Het KNMI viert op 31 januari 2004 zijn 150-jarig bestaan. Het
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut dankt zijn bekendheid
voornamelijk aan de dagelijkse weerberichten in verschillende media.
Om het jubileum te markeren wordt een speciale postzegel uitgebracht.
Koning Willem III bekrachtigde op 31 januari 1854 het Koninklijk
Besluit waarmee het KNMI wordt opgericht. Hij hechtte zoveel belang
aan een meteorologisch instituut, dat hij het predikaat 'Koninklijk'
al bij oprichting toekende. De eerste directeur, Prof. C.H.D. Buys
Ballot, deed toen al 7 jaar waarnemingen met een studiegenoot, dr.
F.W.C. Krecke, in het huis 'Sonnenborgh' in Utrecht. Deze locatie, die
later tot sterrenwacht werd verbouwd, werd dan ook de eerste
standplaats van het KNMI. Het instituut legt zich in eerste instantie
vooral toe op het doen van waarnemingen en op wetenschappelijk
onderzoek. Vanaf 1875 kreeg het KNMI ook de verantwoordelijkheid voor
het weerbericht voor de Scheepvaart en vanaf 1919 behoorde ook
luchtvaartmeteorologie tot haar taken.
Ruim veertig jaar na de oprichting, in 1897, verhuisde het KNMI naar
het landgoed 'Koelenberg' in De Bilt. Hoewel het KNMI in eerste
instantie de voorkeur uitsprak voor een locatie aan zee, zou het
instituut hier gevestigd blijven, met uitzondering van een kort
verblijf in de Leidse Sterrenwacht tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het weerbericht wordt in de eerste jaren nog nauwelijks direct aan het
publiek aangeboden, slechts drie kranten publiceren een weerbericht.
Vanaf 1890 zendt het KNMI wel gratis dagelijkse 'weerkaarten' aan
belangstellenden. De eerste weerberichten werden in 1924 via een eigen
zender uitgezonden, totdat ze in 1936 onderdeel van de reguliere
nieuwsvoorziening werden. Toen de televisie werd geïntroduceerd in
1951 werd het fenomeen van de 'weerman' en later ook de 'weervrouw'
snel gemeengoed.
Het KNMI was tot 1986 monopolist voor het voorspellen van het
Nederlandse weer. In dat jaar kreeg het KNMI concurrentie van het
eerste Nederlandse commerciële weerbureau. Mede hierdoor verandert het
KNMI in 1999 van koers: de commerciële tak van het KNMI ondergebracht
in een zelfstandige bedrijf en het KNMI zelf gaat zich vooral richten
op zijn publieke taken: de algemene verwachtingen en de
waarschuwingen, de meteorologische en seismologische infrastructuur en
het onderzoek.
Dit dossier is bijgewerkt tot 29 januari 2004
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland