-
Femke Halsema
'Ik noteer leegte op links'
Hélène Kleijburg
Terug van haar zwangerschapsverlof pleit Femke Halsema voor een
ideologische herbezinning van links. 'Voor de zoveelste keer zeggen
dat een maatregel asociaal is, daar zijn mensen niet van onder de
indruk.'
Je kon een tijdje met afstand kijken naar politiek Den Haag. Wat vond
je er van?
'Ik heb met grote gêne zitten kijken. Den Haag heeft weinig geleerd
van de Fortuyn-revolte. Er zijn een heleboel nieuwe Kamerleden
binnengekomen die zich oefenen in jargon en bezig zijn met
detailonderwerpen. Maar nog meer heb ik mij geërgerd aan de politieke
koers. Hoe verschrikkelijk slordig en hardvochtig er wordt omgegaan
met chronisch zieken en gehandicapten, en hoe het kabinet aan de
andere kant een enorm punt maakte van een triviaal onderwerp als
satire.'
Hoe beoordeel je de oppositie?
'Ten eerste: mijn eigen fractie heeft in mijn afwezigheid werkelijk
fantastisch geopereerd. Er was geen officieel zwangerschapsverlof. Ik
kon alleen weg omdat mijn fractie bereid was keihard te werken.
Marijke, die mij verving, was hartstikke goed.
De fractie heeft het debat over inkomenscompensatie weten te
domineren. Wat je ook van de Robin Hoodregeling vindt - het was
controversieel, maar dat zijn goede politieke voorstellen altijd - de
fractie heeft het debat naar zich toegetrokken en minister de Geus
werd gedwongen te erkennen dat de minima werden afgeknepen. Kees
Vendrik werd uitgeroepen tot de twee na beste politicus van het jaar.
In de peilingen staan we op twaalf zetels.
Tegelijkertijd noteer ik leegte op links. Deze zomer hebben we met een
"maatschappelijk tegenakkoord" geprobeerd linkse samenwerking te
forceren. De meest ontluisterende reactie kwam van Jan Marijnissen,
die zei dat "de kleinste van de drie linkse oppositiepartijen het
initiatief niet kan nemen". Er kwam geen inhoudelijke reactie. Daar
waar anderen partijen het initiatief zouden moeten nemen, zowel
ideologisch als in progressieve samenwerking, wordt dat niet gedaan.
Het tweede punt waarop ik leegte bij links constateer: je ziet de VVD
sterk domineren in het debat over conservatisme. PvdA en SP laten - om
electorale redenen - geen tegengeluid horen. In het debat over
integratie zie je steeds vaker een homogene conservatieve groep in de
Tweede Kamer ontstaan, waarin SP, PvdA, VVD en CDA hetzelfde stemmen.'
Er zit geen schot in de samenwerking met de PvdA?
'Ik vind het voor links heel belangrijk dat er wordt samengewerkt. Ik
ben bereid daarin een stap terug te doen ten gunste van de PvdA. Een
zwakke PvdA - dat kennen we uit de jaren '80 - is ook slecht voor ons.
Uiteindelijk straalt dat op heel links af.
De PvdA is nu veel te veel afwezig in het debat. Als de PvdA zijn
onzekerheid eens van zich afwerpt en duidelijk koers kiest, zouden wij
bereid zijn daaraan steun te verlenen. Natuurlijk altijd met behoud
van onze eigen identiteit.'
Hoe zie je de rol van GroenLinks?
'Met mijn terugkeer werpen we het laatste restje bescheidenheid van
ons af. GroenLinks moet een dapper, progressief, vrijheidslievend een
vrijzinnig geluid formuleren. Zonder daarbij de grote maatschappelijke
problemen te bagatelliseren. Wij hebben burgerschapsrechten en
vrijheidsrechten te verdedigen. Het integratiedebat mag niet alleen
gaan over de grote maatschappelijke problemen rond een bepaalde groep
allochtone jongeren of islamitische vrouwen. Hoe belangrijk ook. Het
dient tegelijk te gaan over de vraag hoe open onze samenleving moet
blijven. Zeker in deze tijd, waarin er toch een soort
spruitjesconservatisme begint te heersen, hebben wij de open
internationale samenleving te verdedigen. GroenLinks neemt daarin een
unieke positie in. We zijn de laatste links-liberale partij.
Godsdienstvrijheid is ook van belang voor onze partij. Dat is niet
alleen het territorium van het CDA. Mensen moeten hun godsdienst
kunnen beleven.
Links moet zich ideologisch herbezinnen, ook op het traditio-nele
linkse sociaal-economische terrein. Het vocabulaire die in de jaren
'80 door de vakbonden werd gehanteerd tegenover Lubbers is uitgewoond.
Je moet creatief zijn. Voor de zoveelste keer zeggen dat iets asociaal
is, daar zijn mensen niet van onder de indruk. Je hoeft niet je
opvattingen te veranderen, maar je moet wel creatief in taal en in
voorstellen zijn.'
Bij wie moet die herbezinning beginnen?
'Als fractie kunnen wij niet alleen een visie ontwikkelen op hoe de
verzorgingsstaat er op de lange termijn uit moet zien. Daar heeft de
partij een autonome verantwoordelijkheid in. Partijvoorzitter Herman
Meijer heeft er een begin mee gemaakt met de partijbrede debatten over
emancipatie en straks over Europa en immigratie.'
Vind je dat het debat goed loopt binnen de partij?
'De snelheid van de fractie, die uit professionals bestaat, is altijd
hoger dan van de partij, die uit vrijwilligers bestaat. Ik respecteer
dat, maar ik vind dan dat omgekeerd ook gerespecteerd moet worden dat
wij met man en macht ons werk doen. Soms vind ik onze partij iets te
zuur. Dan is er te weinig respect voor het geweldige werk dat er toch
wordt verricht. Wij zijn de partij van het maatschappelijk optimisme.
De partij die wel degelijk gelooft in maatschappijhervorming en die
veronderstelt dat het beter kan worden. Dat hebben wij in onze
onderlinge omgangsvormen uit te stralen.'
GroenLinks kondigde aan na de installatie van Balkenende II
maatschappelijk protest te willen organiseren. Dat blijkt moeilijk.
Mensen gaan niet massaal de straat op tegen de kabinetsplannen.
'De groepen die het hardst geraakt worden door het kabinetsbeleid zijn
traditioneel slecht georganiseerd. De vakbonden hebben eieren voor hun
geld gekozen door vergaande concessies te doen. Je moet protest dus
niet op de traditionele manier organiseren. Er zijn heel veel andere
manieren. Zoals het meldpunt kinderopvang, door Evelien Tonkens
gestart om te laten zien dat er heel veel maatschappelijk ongenoegen
is rond dat onderwerp. De vraag is: hoe mobiliseer je GroenLinksers op
een manier die bij hen past? We zijn er heel hard mee bezig.
En daar waar je kleiner bent geworden, en er meer concurrentie is op
links, is ook de belangstelling van de media geringer. Je moet heel
slim opereren om de aandacht van de media op je te vestigen.'
Wat zijn je plannen voor de komende tijd?
'Op korte termijn dienen wij opnieuw te formuleren waar onze grote
ideologische bezwaren tegen de koers van het kabinet liggen. Ik ga het
debat over conservatisme aanzwengelen. Ik zal me sterk keren tegen het
opkomend conservatisme en zal proberen het progressieve gedachtegoed
te markeren: wat is het en waar staan wij voor.
Onze fractie zou graag een non-discriminatiecampagne voeren met
posters die niet grossieren in milde tolerantie, maar die zeer
provocerend is. Dat zal dicht in de buurt liggen van de postercampagne
die in België is voorbereid, tegen discriminatie van moslimhomo's. We
gaan het integratiedebat fel en venijnig voeren met een groot aantal
voorstellen, waaronder modernisering van artikel 23. Marijke Vos komt
met nieuwe initiatiefwet Samen, die de arbeidsparticipatie van
allochtonen moet verbeteren. Ik verwacht dat Evelien Tonkens zal komen
met een initiatiefwet waarin het recht op kinderopvang wordt geregeld.
Verder willen we van jeugd een belangrijk onderwerp maken. Het gaat
niet alleen om jongeren die de wet hebben overtreden. Als het
vreselijke incident in Den Haag iets illustreert, is het de noodzaak
van het bieden van kansen aan jongeren.'
GroenLinks Magazine, nummer 1, 2004
-
Meer weten? E-mail info@groenlinks.nl
GroenLinks