Ministerie van Justitie

Persbericht

Zorg en behandeling forensisch psychiatrisch patienten in kaart gebracht
3 maart 2004

De totale groep mensen met een stoornis die delictgevaarlijk of grensoverschrijdend gedrag vertonen is groot. Het gaat hierbij om tbs-gestelden maar ook om gedetineerden en personen die in contact staan met de (forensisch) geestelijke gezondheidszorg. Als zij niet adequaat worden behandeld dan is de kans op recidive en overlast bij terugkeer in de samenleving groot. De komende tijd wordt door de ministeries van Justitie en VWS in kaart gebracht welke vormen van zorg en behandeling de verschillende forensisch psychiatrische patiënten nodig hebben om de samenleving optimaal te beveiligen. Dit staat in de beleidsbrief TBS die minister Donner van Justitie naar de Tweede Kamer heeft gezonden.

De minister schrijft verder dat een hechtere samenwerking tussen justitieel en GGz-instellingen moet leiden tot kwaliteitsverbetering in de behandeling en een optimale benutting van de schaarse capaciteit die voor forensische psychiatrie beschikbaar is. Dit moet bijdragen aan het verkorten van de intramurale behandelduur waardoor de zogenaamde tbs-passanten die in de penitentiaire inrichtingen wachten op plaatsing in een tbs-kliniek sneller kunnen doorstromen.

Tbs-behandeling krijgt vorm in verschillende fasen. Als er geen direct delictgevaar meer aanwezig wordt geacht dan kan verlof worden aangevraagd. Het verblijf buiten de kliniek is noodzakelijk om te toetsen hoe de betrokkene reageert op de behandeling,verder wordt door het verblijf buiten de kliniek de vaardigheden geoefend die tijdens de behandeling zijn opgedaan. Het verloftraject begint met begeleid verlof, vervolgens kan er sprake zijn van semi-begeleid en onbegeleid verlof. De volgende stap in de behandeling is een plaatsing buiten de kliniek. Hier zijn drie vormen voor beschikbaar, te weten transmurale plaatsing, woonverlof en proefverlof. Tijdens de transmurale plaatsing verblijft de tbs-gestelde in het kader van zijn behandeling langere tijd buiten de tbs-kliniek. De verantwoordelijkheid en de regie over de behandeling, begeleiding en maatschappelijke veiligheid blijft bij de tbs-kliniek.

Momenteel worden protocollen ontwikkeld om de voorwaarden voor transmuraal verlof vorm te geven. Ook zal in de Beginselenwet verpleging tbs-gestelden een voorziening worden opgenomen om het transmuraal verlof een plaats te geven.

Per jaar vinden ongeveer 50.000 verlofbewegingen plaats. Van die verloven zijn 20.000 begeleid en 30.000 onbegeleid. In 0,2% van de gevallen (90 keer per jaar) vindt er een onttrekking plaats. Meestal gaat het om een korte afwezigheid zonder dat de betrokkene zich schuldig maakt aan strafbare feiten. Het aantal mensen met een tbs-maatregel is sinds 1995 bijna verdubbeld. Van 855 naar 1623 in januari 2004.

Het verlofbeleid voor tbs-gestelden wordt vereenvoudigd. In het verlofkader dat op dit moment wordt opgesteld staat omschreven aan welke eisen moet zijn voldaan voordat een verlof wordt toegekend. Het nieuwe verlofbeleid wordt in 2005 ingevoerd.

Een aantal tbs-gestelden komt niet aanmerking voor terugkeer in de samenleving, omdat het recidiverisico ondanks langdurige verpleging en behandeling niet tot een aanvaardbaar niveau kan worden teruggebracht. Zij zijn blijvend delictgevaarlijk. Deze tbs-gestelden komen in aanmerking voor een plaats op een longstay-afdeling. Landelijk zijn er 60 longstay plaatsen beschikbaar. De omvang en opbouw van de groep voortdurend delictgevaarlijke tbs-gestelden en daarmee de behoefte aan longstay-capaciteit wordt momenteel onderzocht. Dit onderzoek is medio 2004 gereed. Op basis daarvan wordt bepaald aan welke soorten en aantallen longstay plaatsen behoefte is en of het beleid voor deze groep moet worden aangepast.

Dit jaar dient minister Donner een wetsvoorstel in waarin de bevoegdheden van de minister van Justitie ten aanzien van particuliere justitiële tbs-inrichtingen zodanig worden aangepast dat deze inrichtingen op dezelfde manier worden aangestuurd. Het nieuwe sturingsinstrumentarium moet het mogelijk maken dat op afstand wordt gestuurd, maar tevens dat er crisissituaties kan worden ingegrepen. Onderzocht wordt of de. Rijksinrichting dr. S. van Mesdagkliniek in Groningen kan worden verzelfstandigd.

De totale formele capaciteit van de inrichtingen bedraagt 1303 plaatsen in 2003. De recente prognoses laten voor de komende jaren een stijgende behoefte aan capaciteit zien, oplopend tot 1604 plaatsen in 2007. Als niet aan de behoefte aan tbs-plaatsen kan worden voldaan dan moet rekening worden gehouden met 300 passanten die wachten in een gevangenis op een tbs-plaats. Besloten is om de tbs-capaciteit uit te breiden met 86 tijdelijke, meer sobere en goedkopere plaatsen. Ook is aan de forensisch psychiatrische instellingen en de penitentiaire inrichtingen verzocht behandelvoorzieningen te creëren voor tbs-passanten.

Naar verwachting wordt dit jaar gestart met een aantal pilots. Door tbs-passanten behandeling te bieden wordt de wachttijd zinvoller besteed en kan de behandelduur in de tbs-inrichting afnemen.