De Voorzitter van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Binnenhof 1a
2513 AA Den Haag
Datum Uw brief Ons kenmerk
(Kenmerk)
RU-03-33/EU-03-2 ATB 2004- 43 M
Onderwerp
Reactie op het jaarverslag van de Europese
Rekenkamer over het begrotingsjaar 2002
1. Inleiding
Naar aanleiding van het verzoek van de Commissie
voor de Rijksuitgaven van 9 december 2003 doe ik
u hierbij de kabinetsreactie op het jaarverslag
van de Europese Rekenkamer (ERK) over het
begrotingsjaar 2002 toekomen.
In paragraaf 2 zal worden ingegaan op de
procedure rond de dechargeverlening aan de
Commissie. In paragraaf 3 zal worden ingegaan op
de belangrijkste bevindingen die de ERK doet in
haar jaarverslag over het begrotingsjaar 2002.
In paragraaf 4 zal worden ingegaan op de reactie
van het Nederlandse kabinet op deze bevindingen.
In paragraaf 5 zal in het bijzonder worden
ingegaan op de opmerkingen welke herleidbaar
zijn tot Nederland. In paragraaf 6 tenslotte
komt het kabinetsstandpunt inzake
dechargeverlening over de begrotingsuitvoering
in 2002 aan de orde.
2. Procedure decharge
Jaarlijks publiceert de ERK medio november haar
jaarverslag dat betrekking heeft op het
voorafgaande begrotingsjaar. Het betreft het
verslag over de activiteiten die zijn verricht
in het kader van de uitvoering van de algemene
begroting van de Europese Unie. De Raad heeft
tot taak het Europees Parlement te adviseren
inzake het verlenen van decharge aan de
Commissie over de begrotingsuitvoering van het
voorgaande jaar. Het besluit over het advies van
de Raad aan het Europees Parlement inzake
dechargeverlening zal worden genomen tijdens de
Ecofin-Raad van 9 maart 2004. In deze
dechargeprocedure speelt het jaarverslag van de
ERK inclusief de betrouwbaarheidsverklaring een
belangrijke rol.
Betrouwbaarheidsverklaring(declaration
d'assurance, DAS)
De betrouwbaarheidsverklaring maakt onderdeel
uit van het jaarverslag van de ERK. De
betrouwbaarheidsverklaring is een verklaring
over de betrouwbaarheid van de rekeningen,
waarin tevens de wettigheid en de regelmatigheid
van de onderliggende verrichtingen wordt
bevestigd. De verklaring is vergelijkbaar met
het oordeel van de Algemene Rekenkamer over de
Rijksrekening.
3 Bevindingen ERK inzake de begrotingsuitvoering
2002
Betrouwbaarheidsverklaring
De ERK heeft in haar jaarverslag over het
begrotingsjaar 2002 wederom een negatieve
betrouwbaarheidsverklaring afgeven. Dit is
veroorzaakt door een te groot aantal fouten in
de verrichte betalingen en ontvangsten.
Als gevolg van de gewijzigde controleaanpak is
de ERK in staat aan te geven op welke terreinen
zij tot een positief oordeel en op welke
terreinen zij tot een negatief oordeel komt.
Onduidelijk is hierbij welke normen de ERK
hanteert. De ERK is positief over de
ontvangsten -met als voorbehoud de volledigheid
van de ontvangsten, waarover per definitie geen
ongeclausuleerd oordeel mogelijk is-, over de
verplichtingen, en over de betalingen voor
administratieve uitgaven en voor steun aan de
kandidaat-lidstaten. De ERK is negatief over het
overgrote deel van de uitgaven, te weten
landbouwsubsidies, structuurfondsen, intern
beleid en externe hulp.
Nieuw in de betrouwbaarheidsverklaring is verder
dat deze ook weergeeft welke verbeteringen of
verslechteringen er ten opzichte van vorig jaar
zijn geconstateerd.
De hervorming van de Commissie
De ERK geeft in haar jaarverslag aan dat zij
vindt dat de uitvoering van de hervorming
stagneert. Op diverse onderwerpen van hervorming
zoals bijvoorbeeld de vereenvoudiging van het
financieel beheer en versterking van de
financiële controle op de onderzoeksprogramma's
wordt nog onvoldoende voortgang geboekt. De
Commissie onderkent de vertraging van de
hervorming en is bezig met het opzetten van
aanvullende acties om de plannen alsnog in te
voeren.
Onderzoek van de ERK heeft uitgewezen dat de
interne auditfunctie nog niet optimaal
functioneert. De ERK constateert dat de
Commissie moeite heeft met het accepteren van de
bestuurlijk gerichte conclusies van de interne
auditor.
Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB)
De ERK constateert ook dat de uitgaven voor het
GLB evenals voorgaande jaren teveel materiële
fouten bevatten. Zij stelt vast dat de
hoofdcategorieën van de GLB-uitgaven
verschillende risiconiveaus vertonen. Voor de
uitgaven die beheerd worden door het
Geïntegreerde beheers- en controlesysteem
(GBCS), zijn de foutenrisico`s geringer dan voor
de uitgaven die niet beheerd worden door het
GBCS. In de laatste categorie vallen de steun
voor olijfolie, tabak, katoen en gedroogde
voedergewassen, de interventiemaatregelen in de
ruime zin van het woord en de steun die in het
kader van plattelandsontwikkeling wordt
verleend. De ERK is van mening dat de voor deze
steunregelingen opgezette controlesystemen
minder doeltreffend zijn dan de ingevolge het
GBCS voorgeschreven controlesystemen.
Structuurfondsen
De ERK geeft aan dat de interne beheer en
controlesystemen voor structuurfondsen in de
lidstaten nog steeds tekort schieten. De ERK
constateert verder dat de Commissie nog te
weinig voortgang boekt met de afsluiting van de
periode 1994-1999. Hierbij moet worden
aangetekend dat er halverwege de
programmaperiode richtlijnen zijn vastgesteld,
waardoor er onduidelijkheden voor de lidstaten
ontstonden over welke regels nu precies moesten
worden toegepast in concrete situaties. Ook
waren zij niet in staat tijdig de vereiste
maatregelen te nemen. De ERK heeft geen
specifieke opmerkingen gemaakt over de
uitvoering van het structuurfondsbeleid door
Nederland.
4 Algemene reactie Nederlands Kabinet
Betrouwbaarheidsverklaring
Het kabinet is van mening dat de
betrouwbaarheidsverklaring positief zou moeten
zijn. Het is daarom van groot belang dat de
Commissie en ook de Lidstaten op korte termijn
maatregelen neemt om de genoemde tekortkomingen
in het financieel beheer te verhelpen. Dit ook
met het oog op het toetreden van de 10 nieuwe
lidstaten tot de EU met 1 mei 2004. De opname
van 10 nieuwe lidstaten in de Europese
gemeenschap zal vanaf dat moment veel aandacht
van de Commissie opeisen.
De Hervorming van de Commissie
Het kabinet betreurt het dat de hervormingen nog
onvoldoende zijn doorgevoerd. Positief is dat de
Commissie zelf de opgelopen vertraging bij de
uitvoering van de hervorming heeft onderkend en
bezig is met het doorvoeren van aanvullende
acties om de plannen alsnog door te voeren.
Gemeenschappelijk Landbouw Beleid
Het kabinet onderschrijft de noodzaak van goede
controlesystemen. Zij zijn een randvoorwaarde
voor een adequate controle op de rechtmatigheid
van de door het Europees Oriëntatie- en
Garantiefonds voor de Landbouw, afdeling
Garantie, gefinancierde betalingen. Voor
rechtmatige steunverlening is echter evenzeer
eenduidige en eenvoudige communautaire
regelgeving onontbeerlijk. Veelal zijn de
voorwaarden voor steunverlening en de voor de
controle daarop benodigde controlemaatregelen
naar hun aard ingewikkeld, soms op onderdelen
voor meerdere interpretaties vatbaar en geregeld
aan wijzigingen onderhevig. Deze aspecten kunnen
een volledige en juiste toepassing van de
communautaire regelgeving bemoeilijken.
Nederland vindt het van het grootste belang dat
de lidstaten zich de nodige inspanningen
getroosten om de communautair voorgeschreven
controlesystemen te optimaliseren. Ook zou in
het kader van de aankomende hervormingen voor
o.a. olijfolie, tabak en plattelandsontwikkeling
aan de Commissie gevraagd kunnen worden rekening
te houden met deze controleproblemen.
5 Reactie op de opmerkingen die herleidbaar zijn
tot Nederland
In het ERK-jaarverslag wordt Nederland specifiek
genoemd in het hoofdstuk Eigen Middelen en in
het hoofdstuk Gemeenschappelijk Landbouw Beleid.
Evenals in voorgaande jaren constateert de ERK
dat Nederland diverse problemen heeft met het
bijhouden van de voor de uitvoering van het
Eigen Middelen beleid vereiste boekhouding. De
problemen betreffen systematische
onregelmatigheden en afwijkingen bij het
meedelen van saldi aan de Commissie. Inmiddels
is Nederland bezig met een ingrijpende
systeemtechnische aanpassing, die medio 2004 zal
zijn doorgevoerd, en wordt de ex ante controle
op de opname van posten in de boekhouding
verscherpt.
De ERK merkt over de akkerbouwregeling op dat in
Nederland de ontdekte fouten het sterkst
doorwerken in de aangegeven oppervlakte. Daar
betroffen ze meer dan 3% van de gecontroleerde
oppervlakte. Het relatief hoge percentage
opgespoorde fouten ten opzichte van andere
lidstaten wordt veroorzaakt door het aantal
ingediende onjuiste aanvragen endoor verschillen
in doelmatigheid van de opsporing.
In het kader van de dierlijke premieregelingen
wordt door de ERK geconstateerd dat in Nederland
het bedrijfsregister ontbreekt op grond waarvan
kan worden vastgesteld of de runderen conform de
voor de betrokken premie geldende voorwaarden
gedurende een bepaalde verblijfsduur op het
bedrijf zijn aangehouden. De regering merkt op
dat de ERK deze algemene conclusie baseert op
een steekproefcontrole waarbij bij één bedrijf
van een dergelijke tekortkoming sprake was.
Tegen deze achtergrond komt de veralgemenisering
van deze bevinding de Nederlandse regering
merkwaardig voor. Uit hoofde van de Nederlandse
regelgeving wordt een dergelijk bedrijfsregister
verplicht voorgeschreven en wordt op deze
verplichting gecontroleerd.
De ERK geeft aan dat de Commissie in Nederland
tekortkomingen in de planning en uitvoering van
de controles achteraf en in de registratie en
correctie van fouten signaleert. De door de ERK
in het jaarverslag weergegeven conclusie strookt
niet met de conclusie die de Commissie naar
aanleiding van dit bezoek aan Nederland heeft
medegedeeld.
6 Nederlandse inzet
Nederland betreurt het dat de opgenomen
betrouwbaarheidsverklaring in dit jaarverslag
vanwege teveel fouten in de uitgaven wederom
negatief is. Positief is dat er in de
betrouwbaarheidsverklaring op beschrijvende
wijze is aangegeven op welke terreinen er
verbetering dan wel een verslechtering is
gerealiseerd ten opzichte van het vorig jaar.
Kwantitatieve indicatoren ontbreken echter nog
steeds zodat de voortgang niet meetbaar is.
In Raadsverband zal de komende tijd worden
gediscussieerd over de conclusies. Hierin zal
een voorstel worden opgenomen om het financieel
beheer van de Commissie te verbeteren. Nederland
zal een actieve bijdrage leveren aan dit
voorstel. Er zal onder meer worden geprobeerd de
conclusies te voorzien van een oproep aan de ERK
tot het publiceren van meetbare indicatoren in
haar verslagen. Overigens is het aan de ERK zelf
om als onafhankelijke EU instelling haar
werkwijze te bepalen.
DE MINISTER VAN FINANCIEN
---
Het Ministerie van Financiën
Ministerie van Financiën