Algemene Rekenkamer
- 12 februari 2004 -
Controle en verantwoording onderbelicht in Europese ontwerp-grondwet
Verantwoording over besteding EU-geld voor verbetering vatbaar
Aan beheer, toezicht en controle van EU-gelden kan nog veel verbeterd
worden. Bij de Brusselse EU-instellingen wordt langzaam vooruitgang geboekt,
maar in de lidstaten bestaat nog onvoldoende zekerheid over de decentrale
besteding van EU-gelden. Ook voor Nederland is de vraag of EU-gelden
rechtmatig worden besteed nog steeds niet goed te beantwoorden, omdat er
weinig informatie beschikbaar is. Dit staat in het EU-trendrapport 2004, dat
de Algemene Rekenkamer vandaag publiceert.
Aandacht voor goede verantwoording neemt toe
Er is binnen de EU meer aandacht nodig voor goed financieel management. De
EU-begroting vertoont al enkele jaren een fors overschot. De lidstaten
ontvangen als gevolg hiervan weliswaar geld terug, maar dit gaat ten koste
van de uitvoering van Europees beleid. De Algemene Rekenkamer vindt dat de
Nederlandse regering tijdens het voorzitterschap in de tweede helft van 2004
gebruik zou moeten maken van haar positie om de aandacht voor het financieel
management in de EU vast te houden.
Bij de Europese Commissie neemt de aandacht voor een goede verantwoording
wel toe. De Algemene Rekenkamer is bijvoorbeeld positief over het nieuwe
financieel reglement dat op 1 januari 2003 in werking is getreden. Dit laat
onverlet dat er binnen de EU nog steeds meer aandacht is voor het maken van
beleid dan voor het goed verantwoorden over de uitvoering en over de
resultaten.
Te weinig inzicht in rechtmatige besteding EU-gelden
Er bestaat weinig inzicht in de vraag in hoeverre EU-gelden rechtmatig
worden besteed. De Europese Rekenkamer hanteert sinds kort een nieuwe
controleaanpak, waardoor er wel meer bekend is over de rechtmatigheid per
sector (bijvoorbeeld landbouw). Door het versnipperde beeld is het echter
niet mogelijk om per geldstroom of per lidstaat te zien in hoeverre
EU-gelden rechtmatig worden uitgegeven.
Met alleen het verbeteren van de nationale verantwoording in Nederland wordt
het probleem niet opgelost. Daarom streeft de Algemene Rekenkamer naar
samenwerking met andere nationale rekenkamers binnen de EU. Zij is dan ook
verheugd dat diverse zusterinstellingen willen gaan rapporteren over het
financieel management van EU-geld in hun eigen lidstaat.
Verantwoording Nederland aan EU nog te plichtmatig
De verantwoording die Nederland aan de EU aflegt is slechts gericht op het
voldoen aan de rapportageverplichtingen van ons land aan de EU. De
informatie is bovendien vaak fragmentarisch (gericht op verantwoording van
één bepaalde sector). Er is geen nationale verantwoording over de besteding
van EU-geld voor de lidstaat Nederland als geheel.
De Algemene Rekenkamer constateert dat de wet Toezicht Europese Subsidies
(TES) een goed instrument zou zijn om meer inzicht in de bestedingen te
krijgen van EU-subsidies, die bestuursorganen rechtstreeks uit Brussel
ontvangen, maar dat de reikwijdte van de wet ter discussie is gesteld. Het
toezicht in Nederland op deze EU-geldstromen krijgt hierdoor nauwelijks
invulling. De kans bestaat dat onrechtmatigheden niet of te laat worden
ontdekt, met terugvorderingen en/of boetes als mogelijk gevolg. De huidige
gang van zaken bij de afsluiting van de structuurfondsperiode 1994-1999 laat
dit zien. Het kabinet zou bij de evaluatie van de wet TES uitdrukkelijk
aandacht moeten schenken aan het Europees-rechtelijk kader.
Kabinet deelt in grote lijnen conclusies
Het kabinet onderschrijft op hoofdpunten de conclusies van het rapport. Wel
geeft het kabinet aan dat men geen aanwijzingen heeft dat de verantwoording
van Nederland aan de EU niet voldoet. De Algemene Rekenkamer vindt dat het
beter kan: in de nationale stukken per jaar en per geldstroom zou concreet
zichtbaar moeten worden gemaakt hoe het EU-geld is besteed.
De Algemene Rekenkamer vindt verder dat in de EU-grondwet de principes van
goed openbaar bestuur (waaronder goede en transparante verantwoording) beter
moeten worden verankerd. Het kabinet beaamt dat de principes van goed
openbaar bestuur van belang zijn, maar meent dat deze ook in secundaire
regelgeving kunnen worden uitgewerkt.
Feiten en cijfers
In 2002 omvatte de oorspronkelijke EU-begroting EUR 96 miljard, de defitieve
begroting was in 2002 EUR 78 miljard. Nederland droeg in 2002 circa EUR 4,5
miljard af aan de EU en ontving in 2002 circa EUR 1,5 miljard.
Algemene Rekenkamer
Algemene Rekenkamer