Koninklijke bibliotheek


Het KNMI viert op 31 januari 2004 zijn 150-jarig bestaan. Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut dankt zijn bekendheid voornamelijk aan de dagelijkse weerberichten in verschillende media. Om het jubileum te markeren wordt een speciale postzegel uitgebracht.

Koning Willem III bekrachtigde op 31 januari 1854 het Koninklijk Besluit waarmee het KNMI wordt opgericht. Hij hechtte zoveel belang aan een meteorologisch instituut, dat hij het predikaat 'Koninklijk' al bij oprichting toekende. De eerste directeur, Prof. C.H.D. Buys Ballot, deed toen al 7 jaar waarnemingen met een studiegenoot, dr. F.W.C. Krecke, in het huis 'Sonnenborgh' in Utrecht. Deze locatie, die later tot sterrenwacht werd verbouwd, werd dan ook de eerste standplaats van het KNMI. Het instituut legt zich in eerste instantie vooral toe op het doen van waarnemingen en op wetenschappelijk onderzoek. Vanaf 1875 kreeg het KNMI ook de verantwoordelijkheid voor het weerbericht voor de Scheepvaart en vanaf 1919 behoorde ook luchtvaartmeteorologie tot haar taken.

Ruim veertig jaar na de oprichting, in 1897, verhuisde het KNMI naar het landgoed 'Koelenberg' in De Bilt. Hoewel het KNMI in eerste instantie de voorkeur uitsprak voor een locatie aan zee, zou het instituut hier gevestigd blijven, met uitzondering van een kort verblijf in de Leidse Sterrenwacht tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het weerbericht wordt in de eerste jaren nog nauwelijks direct aan het publiek aangeboden, slechts drie kranten publiceren een weerbericht. Vanaf 1890 zendt het KNMI wel gratis dagelijkse 'weerkaarten' aan belangstellenden. De eerste weerberichten werden in 1924 via een eigen zender uitgezonden, totdat ze in 1936 onderdeel van de reguliere nieuwsvoorziening werden. Toen de televisie werd geïntroduceerd in 1951 werd het fenomeen van de 'weerman' en later ook de 'weervrouw' snel gemeengoed.

Het KNMI was tot 1986 monopolist voor het voorspellen van het Nederlandse weer. In dat jaar kreeg het KNMI concurrentie van het eerste Nederlandse commerciële weerbureau. Mede hierdoor verandert het KNMI in 1999 van koers: de commerciële tak van het KNMI ondergebracht in een zelfstandige bedrijf en het KNMI zelf gaat zich vooral richten op zijn publieke taken: de algemene verwachtingen en de waarschuwingen, de meteorologische en seismologische infrastructuur en het onderzoek.

Dit dossier is bijgewerkt tot 29 januari 2004

Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland