Ingezonden persbericht


Tuesday, March 2, 2004

INTENSIVE CHOLESTEROL LOWERING WITH ATORVASTATIN HALTS PROGRESSION OF HEART DISEASE, CLEVELAND CLINIC-LED STUDY SHOWS

'REVERSAL' Trial Results to be Published March 3 in JAMA

The first head-to-head comparison of two popular cholesterol-lowering medications showed that only one of the statins successfully stopped the progression of heart disease. The Cleveland Clinic-led research also found that people's cholesterol levels had to be cut to much lower levels than national guidelines currently recommend to achieve this result.

The REVERSAL trial, directed by Cleveland Clinic cardiologist Steven Nissen, M.D., compared the highest doses available at the time of two popular statin drugs, pravastatin and atorvastatin. Both medications work to block the liver's ability to produce harmful cholesterol, which can clog coronary arteries. Complete trial results will be published March 3 in the Journal of the American Medical Association.

"When we analyzed the results of REVERSAL, we realized that we had found an approach to coronary disease treatment that could literally stop heart disease in its tracks," Dr. Nissen said. "Additional research must be done to verify our conclusions, but this is potentially life-altering news for millions of people suffering from heart disease."

The REVERSAL study randomly split 502 patients into equal-sized groups to receive either 40-mg doses of pravastatin or 80-mg doses of atorvastatin for 18 months of treatment. The progression of their heart disease was measured using intravascular ultrasound, which allows scientists to see plaque buildup in coronary arteries over time.

"The results were striking," Dr. Nissen said, "demonstrating a complete halting of coronary disease progression in the atorvastatin-treated patients and continued progression of disease in the pravastatin-treated group."

The more intensively treated atorvastatin patients reached an LDL-C level (the bad cholesterol) of 79 milligrams per deciliter (mg/dL), while the more moderately treated pravastatin patients achieved an LDL-C of 110 mg/dL.

The pravastatin-treated patients experienced a 2.7 percent increase in the volume of atherosclerotic plaque, while the atorvastatin-treated patients showed a 0.4 percent decrease. The 0.4 percent decrease in plaque was statistically "no change" from baseline, meaning that no progression had occurred in the atorvastatin-treated group.

Current guidelines set by the National Cholesterol Education Program suggest treating patients to an LDL-C target level of 100 mg/dL. "The REVERSAL trial demonstrates that if we want to prevent the progression of coronary disease, we need to treat patients to much lower levels," Dr. Nissen said.

Although he emphasized that a single study does not necessarily provide enough evidence to alter these treatment guidelines, "physicians may want to consider these results in deciding how intensively to treat patients." Tens of millions of Americans currently take one of the statin drugs.

The two drug regimens had a similar incidence of side effects, demonstrating that "more intensive treatment using 80 mg of atorvastatin can reduce the progression of disease without compromising patients," Dr. Nissen said.

Another important finding of REVERSAL was the effect of atorvastatin and pravastatin on C-reactive protein (CRP), an important measure of artery inflammation linked to an increased risk of heart attack. In the REVERSAL study, patients treated with pravastatin showed a 5.2-percent reduction in CRP, while those treated with atorvastatin showed a 36.4-percent decrease.

The study was conducted at 34 centers in the United States, with preliminary results presented at the annual Scientific Sessions of the American Heart Association in November. Participating patients were identified at the time of cardiac catheterization. Eligibility requirements included an LDL cholesterol level between 125 mg/dL and 210 mg/dL and the presence of at least one coronary artery narrowing at cardiac catheterization.

In addition to demonstrating that "lower is better" for cholesterol, the REVERSAL study provided several surprises for the investigators. "The choice of statin drugs had a major effect on outcome, regardless of the level of LDL-C reduction," Dr. Nissen said.

Patients who reached a low LDL-C level on pravastatin continued to show disease progression. For any degree of reduction of cholesterol achieved during treatment, the progression rate was slower if the patient reached that cholesterol level by taking atorvastatin. The REVERSAL authors suggest that the greater reduction in CRP may partially explain the better results observed in the atorvastatin-treated patients.

Dr. Nissen and co-authors also comment in JAMA on the limitations of the REVERSAL study. They offer the perspective that studies measuring the effect of statin drugs on the risk of heart attack and death are the ultimate test of whether more aggressive lipid-lowering therapy can save lives.

"I am very confident that clinical outcome trials will confirm the REVERSAL findings, that more intensive cholesterol reductions using a more potent statin that effectively lowers CRP will save lives and prevent heart attacks," Dr. Nissen said. "Until such studies report, physicians will want to consider the results of the REVERSAL trial in deciding how intensively to treat cholesterol elevations in patients with coronary artery disease," Dr. Nissen said.

The study was funded by Pfizer, maker of atorvastatin, but was conducted independently by The Cleveland Clinic Cardiovascular Coordinating Center. All measurements were performed by the Intravascular Ultrasound Core Laboratory at The Cleveland Clinic, and the manuscript generated by Dr. Nissen and co-authors.

The Cleveland Clinic Foundation, located in Cleveland, Ohio, is a not-for-profit multispecialty academic medical center that integrates clinical and hospital care with research and education. The Cleveland Clinic was founded in 1921 by four renowned physicians with a vision of providing outstanding patient care based upon the principles of cooperation, compassion and innovation. U.S. News & World Report consistently names The Cleveland Clinic as one of the nation's best hospitals in its annual "America's Best Hospitals" survey. In 2003, The Cleveland Clinic was ranked fifth overall. Approximately 1,200 full-time salaried physicians at The Cleveland Clinic and Cleveland Clinic Florida represent more than 100 medical specialties and subspecialties. In 2002, there were nearly 2.5 million outpatient visits to The Cleveland Clinic and more than 52,000 hospital admissions. Patients came for treatment from every state and from more than 90 countries. The Cleveland Clinic website address is www.clevelandclinic.org.

###
CONTACT: Alicia Sokol, 216/445-9661
Cole Hatcher, 216/445-1991

---- --
Factsheet

Atherosclerose (perifeer vaatlijden, coronaire hartziekten, carotisstenose, cerebrale ischemie) Een vernauwing van de slagaders als gevolg van plaquevorming en trombusvorming. Een plaque is een verdikking van de bloedvatwand, bestaande uit een brij van witte-bloedcellen, gladde spiercellen, bloedplaatjes, bindweefsel, calcium (kalk) en vetten zoals cholesterol. Bij beschadiging van de plaque kunnen bloedplaatjes aanhechten en kunnen stolsels ontstaan (trombi). Deze kunnen het bloedvat ter plekke afsluiten. De gevolgen van deze bloedvatvernauwing (herseninfarct, hartinfarct, angina pectoris, perifeer vaatlijden) worden ook vaak tot het begrip atherosclerose gerekend.

In 2000 bijna 17.500 sterfgevallen door CHZ (Coronaire hartziekten). CHZ zijn de meest voorkomende hart- en vaatziekten in Nederland. Kenmerkend voor CHZ zijn vernauwingen in de kransslagaders. CHZ komt voor als acuut hartinfarct of angina pectoris. Het aantal acute hartinfarcten in 2000 wordt op basis van huisartsenregistraties geschat op 28.500 (18.400 mannen en 10.100 vrouwen). In 2000 waren er 25.900 ziekenhuisopnamen met acuut hartinfarct als hoofddiagnose. Van de mannen die waren opgenomen, overleed 9,5% tijdens de opname, van de vrouwen 15,9%. In 2000 overleden 9.921 mannen en 7.522 vrouwen aan coronaire hartziekten.

Prevalentie

277.300 personen hebben een hartinfarct gehad
De gestandaardiseerde prevalentie van een doorgemaakt hartinfarct bij personen van 55 jaar en ouder wordt op basis van het ERGO-onderzoek voor 2000 geschat op 114 per 1.000 mannen en 41 per 1.000 vrouwen (absoluut 192.200 mannen en 85.100 vrouwen).

Naar schatting ruim 660.000 personen met coronaire hartziekten

Op basis van huisartsenregistraties wordt geschat dat 403.200 mannen en 264.500 vrouwen in 2000 een coronaire hartziekte hadden (jaarprevalentie; gestandaardiseerd naar de bevolking van Nederland in 2000). Dat is 51,2 per 1.000 mannen en 32,9 per 1.000 vrouwen. De jaarprevalentie van angina pectoris wordt op basis van 5 huisartsenregistraties geschat op 203.100 mannen (25,8 per 1.000) en 166.800 vrouwen (20,7 per 1.000 vrouwen).

Incidentie, ziekenhuisopnamen, sterfte - In 2000 ruim 28.000 acute hartinfarcten

De incidentie van acuut hartinfarct wordt op basis van huisartsenregistraties geschat op 18.400 mannen (2,34 per 1.000) en 10.100 vrouwen (1,26 per 1.000). De incidentie van angina pectoris wordt op basis van huisartsenregistraties geschat op 20.200 mannen (2,56 per 1.000) en 19.700 vrouwen (2,45 per 1.000). De totale incidente van CHZ wordt geschat op 46.600 mannen (5,92 per 1.000) en 35.100 vrouwen (4,36 per 1.000). Dit is inclusief patiënten waarbij door middel van een ECG of een hartcatheterisatie is vastgesteld dat er sprake is van een coronaire hartziekte, zonder dat deze patiënten klachten ondervinden.

In 2000 meer dan 80.000 ziekenhuisopnamen voor CHZ

In 2000 waren er 83.713 ziekenhuisopnamen ten gevolge van CHZ, 56.308 bij mannen en 27.405 bij vrouwen. Dit had betrekking op 402.734 opnamedagen. De hoofddiagnose was bij 31% een hartinfarct (ICD-9 code 410), bij 22% een 'overige acute of subacute vorm van CHZ' (instabiele angina, ICD-9 code 411) en bij 47% een chronische vorm van CHZ (ICD-9 codes 412-414). In 2000 13.000 doden door acuut hartinfarct

Sterfte aan hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten vormen sinds vele jaren de meest frequente doodsoorzaak in Nederland. In 2000 overleden 49.952 mensen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten, 23.953 mannen en 25.999 vrouwen, hetgeen overeen komt met 36% van het totaal aantal overleden personen in Nederland. Per dag betekent dit 137 sterfgevallen aan hart- en vaatziekten. Binnen de groep hart- en vaatziekten zijn het acuut hartinfarct en de beroerte de belangrijkste doodsoorzaken, met respectievelijk 12.959 en 12.275 sterfgevallen in 2000. Samen veroorzaken zij de helft (51%) van alle sterfte aan hart- en vaatziekten.

Hoewel de sterfte aan hart- en vaatziekten sterk toeneemt met de leeftijd, spelen hart- en vaatziekten ook een belangrijke rol in de sterfte bij personen jonger dan 65 jaar. Van alle personen die overlijden aan hart- en vaatziekten is 14% jonger dan 65 jaar. Van alle personen die overlijden jonger dan 65 jaar zijn hart- en vaatziekten de doodsoorzaak bij 3 op de 10 mannen en bij 2 op de 10 vrouwen.

Ziekenhuisopnamen wegens hart- en vaatziekten
In 2000 hebben er 262.121 ziekenhuisopnamen wegens hart- en vaatziekten plaatsgevonden. Het aantal opnamen bij mannen bedroeg 151.570 (58%), het aantal bij vrouwen 110.551 (42%). Bij de mannen was 49% jonger dan 65 jaar bij opname, bij de vrouwen 38%. Het aandeel van hart- en vaatziekten in het totaal van ziekenhuisopnamen in Nederland is 18%. Het totaal aantal verpleegdagen wegens hart- en vaatziekten bedroeg in 2000 ruim 2,5 miljoen (2.548.741), een aandeel van 20% in het totaal aantal verpleegdagen.

Trends in ziekenhuisopnamen wegens hart- en vaatziekten Sinds 1972 is het gestandaardiseerde ziekenhuisopnamecijfer wegens hart- en vaatziekten met 32% gestegen, bij mannen 39% en bij vrouwen 22%. Vanaf halverwege de negentiger jaren is er echter sprake van een duidelijke daling van het aantal ziekenhuisopnamen. Onderzoek naar mogelijke verklaringen van deze daling is momenteel gaande. Dit fenomeen lijkt belangrijke consequenties voor de zorgbehoefte in de toekomst te hebben.

Bronnen
Nationaal Kompas - RIVM: Nationaal Kompas Volksgezondheid, versie 2.6, 26 februari 2004 © RIVM, Bilthoven. Feskens EJM (RIVM), Deckers JW (Erasmus MC), Gijsen R (RIVM), Poos MJJC (RIVM). Hoe vaak komt coronaire hartziekten voor en hoeveel mensen sterven eraan? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, Gezondheidstoestand\Ziekten en aandoeningen\Ziekten van het hartvaatstelsel\Coronaire hartziekten, 14 mei 2003

Cijfers en feiten Hart- en vaatziekten, uitgave van de Nederlandse Hartstichting. Sterftecijfers van hart- en vaatziekten: landelijke doodsoorzakenstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ziekenhuisopnamecijfers en cijfers omtrent opnameduur van hart- en vaatziekten: Landelijke Medische Registratie (LMR) van ziekenhuisopnamen van Prismant. 1. CBS.Maandstatistiek van de Bevolking, januari 2002. 2. CBS. Jaren in (on)gezondheid doorgebracht. Op naar de honderd. Index, No. 1, januari 1998. 3. CBS. Levensverwachting naar geslacht 2000-2049, mei 2002. Over deze Cijfers: Auteurs: mw. drs.H.L. Koek, arts-onderzoeker ¹ ² dr.M.L. Bots, arts-epidemioloog¹. ¹Julius Centrum voor Gezondheids-wetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht. ²Nederlandse Hartstichting, Den Haag. Uitgave juni 2002. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het rapport: Hart- en vaatziekten in Nederland 2001, cijfers over ziekte en sterfte. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting. Contactpersoon: mw. ir. S. J. van Dis. Met dank aan het CBS, Prismant en de leden van de Adviescommissie Cijfers.

---- --