04-02-04
Van Hijum: Hoog tijd voor een andere overheid
Het kabinet verdient steun voor de hervorming van de rijksoverheid.
Maar voor het herstel van het vertrouwen in de overheid is meer nodig
dan het schrappen van regels en ambtenaren, vindt CDA Kamerlid Eddy
van Hijum.
Onlangs presenteerde minister de Graaf van bestuurlijke vernieuwing
het actieprogramma andere overheid. Het kabinet schetst hierin zijn
visie op de veranderende rol van de overheid in de samenleving. Het
stuk moet worden gezien als het antwoord van het kabinet op de
gegroeide onvrede over de overheid, die bij de laatste verkiezingen zo
tot uitbarsting kwam. In de politiek en de media heeft de
kabinetsvisie echter weinig beroering gewekt. Dat is opmerkelijk,
aangezien tamelijk resoluut wordt ingezet op het terugdringen van de
rol van de overheid in de samenleving. Met haar paternalistische
houding heeft de overheid in de afgelopen decennia teveel
verwachtingen gewekt, zo luidt de analyse. Burgers zijn zich hierdoor
gaan gedragen als consumenten van overheidsvoorzieningen in plaats van
als participant in de samenleving. Het gevolg is een overbelaste
overheid die voortdurend wordt geconfronteerd met gefrustreerde
burgers.
Het kabinet wil burgers, instellingen en bedrijven daarom meer ruimte
geven om hun eigen problemen op te lossen. Overbodige regelgeving en
bureaucratie worden aangepakt en ministeries moeten inkrimpen. Net als
in de jaren 80 vormen de tekorten van de overheid hierbij overigens
een extra impuls. Tegelijkertijd wil de overheid met name op het
terrein van dienstverlening betere prestaties leveren. De organisatie
van de rijksdienst gaat op de schop, prestatievergelijking tussen
overheden wordt bevorderd en er wordt stevig ingezet op nieuwe
toepassingen van informatie- en communicatietechnologie.
Het kabinet doet volgens het CDA terecht een sterk appèl op de
verantwoordelijkheid van burgers en civil society. We moeten af van
het idee van ieder voor zich en de overheid voor ons allen. Hier is
echter meer voor nodig dan het schrappen van regels en het
reorganiseren en inkrimpen van departementen. Als de overheid minder
groenonderhoud pleegt moet zij niet verwachten dat de burger direct
met de schoffel in de aanslag staat om die taak over te nemen. Op dit
punt schieten visie en aanpak van het kabinet echt tekort. Het
stimuleren van particulier initiatief met het oog op publieke, dus
gezamenlijke belangen blijft een belangrijke taak van de overheid. Ook
moet het kabinet zich realiseren dat niet alle burgers mondig en
zelfredzaam zijn. Voorkomen moet worden dat burgers zich uiteindelijk
niet aangesproken, maar in de steek gelaten voelen en het publieke
domein niemandsland wordt.
Om het vertrouwen van burgers te herwinnen zal de overheid bovendien
hard moeten werken aan het herstel van haar gezag in de samenleving.
Dit heeft alles te maken met de manier waarop politici, bestuurders en
ambtenaren hun ambt vervullen. Zij moeten zich inzetten voor het
algemeen belang, duidelijk communiceren over afwegingen en volstrekt
integer zijn. Over het herstel van gezag lezen we niets in de plannen
van De Graaf. Een geloofwaardige en betrouwbare overheid draagt echter
meer bij aan het herstel van vertrouwen van burgers dan welke
zogenaamde bestuurlijke vernieuwing ook.
CDA