde stabiliteitsprogramma 2003 van Nederland luiden als volgt:

* De forse inzinking van de wereldeconomie heeft een nadelige invloed uitgeoefend op de open Nederlandse economie. De reële groei van het BBP is in 2003 gedaald tot naar schatting bijna -1%. De overheidsbegroting gaf in 2002 een fikse verslechtering te zien: er is een tekort ontstaan van 1,6% van het BBP. Het tekort zal in 2003 naar verwachting nog verder oplopen, voornamelijk omdat de economische inzinking vertraagd doorwerkt. De gevolgen van de belastingverlaging in het kader van de hervorming van het belastingstelsel in 2001 en de grotere belastingaftrekken uit hoofde van pensioenpremies en betaalde hypotheekrente, spelen echter ook een rol.
Volgens het geactualiseerde programma stijgt het tekort in 2003 naar 2,3% van het BBP, maar recentere voorlopige ramingen van het ministerie van Financiën wijzen op een hoger tekort van 2,7% van het BBP.

* Het geactualiseerde stabiliteitsprogramma 2003 is gebaseerd op macro-economische veronderstellingen waarin ervan uit wordt gegaan dat de reële BBP-groei geleidelijk zal aantrekken van 0% in 2003 naar 1% in 2004 en 2,5% in de periode 2005-2007. Voor 2003 en 2004 wordt gerekend op een hogere groei dan in de actuelere najaarsprognose 2003 van de Commissie. In het programma wordt rekening gehouden met het fikse pakket bezuinigingsmaatregelen van de regering voor de periode 2003-2007. De omvang van alle bezuinigingsmaatregelen over de gehele periode bedraagt rond de 4% van het BBP, maar de verbetering van het feitelijke tekort valt vanwege de tweede-ronde-effecten op de bedrijvigheid en de overheidsbegroting veel lager uit.

* Op grond van deze hypothesen wordt in het geactualiseerde programma ervan uitgegaan dat het overheidstekort zich in 2004 (ondanks een strakke begroting) op een niveau van 2,3% van het BBP zal stabiliseren en in de daaropvolgende jaren geleidelijk zal afnemen tot 0,6% van het BBP in 2007. Voorspeld wordt dat de schuldquote in de periode 2002-2007 vrijwel stabiel blijft. De ramingen van het tekort vallen in het geactualiseerde programma iets lager uit dan in de najaarsprognose 2003 van de Commissie. Met name voor 2004 en 2005 zijn aan deze ramingen grote neerwaartse risico's verbonden omdat de uitgangspositie in 2003 minder gunstig is en de reële groei van het BBP lager kan uitvallen.

* Naar verwachting zal het voor conjunctuurinvloeden gecorrigeerde tekort door de getroffen bezuinigingsmaatregelen sterk verbeteren en dalen van 1,3% van het BBP in 2003 naar 0,7% van het BBP in 2004. In de daarop volgende jaren zal het nog iets verder worden teruggedrongen en vrijwel worden weggewerkt.
* Hoewel aan de prognoses voor het nominale tekort neerwaartse risico's zijn verbonden, vallen de geraamde veranderingen in het voor conjunctuurinvloeden gecorrigeerde saldo vrij fors uit in vergelijking met de veranderingen in de verwachte groei. Dit bevestigt dat de begroting ingrijpend en structureel wordt aangepast.

* Bij voortzetting van het huidige beleid bestaat echter het gevaar dat de drempel van 3% van het BBP tijdens de programmaperiode wordt overschreden. Met name in 2004 lijkt de kans hierop groot.
* Het geactualiseerde programma is grotendeels in overeenstemming met de aanbevelingen in de globale richtsnoeren voor het economisch beleid 2003. Dit betreft met name de forse inspanningen om de begroting bij te stellen, en de vaststelling van reële uitgavenplafonds om de overheidsuitgaven aan banden te leggen.
* De Raad is van mening dat op basis van de huidige beleid niet kan worden uitgesloten dat zich onevenwichtigheden zullen voordoen wanneer de gevolgen van de vergrijzing zich volledig manifesteren. Met het oog op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën moet de schuld snel genoeg worden teruggedrongen voordat de budgettaire gevolgen van de vergrijzing merkbaar worden.

Op grond van het door de Europese Raad van Amsterdam in juni 1997 vastgestelde stabiliteits- en groeipact moeten de landen van de eurozone stabiliteitsprogramma's bij de Raad en de Commissie indienen. Hierin moeten zij aangeven hoe zij de doelstellingen van het pact, en met name de middellangetermijndoelstelling van een begroting die vrijwel in evenwicht is of een overschot vertoont, denken te realiseren.

De volledige text van de evaluatie door de Commissie is beschikbaar op :

http://europa.eu.int/comm/economy_finance/about/activities/sgp/year/ye ar20032004_en.htm

Kerncijfers uit de najaarsprognose 2003 van de Commissie, alsmede uit het herziene stabiliteitsprogramma 2002 en het geactualiseerde stabiliteitsprogramma 2003 van Nederland

'
' 2002 2003 2004 2005 2006 2007
BBP

(verandering in %)
Prognose van de Commissie 0,2 -0,9 0,6 2,0 n.b. n.b. Geactualiseerd programma 2002 0,2 0,75 1,5 2 2,5 2,5 Geactualiseerd programma 2003 0,2 0 1 2,5 2,5 2,5 Begrotingssaldo

(in % van het BBP)
Prognose van de Commissie -1,6 -2,6 -2,7 -2,4 n.b. n.b. Geactualiseerd programma 2002 -1,2 -1,6 -1,7 -1,2 -0,8 -0,5 Geactualiseerd programma 2003 -1,6 -2,3 -2,3 -1,6 -0,9 -0,6 Voor conjunctuurinvloeden gecorrigeerd begrotingssaldo

(in % van het BBP)
Prognose van de Commissie -2,1 -1,3 -0,7 -0,6 n.b. n.b. Geactualiseerd programma 2002 -1,2 -0,8 -0,7 -0,3 -0,2 -0,2 Geactualiseerd programma 2003 -1,8 -1,3 -0,7 -0,5 -0,3 -0,5 Brutoschuldquote Prognose van de Commissie 52,4 54,6 55,5 55,5 n.b. n.b.
Geactualiseerd programma 2002 52,6 52,5 52,2 52,5 52,6 52,6 Geactualiseerd programma 2003 52,4 54,0 54,5 53,7 53,0 52,2 Inflatie

GICP (verandering in %)
Prognose van de Commissie 3,9 2,4 1,3 0,9 n.b. n.b. Geactualiseerd programma 2002 4 2,75 1,75 1 1 1,5 Geactualiseerd programma 2003 3,9 2,25 1,5 1,5 1,5 1,5