Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
Telefax (070) 333 40 33
2513 AA `s-GRAVENHAGE
Uw brief Ons kenmerk
6 november 2003 AAM/ASAM/04/5465
2030402490
Onderwerp Datum
Kamervragen van het lid Visser 29 januari 2004
./. Hierbij zend ik u, mede namens de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en
Milieubeheer en de staatssecretaris voor Europese Zaken, de antwoorden op de vragen van
het lid Visser (VVD) over de mogelijke toestroom van werknemers uit de nieuwe lidstaten
van de Europese Unie.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(M. Rutte)
2030402490
Vragen van het lid Visser (VVD) over de mogelijke toestroom van werknemers uit de
nieuwe lidstaten van de Europese Unie.
Vraag 1
Bent u op de hoogte van de initiatieven van gemeenten om honderden extra woningen te
bouwen voor buitenlandse werknemers uit de nieuwe lidstaten?
Antwoord 1
Ja, ik ben van de initiatieven in Noord-Brabant en Limburg op de hoogte.
Vraag 2
Deelt u de mening van betrokken gemeenten dat er na 1 mei volgend jaar een "gigantische
toestroom" van seizoenarbeiders uit de nieuwe lidstaten zal ontstaan en daarnaast een
verschuiving "waarbij arbeiders uit andere Oostbloklanden als Oekraïne en Letland zich
aandienen"? Kunt het antwoord toelichten?
Antwoord 2
In de tuinbouwsector is er al jaren een tekort aan arbeidskrachten voor seizoenarbeid. In de
huidige situatie worden voor moeilijk vervulbare vacatures tewerkstellingsvergunningen
verleend voor werknemers afkomstig uit landen in Midden- en Oost-Europa. In totaal zijn in
2003 voor verschillende sectoren circa 10.000 tewerkstellingsvergunningen verleend ten
behoeve van werknemers uit de landen die per 1 mei toetreden tot de Europese Unie,
waarvan ruim 5.000 tewerkstellingsvergunningen voor seizoenarbeid in de tuinbouw.
Daarmee wordt nu al het grootste deel van de seizoenarbeid door vreemdelingen verricht.
Gegeven de onzekerheid rond het precieze aantal immigranten en de gevolgen voor de
arbeidsmarkt vindt het kabinet het van belang nauwgezet de feitelijke ontwikkelingen met
betrekking tot het aantal arbeidsmigranten uit de toetredende MOE-landen bij te houden en
daartoe het formele vereiste van een tewerkstellingsvergunning te handhaven. Hierbij geeft
het kabinet de voorkeur aan een variant waarbij migranten ex ante beschermd worden tegen
misstanden met betrekking tot arbeidsomstandigheden en waarbij het risico wordt beperkt
dat migranten te werk worden gesteld tegen een loon dat onder het CAO-loon (voor zover
een CAO van toepassing is) of onder het wettelijk minimumloon ligt. Voor een volledig
beeld van de overwegingen van het kabinet verwijs ik u naar de op 23 januari jl. aan uw
Kamer aangeboden notitie over de implementatie van het vrij verkeer van werknemers uit
de nieuwe lidstaten.
Vraag 3
Kunt u nader inzicht geven in de werkloosheid en het arbeidsaanbod in de betreffende
regio? Wat vindt u van deze inspanning van de betreffende gemeenten met betrekking tot
woningbouw in verhouding tot de inspanningen van diezelfde gemeenten met betrekking tot
werkzoekenden die een uitkering ontvangen?
Antwoord 3
2
In het CWI-district Zuidoost Nederland staan in totaal 109 duizend personen ingeschreven
bij de CWI's als niet werkende werkzoekende. Van dit aantal zijn 23 duizend personen
gekwalificeerd als `fase 1', d.w.z. direct bemiddelbaar (zie tabel). Met de inwerkingtreding
van de Wet Werk en Bijstand zal de activerende werking richting bijstandsgerechtigden
worden vergroot. Hierdoor zullen naar verwachting niet alleen laagopgeleiden van fase 1
worden bemiddeld naar seizoenwerk, maar ook hoger opgeleiden. Door het vervangen van
het begrip passende arbeid door algemeen geaccepteerde arbeid zal het aanbod van
Nederlandse uitkeringsgerechtigden voor seizoenwerk dus toenemen.
Niet werkende werkzoekenden ingeschreven in het CWI-district Zuidoost Nederland, totaal en fase 1,
naar RPA-gebied en opleidingsniveau, per 1 oktober 2003
RPA-gebied
26 Midden Brabant 2.127 4.579 4.714 2.418 202 14.040
27 Noordoost Brabant 2.693 6.198 6.011 3.024 286 18.212
28 Zuidoost Brabant 4.293 8.917 8.290 4.795 1.048 27.343
29 Noord-Limburg 1.944 3.672 3.374 1.033 104 10.127
30 Weert 460 1.006 1.071 395 5 2.937
31 Roermond 1.180 2.311 2.566 914 65 7.036
32 Westelijke Mijnstreek 1.264 2.138 2.092 680 318 6.492
33 Parkstad Limburg 2.409 5.365 5.034 1.402 68 14.278
34 Maastricht Mergelland 1.657 2.677 2.839 1.591 110 8.874
Totaal 18.027 36.863 35.991 16.252 2.206 109.339
wv: fase 1
26 Midden Brabant 129 817 1.559 954 0 3.459
27 Noordoost Brabant 136 1.129 1.897 1.040 0 4.202
28 Zuidoost Brabant 179 1.443 2.468 1.597 0 5.687
29 Noord-Limburg 153 714 1.104 352 0 2.323
30 Weert 17 153 294 153 0 617
31 Roermond 39 259 552 267 0 1.117
32 Westelijke Mijnstreek 74 306 472 233 0 1.085
33 Parkstad Limburg 120 755 1.361 548 0 2.784
34 Maastricht Mergelland 58 372 775 608 0 1.813
Totaal 905 5.948 10.482 5.752 0 23.087
Bron: CWI (Arbeidsmarktmonitor)
Ik kan geen oordeel vellen over de inspanningen van de gemeenten in deze provincies om
uitkeringsgerechtigden te reïntegreren in het arbeidsproces versus hun inspanningen
betreffende de woningbouw. Als gemeenten eraan bijdragen, dat legaal tewerkgestelde
vreemdelingen fatsoenlijk worden gehuisvest, dan past het mij niet daar een oordeel over te
geven.
Vraag 4
Kunt u aangeven of naast Duitsland en Oostenrijk meer lidstaten hebben besloten, of
overwegen te besluiten, het vrije verkeer van personen niet voor 1 mei 2006 vrij te geven?
Kunt u tevens aangeven welke lidstaten op dit moment hebben besloten of overwegen om
verlenging van deze periode aan te vragen zodat ook in de periode 2006-2009 geen vrij
verkeer van personen mogelijk is?
Antwoord 4
Duitsland, Oostenrijk, België, Frankrijk, Spanje en Finland hebben het voornemen geuit om
een overgangstermijn te hanteren tot in ieder geval 1 mei 2006. Overigens wil dit niet
zeggen, dat helemaal geen tewerkstelling in deze landen mogelijk is. Van bijvoorbeeld
3
Duitsland is bekend, dat op basis van onder andere bilaterale verdragen met de Midden- en
Oost-Europese landen een groot aantal werknemers, waaronder seizoenwerkers, daar legaal
actief is. Het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Zweden hebben besloten om direct een vrij
verkeer van personen uit de MOE-landen toelaten. Denemarken zal de
tewerkstellingsvergunningplicht handhaven, waarbij getoetst wordt op arbeidsvoorwaarden
en waarbij tijdens de overgangsperiode geen recht op uitkering geldt.
Vraag 5
Kunt u aangeven hoe het bouwen van honderden woningen ten behoeve van werknemers uit
de kandidaat-lidstaten zich verhoudt tot de huidige spanning op de woningmarkt als gevolg
van de ingezakte bouwproductie? Is in de woningbehoefte berekeningen in het actieplan
woningbouwproductie van minister Dekker rekening gehouden met de (extra) vraag naar
woningen als gevolg van arbeidsmigratie gerelateerd aan deze ontwikkelingen? Zo neen,
waarom niet? Met welke ontwikkelingen is wel rekening gehouden bij het besluit het vrij
verkeer in te voeren per 1 mei volgend jaar?
Antwoord 5
Het bouwen van honderden woningen voor werknemers uit de kandidaat lidstaten levert in
principe geen extra spanning op de woningmarkt op omdat dit reeds in de
woningbouwopgave is verdisconteerd. Bij de berekening van de woningbehoefte die ten
grondslag ligt aan het actieplan woningbouw - is rekening gehouden met het effect van de
uitbreiding van de EU. Daarbij is uitgegaan van de bevolkingsprognose van het CBS van
eind 2002. De woningbehoefte wordt overigens berekend voor de totale bevolking die op
een toekomstig moment wordt verwacht. Er is niet expliciet berekend wat het
woningbehoefte effect is van deze migratiestromen.
Vraag 6
Wanneer kan de Kamer de toegezegde notitie verwachten waarin de effecten op de
Nederlandse arbeidsmarkt van het vrijgeven van het vrije verkeer van personen wordt
geanalyseerd? Neemt u hierin mee de hieraan gerelateerde effecten, zoals aanspraken op
sociale voorzieningen die in de huidige prakrijk van seizoensarbeid en de Wet arbeid
vreemdelingen niet ontstaan?
Vraag 7
Blijft u voornemens het vrije verkeer van personen reeds per 1 mei 2004 vrij te geven en per
die datum de Wet arbeid vreemdelingen hierop aan te passen, terwijl het acquis pas per 1
mei 2006 automatisch in werking treedt? Waarom wilt u twee jaar eerder dan
voorgeschreven deze stap zetten?
Antwoord 6 en 7
Op 23 januari jl. is de beloofde notitie aangeboden aan uw Kamer.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid