De Voorzitter van de Tweede Kamer der
Staten Generaal
Datum Uw brief Ons kenmerk
(Kenmerk)
BZ 2004-108M
Onderwerp
Voorlopige Rekening 2003
1. Inleiding / samenvatting
De Voorlopige Rekening presenteert de voorlopige realisaties van de
uitgaven, inkomsten alsmede saldo- en schuldontwikkeling van het
voorgaande jaar ten opzichte van de Najaarsnota.
De economische groei in 2003 is flink tegen gevallen. Bij
Miljoenennota 2004 werd nog met een groei van 0% gerekend voor 2003;
maar volgens de meest recente inzichten zal sprake zijn van een krimp
van 0,8%, nagenoeg overeenkomend met de inzichten bij Najaarsnota.
Deze tegenvallende groeiontwikkeling heeft een duidelijke uitwerking
op de overheidsfinanciën gekend. Het EMU-saldo komt naar verwachting
uit op -3,0% BBP; dit is 0,3%-punt slechter dan bij Najaarsnota werd
geraamd voor 2003. De verslechtering ten opzichte van Najaarsnota
wordt met name veroorzaakt door de doorwerking in 2003 van een
ongunstig saldo in 2002 van de lagere overheden en door hogere
zorguitgaven.
Het totale uitgavenkader 2003 laat een overschrijding zien van circa
¤ 240 miljoen. Dit is ca 0,2 mld meer dan bij Najaarsnota werd
verondersteld. Daarbij valt op dat de uitgavendisciplinesectoren
Rijksbegroting en Sociale Zekerheid een onderschrijding vertonen en
de Zorg een zeer forse overschrijding, met name bij de curatieve
zorg. De bij Najaarsnota nog te realiseren onderuitputting op de
begrotingen van 0,6 mld heeft zich ook daadwerkelijk voorgedaan,
waardoor de zogenoemde 'in=uit-taakstelling', als gevolg van het
gebruik van de eindejaarsmarge, gerealiseerd is.
De Voorlopige Rekening bevat voor het uitgavenbeeld geen doorwerking
naar latere jaren; een integraal beeld van deze doorwerking zal
gelijktijdig met de uitvoering van de begroting 2004 in de
Voorjaarsnota 2004 aan de orde komen.
De definitieve rekening over het begrotingsjaar 2003 zal worden
opgemaakt in het Financieel Jaarverslag waarin ook meer definitieve
cijfers van de andere overheidssectoren worden opgenomen. In het
Financieel Jaarverslag zal ook worden ingegaan op de verschillen
tussen de realisatie en de ontwerpbegroting.
2. Uitgaven
Per saldo is sprake van een overschrijding van het totale
uitgavenkader van 0,2 mld. De onderschrijdingen binnen de kaders
Rbg-eng en SZA zijn onvoldoende om de forse overschrijdingen op het
kader Zorg te compenseren.
Tabel 2.1 Uitgaventoetsing totaal kader in miljarden euro (min
is onderschrijding)
2003
Overschrijding NJN 2003 0,04
Rijksbegroting in enge zin -0,19
Sociale Zekerheid -0,07
Zorg 0,45
Overschrijding VR 2003 0,24
Onderstaande tabellen geven, per budgetdisciplinesector, een
overzicht van de mutaties sinds de Najaarsnota
Rijksbegroting in enge zin
Tabel 2.2 . Uitgaventoetsing Rijksbegroting in enge zin in miljarden
euro
(min betekent onderschrijding)
2003
Overschrijding Stand NJN 0,04
In=uit- taakstelling 0,46
Buitenlandse Zaken 0,10
Overig (onderuitputting
begroting) -0,75
Totaal bijstelling -0,19
Onderschrijding VR 2003 -0,15
De beperkte overschrijding van het kader Rbg-eng bij Najaarsnota is
omgeslagen in een onderschrijding. De meevallers betreffen vooral
onderuitputting die zich over de hele linie voordoen en vooral op het
Infrafonds (wijziging kasritme), de HGIS, Justitie, OCW en Financien.
Naast deze meevallers doet zich op de begroting van Buitenlandse
Zaken een tegenvaller voor door hogere EU-afdrachten (4de eigen
middel en landbouwheffingen). De oorzaken voor de onderuitputting
zijn divers maar liggen in veel gevallen in vertraging van projecten
en declaraties. Per saldo is de meevaller groot genoeg om de
in=uit-taakstelling uit de Najaarsnota te realiseren. In het
jaarverslag zal meer in detail worden ingegaan op de oorzaak van deze
vertragingen.
Sociale Zekerheid
Tabel 2.3 Uitgaventoetsing Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt in
miljarden euro
(min is onderschrijding)
2003
Onderschrijding stand NJN -0,52
In=uit- taakstelling 0,14
REA -0,05
Volume werkloosheid -0,05
WAO -0,01
overig -0,10
Totaal bijstelling -0,07
Onderschrijding VR 2003 -0,60
Het kader Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt vertoont een
onderschrijding van circa 0,6 mld euro, bij Najaarsnota was al sprake
van een onderschrijding van 0,5 mld. De In=Uit-taakstelling voor SZA
is gerealiseerd. De uitgaven op de REA zijn lager dan geraamd.
Daarnaast is sprake van een meevaller in de volume van de
werkloosheid en een meevaller in de WAO. De voor de afwikkeling van
ESF-oud geraamde middelen zijn niet volledig in 2003 tot betaling
gekomen. De realisatie van toekenningen op basis van de
Stimuleringsregeling ID is lager dan verwacht. De regeling is
inmiddels met een half jaar verlengd.
Zorg
Tabel 2.4 Uitgaventoetsing Zorg (ijklijntermen) in miljarden euro
(min is onderschrijding)
2003
Overschrijding NJN 2003 0,52
Curatieve zorg 0,24
AWBZ 0,05
Uitspraak CBB geneesmiddelen 0,10
overig 0,07
Totaal bijstelling 0,45
Overschrijding VR 2003 0,98
Uit nog voorlopige financieringscijfers blijkt de overschrijding in
de Zorg (in ijklijn-termen) ongeveer 0,5 mld euro hoger uit te vallen
dan bij Najaarsnota werd voorzien, en komt nu in totaal uit op circa
1,0 mld euro. De belangrijkste uitgaventegenvaller betreft
incidentele meeruitgaven in de curatieve zorg. De door het CTG
gemelde hogere budgetten in de AWBZ zullen waarschijnlijk voor het
merendeel pas in 2004 tot financiering leiden en belasten het beeld
voor 2003 in relatief geringe mate. Daarnaast zorgt de uitspraak van
het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) over de maatregel
kortingen en bonussen bij apotheekhoudenden voor een
besparingsverlies van 0,1 mld.
3. De ontvangsten
De totale overheidsinkomsten (belastingen, premies en gasbaten) voor
2003 conform EMU-definitie komen 0,3 miljard euro hoger uit dan de
raming ten tijde van de Najaarsnota. De neerwaartse bijstelling van
de economische groei van 2003 lijkt zijn einde te hebben bereikt,
hetgeen tot uiting komt in het niet verder verslechteren van de
overheidsinkomsten.
Tabel 3.1: Ontwikkeling voor de overheidsinkomsten 2003 (in
miljarden euro's) conform EMU-definitie
BelastingenPremies GasTotaal
Najaarsnota 102,6 66,3 2,3171,2
Nabetaling 1,7 -1,7 - 0,0
Endogeen -0,3 0,5 0,1 0,3
Voorlopige Rekening 104,0 65,1 2,4171,5
* Premieopbrengst betreft voor volksverzekeringen
realisatie en voor werknemersverzekeringen een raming
o.b.v. voorlopige inzichten
De belastingontvangsten
In 2003 is, op EMU basis, in totaal 104,0 miljard euro aan belasting
ontvangen. Ten opzichte van de raming bij Najaarsnota is dat een
stijging van 1,4 miljard euro. De hogere ontvangst is met name toe te
wijzen aan de hoger dan geraamde nabetalingen van de sociale fondsen
aan het Rijk. Daarnaast treden per belastingsoort beperkte endogene
mutaties op hetgeen per saldo resulteert in een lagere ontvangst van
-0,3 miljard euro. In bijlage 1 worden per belastingsoort de mutaties
weergegeven. De inkomstenbelasting laat endogeen een overschrijding
van 0,1 miljard zien, terwijl bij de loonbelasting sprake is van een
onderschrijding van 0,1 miljard.
Een analyse van de uitkomsten van 2003 alsmede in hoeverre de
ontvangsten 2003 doorwerken naar 2004 zal worden opgenomen in het
Financieel Jaarverslag van het Rijk 2003. Op grond van deze inzichten
en de nieuwe inzichten in de economische ontwikkeling zal de raming
voor 2004 uit Miljoenennota 2004 worden geactualiseerd en
gepresenteerd in de Voorjaarsnota 2004
De premieontvangsten
Op basis van de huidige inzichten zijn de premieontvangsten op EMU
basis in 2003 -1,2 miljard euro lager dan verwacht bij Najaarsnota
2003. Deze onderschrijding wordt veroorzaakt door lagere inkomsten
bij de volksverzekeringen hetgeen samenhangt met de eerder genoemde
nabetalingen in 2003 van de fondsen aan het Rijk. De premies
volksverzekering laten daarnaast een positieve endogene ontwikkeling
zien, hetgeen overeenkomt met de ontwikkeling bij de loon- en
inkomstenbelasting: de overschrijding van de inkomensheffing slaat
volgens vaste verdeelsleutels voor het grootste deel neer bij de
premies volksverzekeringen en slechts voor een beperkt deel bij de
inkomstenbelasting, terwijl de onderschrijding bij de loonheffing
eveneens volgens vastgestelde sleutels voor ongeveer de helft
neerslaat bij de belasting en de ander helft bij premies
volksverzekeringen.
De premieontvangsten omvatten volksverzekeringen en
werknemersverzekeringen. De volksverzekeringspremies betreffen
realisaties. De werknemersverzekeringen betreffen nog ramingen. De
inhoudingsplichtigen hebben in 2003 op grond van voorlopige aanslagen
de werknemersverzekeringspremies afgedragen en in januari 2004 dienen
zij hun definitieve premieaangiften 2003 in. Daarna leggen de
uitvoeringsinstellingen de definitieve aanslagen op. De
realisatiecijfers 2003 zijn daardoor pas bij het Financieel
Jaarverslag 2003 beschikbaar.
Tabel 3.2: Ontwikkeling van de premieontvangsten 2003 conform
EMU-definitie
Najaars-NabetalingEndogeVoorlopige
nota Rekening
Premies Volksverzekeringen
incl. WAZ 35,5 -1,7 0,3 34,1
Premies
Werknemersverzekeringen 30,8 Nvt 0,2 31,0
Totaal Premies 66,3 -1,7 0,5 65,1
Aardgasbaten
De voor de inkomstenontwikkeling relevante aardgasbaten
(niet-belastingontvangsten exclusief FES) komen 0,1 miljard euro
hoger uit dan de raming ten tijde van de Najaarsnota 2003.
4. Ontwikkeling van het EMU-saldo en de EMU-schuld
Ontwikkeling van het EMU-saldo 2003 ten opzichte van Najaarsnota
Het EMU-tekort 2003 bedraagt 3,0% BBP. Ten opzichte van Najaarsnota
is het tekort met 0,3%-punt toegenomen. Belangrijkste oorzaak betreft
een verslechtering van het saldo van de lagere overheden en hogere
zorguitgaven.
De ontwikkeling van de EMU-schuld in het jaar 2003
De EMU-schuld 2003 bedraagt op basis van de huidige inzichten 54,8%
BBP
DE MINISTER VAN FINANCIËN,
BIJLAGE 1 BUDGETTAIRE KERNGEGEVENS
Tabel 1.1 Budgettaire kerngegevens in miljoenen
euro (in lopende prijzen; min betekent uitgaven)
2003
1. Netto-uitgaven onder het kader RBG-eng -91.663
2. Netto begrotingsgefinancierde uitgaven
SZA -14.250
3. Netto uitgaven niet relevant voor enig
kader* -9.522
4. Netto begrotingsgefinancierde uitgaven
(4=1+2+3) -115.435
5. Belastingen 103.646
6. Uitgavenreserve 0
7. Overig -34
8. EMU-saldo Centrale Overheid (8=4+5+6+7) -11.823
9. EMU-saldo Lokale Overheid -983
10. EMU-saldo Sociale Fondsen -722
11. EMU-saldo (- = tekort) -13.528
idem, in % BBP -3,0%
12. EMU-schuld (in miljarden euro) 249
Idem, in % BBP 54,8%
BBP (in miljarden euro) 454
*excl. aflossing en uitgifte vaste schuld
BIJLAGE 2 BELASTINGOPBRENGSTEN CONFORM EMU-DEFINITIE
Tabel 2.1 Belastingopbrengst 2003 (in miljarden euro)
conform EMU definitie
MN
2004NajaarVoorlopiMutatMutatie
VR
notaRekening tov VR tov
NJN MN
Kostprijsverhogende belastingen 57,5 57,4 57,3 -0,1 -0,2
Invoerrechten 1,4 1,4 1,4 0,0 0,0
Omzetbelasting 34,6 34,4 34,5 0,1 -0,1
Belasting op personenauto's en
motorrijwielen 3,0 3,0 2,9 -0,1 -0,1
Accijnzen 8,5 8,7 8,6 -0,1 0,1
Belastingen van rechtsverkeer 4,6 4,5 4,5 0,0 -0,1
Motorrijtuigenbelasting 2,0 2,0 2,1 0,1 0,1
Belastingen op een
milieugrondslag 3,1 3,1 3,0 -0,1 -0,1
Verbruiksbelasting alcoholvrije
dranken ea producten 0,2 0,2 0,1 0,0 0,0
Belasting op zware motorrijtuigen 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0
Belastingen op inkomen, winst en
vermogen 46,1 45,0 46,3 1,3 0,2
Inkomstenbelasting -1,0 -1,0 0,4 1,4 1,3
Loonbelasting 27,9 27,7 27,8 0,1 -0,2
Dividendbelasting 3,2 3,3 3,1 -0,1 0,0
Kansspelbelasting 0,2 0,2 0,2 0,0 0,0
Vennootschapsbelasting 14,4 13,4 13,4 0,0 -1,0
Vermogensbelasting 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
Successierechten 1,4 1,4 1,5 0,0 0,1
Niet nader toe te rekenen
belastingontvangsten 0,1 0,1 0,0 -0,1 -0,1
Totaal belastingen op kasbasis 103,7 102,4 103,6 1,2 0,0
KTV 0,1 0,1 0,3 0,2 0,2
Totaal belastingen conform EMU
definitie 103,8 102,6 104,0 1,4 0,2
Ministerie van Financiën