Directie Voorlichting en Communicatie
Toespraak van de minister van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport, H. Hoogervorst, bij het symposium
"Vertrouwen in zorg" in Utrecht op 18 februari 2004
Wijzigingen voorbehouden. Alleen de uitgesproken tekst
geldt.
Dames en heren,
"De Nederlandse gezondheidszorg behoort tot de beste
van de wereld".
Volgens het jaarrapport 2002 van het Sociaal en
Cultureel Planbureau is dat de mening van 85 procent
van de Nederlanders. Als je kijkt naar het thema van deze
dag, Vertrouwen in de gezondheidszorg, dan lijkt me dit
geen slechte score.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
Ik ga nog even verder op dit thema.
De basis van vertrouwen in de gezondheidszorg is
natuurlijk het vertrouwen van de patiënt in de arts. Ook
daarover bestaan aantrekkelijke cijfers. Volgens een
onderzoek van de consumentenbond en Nivel zegt bijna
90 procent van de bevolking: ik heb veel vertrouwen in
mijn dokter en dat geldt dan zowel voor de huisarts als
voor de specialist.
Je kunt wel zeggen dat vertrouwen een cruciaal begrip is
in de gezondheidzorg.
Niet alleen in de relatie tussen arts en patiënt, maar op
bijna alle terreinen van zowel het beleid als de praktijk
van de gezondheidszorg speelt vertrouwen een rol. En die
rol wordt alleen maar groter.
Laat ik nog eens wat voorbeelden noemen.
Het vertrouwen tussen zorgverleners onderling.
Sinds enkele jaren streven we ernaar dat artsen meer
overlaten aan specialistische verpleegkundigen, "nurse Toespraak
practitioners" of "physician assistents".
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
Een deel van je werk overlaten aan anderen, in de
overtuiging dat die dat goed zullen doen - ook dat is een
kwestie van vertrouwen.
Nog een voorbeeld: het vertrouwen tussen de managers
en de professionals in ziekenhuizen.
De positie van de medisch specialisten in het bestuur van
het ziekenhuis is traditioneel onduidelijk en echt lekker
loopt het niet altijd tussen de dokters en de managers.
Maar hoewel ik heus wel weet dat er nog wel een paar
ziekenhuizen zijn waar de twee groepen elkaar letterlijk
de tent uit vechten, zie je toch dat de structurele
vijandigheid langzaam aan het veranderen is. Steeds meer
ziekenhuizen kiezen voor een gezamenlijke besturing van
ziekenhuisdirectie en medische staf en dus voor een sfeer
van vertrouwen tussen managers en professionals. Of in
elk geval iets minder wantrouwen...
Laatste voorbeeld: het vertrouwen tussen arts en
overheid. Toespraak
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 4 -
Op dat onderwerp wil ik zoals u begrijpt wel wat dieper
ingaan.
Afgelopen september publiceerde het weekblad Elsevier
een enquête onder artsen over de vraag hoe zij denken
over de toekomst van de gezondheidszorg.
Meer dan de helft van de artsen denkt, zo blijkt uit de
antwoorden, dat de gezondheidszorg er over een paar
jaar "net zo slecht of slechter" aan toe zal zijn dan nu.
En dat zeggen mensen uit een sector waar de
arbeidsmarkt de afgelopen tijd met meer dan 20 procent
is gegroeid. Elke andere sector zou tranen van geluk
huilen...
Wat moeten we daar nu uit afleiden?
Toch moet er een reden zijn waarom de gemiddelde
Nederlander zo tevreden is en de meeste artsen niet.
Is het omdat u vindt dat u te weinig verdient? Dat kan ik
me niet voorstellen. Ik ben volgens een recente enquête
weliswaar de machtigste man in gezondheidsland, maar Toespraak
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 5 -
ik verdien een stuk minder dan u. Hoewel die macht een
hoop compenseert...
Is het omdat u uw werk niet met plezier doet? Die indruk
heb ik nooit als ik op werkbezoek in een ziekenhuis ben.
Is het omdat de vele regels u belemmeren in uw werk?
Dat kan ik me wel voorstellen en daar ga ik dan ook iets
aan doen.
Maar eerlijk gezegd ben ik bang dat de echte reden is, dat
u weinig vertrouwen heeft in de overheid.
Als dat zo is, dan zal de tevredenheidsscore in Elsevier er
over een paar jaar vast veel beter uitzien. Want met die
overheid zult u straks veel minder te maken hebben dan
nu. In plaats van met ambtenaren mag u straks met
verzekeraars onderhandelen over uw salaris, uw
arbeidsvoorwaarden en uw werklast.
Eerlijk gezegd voorspel ik u, dat u nog wel eens naar mij
terug zal verlangen.
Toespraak
Maar laat ik serieuzer worden. Nóg serieuzer.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 6 -
Ik wil inderdaad dat de overheid zich minder met de
gezondheidszorg bemoeit. En als we het over vertrouwen
hebben: ik heb het vertrouwen dat de toekomst van het
zorgstelsel ligt bij het samenspel van verzekeraars,
professionele zorgverleners en mondige patiënten. Met de
overheid, op gepaste afstand, als uiteindelijk
verantwoordelijke voor kwaliteit en toegankelijkheid van
de zorg voor iedereen.
We gaan dus op weg naar een nieuw evenwicht en dat is
een spannende onderneming.
U weet dat ik in het kader van dat nieuwe evenwicht
transparantie heel belangrijk vind - alle partijen moeten
duidelijk laten zien wat ze doen en hoe ze dat doen.
Daarom vind ik het te prijzen dat de Orde van medisch
specialisten, samen met de ziekenhuizen en de Inspectie,
het initiatief heeft genomen om prestatie-indicatoren te
ontwikkelen voor de ziekenhuizen. Ook in het programma
Sneller Beter speelt de Orde een actieve rol.
Toespraak
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 7 -
In de brief die ik deze maand naar de Tweede Kamer zal
sturen over de voortgang van Sneller Beter noem ik het
project "vertrouwen in zorg" van de Orde niet voor niets
als een goed voorbeeld van een project dat de
patiëntenzorg verbetert.
Transparantie is overigens niet alleen bedoeld om te laten
zien wat er goed gaat, maar ook om eerlijk te zijn over
wat er fout gaat. Op dat terrein is er echt nog een wereld
te winnen. Het bekende onderzoek "to err is human" in
de Verenigde Staten heeft laten zien dat veel patiënten
onbedoeld schade oplopen bij medische zorg in het
ziekenhuis. Inspecteur generaal Herre Kingma heeft op
basis van de uitkomsten van dat onderzoek berekend wat
dat voor ons land betekent. Hij komt tot de conclusie dat
per jaar drie- tot zesduizend mensen overlijden als gevolg
van medische fouten - en van die fouten is, volgens
Kingma, minstens de helft vermijdbaar.
Maar of de getallen van Kingma met de werkelijkheid
kloppen, dat weten we niet. Want we onderzoeken het Toespraak
niet.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 8 -
Fouten, gebreken en bijna-ongelukken in de ziekenhuizen
worden maar mondjesmaat geregistreerd. Voor enkele
medische disciplines en voor verkeerd medicijngebruik
zijn er inmiddels complicatieregistraties, maar van alleen
registreren leer je niet veel.
Openheid, niet in een sfeer van verwijten, maar met de
wil om naar de oorzaken van fouten te zoeken, is nodig.
Laten we daarin de goede voorbeelden uit het buitenland
overnemen: dat moet hier toch ook kunnen. Openheid in
zo'n delicate kwestie is essentieel voor de vertrouwens-
relatie tussen patiënt en arts.
Maar laat ik mijn verhaal niet met zo'n gevoelig
onderwerp eindigen. Ik zou niet willen dat u met een
bezwaard gemoed en sombere gedachten naar de
afsluitende borrel gaat.
Zoals gezegd ben ik blij met de vele voorbeelden van
vernieuwing en creativiteit die als voorbereiding voor dit
congres zijn verzameld. Dat bevestigt mij in het idee dat
het tempo van de vernieuwingsprojecten in het kader van Toespraak
Sneller Beter omhoog moet.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 9 -
Wie goede resultaten boekt moet die sneller ter
beschikking stellen aan anderen en wie het minder goed
doet moet sneller van de ander leren. Transparantie is
geen loos modewoord, maar zowel in de samenleving als
in de politiek een diepgevoeld verlangen. Ik verwacht van
de sector dat er op dit gebied grotere stappen worden
gezet.
Dames en heren. Laat ik tenslotte nog enkele woorden
wijden aan het laatste voorbeeld van vertrouwen - hoe zit
het eigenlijk met het vertrouwen tussen u en mij, tussen
de Orde en de minister?
Nou, we hebben daarin turbulente tijden meegemaakt.
Het overleg over de uurvergoeding is niet altijd even
gemakkelijk geweest, om het maar voorzichtig te zeggen.
Mij wordt wel eens verweten dat ik eenzijdig financieel
gericht ben. Het is dan ook goed dat u als specialisten
nooit aan geld denkt, want op die manier komen we er
tenminste nog een keer uit. Toespraak
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 10 -
Wat de inhoud van het DBC-programma betreft kunnen
we elkaar goed vinden en dat vind ik erg belangrijk. Dat
de specialisten daar in meerderheid achter staan, dat kan
vertrekkend voorzitter Valentijn op zijn conto schrijven en
die prestatie is voor wie de specialistenwereld kent geen
sinecure. We hebben niet veel gelegenheid gehad om
elkaar echt goed te leren kennen, maar in mijn ervaring
was Valentijn een zeer betrouwbare gesprekspartner.
Van de nieuwe voorzitter, Vierhout, las ik dit weekend
hoopgevende woorden in het Financieel Dagblad.
Vierhout ziet, zo staat daar, herstel van vertrouwen
tussen specialisten, zorgverzekeraars en minister als zijn
voornaamste opdracht voor de korte termijn.
"Vertrouwen is heel belangrijk", citeer ik Vierhout, "Het
geeft rust." Dat ben ik helemaal met hem eens en ik ben
dan ook oprecht blij dat het rond de levering van de
tijdbestedingsgegevens niet tot een onnodig conflict is
gekomen.
Toespraak
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 11 -
Ik hoop dan ook dat we ook op het gebied van de
onderbouwing van het uurtarief tot een goed resultaat
komen. Laten we het werk van de commissie die hiervoor
wordt ingesteld beschouwen als een nieuw begin in onze
relatie. Gebaseerd op gezond vertrouwen.
Ik dank u voor uw aandacht.
0-0-0-0-0-0-0-0
Toespraak
---- --