SISWO/Instituut voor Maatschappijwetenschappen

Persbericht

Naar een nieuwe solid(air)e pensioenopbouw!

Amsterdam, 11 maart 2004

In hoeverre is de pensioenvoorziening in de tweede pijler, het aanvullende werknemerspensioen, aan vervanging toe? Deze vraag staat centraal in het rapport De waarde van solidariteit dat donderdag 11 maart verschijnt. Wil het pensioencontract in de huidige vorm blijven bestaan dan moet duidelijk zijn wat de pensioentoezegging is, hoe de financiering is geregeld en wie het risico draagt.

Tot die conclusie zijn de auteurs gekomen op basis van gesprekken die zij gevoerd hebben met vertegenwoordigers van pensioenfondsen, werknemers- en werkgeversorganisaties, wetenschappelijke deskundigen en politici.

Uit het rapport komt verder naar voren dat de directe verantwoordelijkheid van de overheid voor pensioenen in de tweede pijler beperkt blijft tot regelgever. Het indirecte belang is in de afgelopen jaren wel toegenomen vanwege de gevolgen die de pensioenen hebben voor het inkomens-, arbeidsmarkt- en economisch beleid. Als gevolg van de vergrijzing en matige ontwikkeling van de economie vrezen de auteurs een revolutionering van de solidariteitsaspecten. De solidariteit zou onder druk kunnen komen als gevolg van het groter wordende lang-leven-risico en het beleggingsrisico. De jongere generaties dragen dan meer bij dan zij te zijner tijd bij pensionering terug zullen ontvangen. Toch zijn juist collectieve pensioenfondsen bij uitstek geschikt deze twee 'nieuwe' risico's te mitigeren.

Niet alleen laait de strijd tussen de generaties op, ook binnen de generaties is er sprake van mogelijke conflicten. Het meest uitgesproken in dit verband is de omzetting van het opbouwkarakter van nabestaandenpensioen in nabestaandenpensioen op basis van risico of zelfs het geheel afschaffen daarvan. De argumenten die men daarvoor aanvoert, betreffen de toename van de arbeidsparticipatie van vrouwen en de gelijke behandeling van mannen en vrouwen. Afgezien van de toenemende onoverzichtelijkheid wat betreft het nabestaandenpensioen kan men zich afvragen of de geschetste veranderingen uiteindelijk niet ten koste gaan van vrouwen.

De toenemende strijd zowel tussen als binnen de generaties zou wellicht kunnen worden verzacht door het vormgeven van een levensloopvoorziening binnen het nationale pensioengebouw. Het kabinet Balkenende II heeft in de begroting over 2004 aangegeven een levensloopregeling in te willen voeren, voorlopig laat de komst van deze regeling nog op zich wachten. Niettemin is het van belang te weten hoe de geïnterviewden denken over het combineren van een eventuele levensloopregeling met de pensioenvoorziening. De meesten staan in het algemeen afwijzend tegenover het inbouwen van een levensloopvoorziening. Zij vinden koppeling aan pensioenbesparingen niet gewenst vanwege de kans op het voortijdig uithollen van de ouderdomspensioenen. Tegenover de combinatie van een levensloopregeling met het prepensioen heeft een aantal geïnterviewden minder bezwaren.

De waarde van solidariteit : spanning in de tweede pijler van het pensioengebouw / door Bas Aalbers, Gerry Dietvorst, Erik de Gier, Lennart Janssens, Lucy Kok en Lisa Putman. - Amsterdam : SISWO

Voor meer inhoudelijke informatie over het rapport De waarde van solidariteit kunt u terecht bij: Lisa Putman, e-mail: lputman@siswo.uva.nl, tel: 020-527 06 25.

Voor bestellingen kunt u contact opnemen met tel. 020 5270600 of via e-mail: siswo@siswo.uva.nl. De prijs van de publicatie is 12,50 incl. portokosten.