Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

Persbericht
30 januari 2004
'Nederland is toe aan nuchtere discussie over langlopende milieudossiers'

Nederland is toe aan een nuchtere discussie over langlopende milieudossiers. Dat schrijft staatssecretaris Van Geel (Milieu) vandaag aan de Tweede Kamer. In de nota 'Nuchter omgaan met risico's, beslissen met gevoel voor onzekerheden' geeft hij de aanzet voor deze discussie en de vernieuwing van het beleid voor milieurisico's. Deze vernieuwing is uitgewerkt voor radongas, hoogspanningslijnen en basisstations voor mobiele telefonie.

De essentie van het nieuwe risicobeleid dat Van Geel voorstaat is dat:
* Gevaren en risico's van een activiteit worden gewogen tegen de maatschappelijke kosten en baten van die activiteit.
* De rol van de burger bij de besluitvorming wordt versterkt.
* De mogelijke stapeling (cumulatie) van risico's bij de besluitvorming wordt meegewogen.
* De verantwoordelijkheden van overheid, bedrijfsleven en burgers expliciet worden gemaakt.
* Het politieke besluitvormingsproces transparanter wordt. Langlopende milieudossiers
Door de onduidelijkheid die de afgelopen jaren is ontstaan in het risicobeleid, zijn verschillende dossiers zonder adequaat besluit gebleven. In dit geval kan een adequaat besluit ook inhouden dat er geen aanleiding is om het beleid aan te passen. Staatssecretaris Van Geel zet in zijn nota voor drie dossiers waarover al jaren discussie over gaande is, de koers uit naar een duidelijk besluit op korte termijn. Het gaat over radon, hoogspanningslijnen en basisstations voor mobiele telefonie (GSM/UMTS).

Radon
Radioactieve deeltjes die uit bouwmaterialen vrijkomen (radon) veroorzaken jaarlijks naar schatting 800 doden. Aangetoond is dat sinds 1970 de concentraties van radon in nieuwbouwwoningen hoger zijn dan in bestaande. Na tien jaar onderzoek is in 1994 besloten dat het beleid van de overheid erop gericht moet worden om de stijgende trend van straling in nieuwbouwwoningen te doorbreken (standstil). Tot nu toe zijn echter nog steeds geen daadwerkelijke activiteiten ondernomen om deze standstil te realiseren. VROM wil op korte termijn met de bouwsector harde resultaatverplichtende afspraken maken over de stralingsemissie van de bouwmaterialen. De bouwsector heeft recent laten blijken dergelijke afspraken ook te willen maken. In dat geval zijn geen dwingende regels van de overheid meer nodig. Daarnaast zal meer voorlichting moeten worden gegeven over het belang van goede ventilatie in woningen.

Hoogspanningslijnen
De Gezondheidsraad heeft in 2000 een advies uitgebracht waarin staat dat er een statistisch verband bestaat tussen het wonen in de nabijheid van bovengrondse hoogspanningslijnen en het vóórkomen van leukemie bij kinderen. De Gezondheidsraad sluit echter niet uit dat er andere oorzaken zijn dan de betreffende magneetvelden van hoogspanningslijnen. In Nederland wonen circa 12.000 kinderen in de nabijheid van hoogspanningslijnen. Uit een recente RIVM-studie blijkt dat er in toenemende mate gebouwd gaat worden in de directe omgeving van hoogspanningslijnen. VROM vindt dat nieuwe situaties waarbij kinderen worden blootgesteld aan magneetvelden, zo veel mogelijk moeten worden vermeden. Met de direct betrokken partijen zoals VNG, IPO en EnergieNed zal worden afgesproken hoe dit het beste kan worden bereikt. Daarnaast moeten de burgers goed worden geïnformeerd over de mogelijke risico's van het wonen in de nabijheid van hoogspanningslijnen. Zij kunnen dan ook hun eigen keuzes maken.

Basisstations voor mobiele telefonie (GSM, UMTS)
Mobiele telefonie is na een stormachtige ontwikkeling in het afgelopen decennium al haast niet meer uit onze samenleving weg te denken en voorziet blijkbaar in een grote behoefte. De stralingsvelden van de basisstations zijn in de leefomgeving doorgaans aanzienlijk lager dan de internationaal aanbevolen referentiewaarden. Er is op dit moment geen aanleiding om het bestaande beleid aan te passen. De Nederlandse regering zal wel bevorderen dat onderzoek naar eventuele lange termijn gezondheidseffecten wordt meegenomen bij de voorgenomen Europese onderzoeksplannen in het kader van Gezondheid en Milieu. Daarnaast is aanvullend onderzoek nodig om de resultaten van het recente TNO onderzoek naar de invloed van straling van basisstations op het ervaren welbevinden en de cognitieve functies van mensen te reproduceren en te preciseren.

Nuchter omgaan met risico's
Wat mag de Nederlander wel en niet van de overheid verwachten? De overheid wordt geacht risico's beter te beheersen, reduceren en het liefst te vermijden. Tegelijkertijd moet de overheid terugtreden, meer aan de markt overlaten, minder reguleren, meer de kosten van maatregelen mee laten wegen bij beslissingen en accepteren dat een risicoloze maatschappij niet bestaat. De tegenstelling tussen 'de overheid moet meer doen' en 'de overheid gaat te ver' is ook in het milieubeleid duidelijk voelbaar. Veiligheid is meer dan alleen de berekende risico's. Ook het gevoel van onveiligheid en de kosten van risicobeperkende maatregelen spelen een rol. Die laatste argumenten maakten tot dusver formeel geen deel uit van het risicobeleid. Bij een aantal dossiers leidde dat de afgelopen jaren echter niet tot een daadkrachtig politiek besluit. Radon in woningen, wonen in de buurt van hoogspanningslijnen en basisstations voor mobiele telefonie (GSM / UMTS) zijn daar voorbeelden van. Staatssecretaris Van Geel wil dan ook de discussie aangaan over het Nederlandse risicobeleid. Er moet duidelijkheid komen welke factoren een rol spelen bij het beslissen over risico's en hoe die factoren kunnen worden gewogen. Van Geel heeft daarom aan het RIVM verzocht een analyse te geven van de mogelijkheden voor een nuchtere discussie over het omgaan met risico's. Dat leidde in september 2003 tot het RIVM rapport 'Nuchter omgaan met risico's'. In de nota 'Nuchter omgaan met risico's; beslissen met gevoel voor onzekerheden', reageert Van Geel op de RIVM-studie.

( bron: http://www.vrom.nl/pagina.html?id=12350 )