Gemeente Heerlen

: Installatiespeech burgemeester Gresel

Geachte leden van de raad en college, geachte genodigden, dames en heren, liebe Freunde, chers amis.

Dank.

Ik wil U niet onthouden dat ik al lang een grote verbondenheid heb met het werk van Piet Mondriaan: een schilder die een markante ontwikkeling heeft doorgemaakt die hem wereldfaam heeft gebracht. Van geaccepteerde organische vormen, stillevens, landschappen, bomen en boerderijen evolueerde zijn artistieke muze zich tot een basaal lijnenspel van vlakken en lijnen, van composities die zo kristalhelder zijn dat ze van alle tijden zijn geworden. Al jong besefte ik dat kunst de mooiste en meest inspirerende schepping van de mens is: in de vorm van handwerk en als product van de geest.

Kunst, en in het bijzonder, Piet Mondriaans kunst, is de manifestatie van wat de menselijke geest aan verandering aan kan. Nu hoor ik sommige van U denken: heeft hij misschien de verkeerde toespraak meegenomen naar dit fraaie kasteel. Neen, beste mensen, wees gerust, twijfel niet aan mijn geestelijke gezondheid. Maar, sta mij toe, een aantal verbanden te leggen, tussen Mondriaan die voor mij en ook voor het besturen van deze boeiende stad, niet zonder betekenis zijn.

Voor mijzelf: precies 100 jaar geleden was Piet Mondriaan actief in Nistelrode, de eerste plaats waar ik nà mijn wethouderschap burgemeester mocht zijn. In die tijd legde hij zijn impressies van vooral het boerenleven vast. Jaren later, vanuit ateliers in Parijs en New York, ging hij op zoek naar de kern, het wezen van de dingen en groeide zijn werk in abstractie en relativering. Het bijna wiskundig lijnenspel dat toen ontstond, vertoont verbluffende overeen komsten met het Flevolandse polderlandschap, dat eveneens een reactie is op het meanderende oude land. De strakke regie van het kunstmatige cultuurlandschap dat polder heet, lijkt geïnspireerd op de composities van Mondriaan: weg, bomenrij en vaart in een allesoverheersende rechtlijnigheid. Daar, in die immense ruimte, samenlevingen opzetten en inrichten, kleinstedelijke voorzieningen realiseren maar tegelijkertijd schaal en maat voor gemoedelijkheid behouden, was een enerverende uitdaging die Dronten heette. Ruim zes jaar "Boogie-Woogie" in de polder: ik had het niet willen missen.

De overgang van dit tweedimensionale vlakkenspel naar het zinderende Zuid-Limburgse landschap had een derde dimensie kunnen toevoegen aan het werk van Mondriaan. We zullen helaas nooit weten tot welke veranderingen in zijn werk een bezoek aan deze regio hem had kunnen inspireren. Vijftien jaar burgemeesterschap hebben me van het Brabantse klapzand gebracht naar de vette polderklei, en van deze donkere klei naar de rode vruchtbare löss. De ondergrond mag dan ingrijpend wijzigen, maar het draait er echt om, ook in ons kleine kikkerlandje, om oog te hebben voor lokale en regionale identiteit. Dat geeft de verandering kleur.

Want, verandering is als het ware in de natuur verankerd. Verandering als een prikkelende uitdaging naar de toekomst, voort- bouwend en met een respectvolle blik naar de geschiedenis. Verandering is dan geen hypotheek uit het verleden, maar een uitdagende perspectiefvolle agenda naar de toekomst.

Als we dan, naar de traditie van de voorheen Oostelijke Mijnstreek, door probeer te dringen in de derde dimensie, boren wij lagen aan, natuurlijke thema's, die wij bij de exploratie van die toekomst, aan het daglicht willen brengen. Die, vanuit het verleden gerijpt, in het heden hun waarde bewijzen. Bodemschatten uit de ziel van dit gebied die ons leiden naar een gewortelde toekomst. Het vlakken- en lijnenspel verdiept zich tot universele begrippen als identiteit en vertrouwen, verbindt oude met nieuwe trots, biedt bemoediging in plaats van ontmoediging en geeft inspiratie tot samenwerking. Zeer aangenaam was ik verrast door de vele en positieve reacties op mijn voordracht en benoeming in Heerlen.

Verwonderd, ik zeg 't maar zo luid en duidelijk, ronduit verwonderd was ik over sommige reacties op dit nieuwsfeit. Men vroeg zich af wat ik daar ga zoeken. Kennelijk waren die reacties vooral gekleurd door het gegeven dat onbekend kennelijk onbemind maakt.

Blijkbaar is er een hardnekkig en wijdverspreid beeld van Heerlen dat voor een deel te maken heeft met een echo uit het verleden. De drugsproblematiek is, zacht gezegd, de rest van Nederland niet ontgaan. Blijkbaar is om de een of andere reden dit beeld op het netvlies van de gemiddelde Nederlander ingebrand. Ook de grote inspanningen en resultaten die op dit moeilijke dossier zijn bereikt mogen niet aan de aandacht ontsnappen. Deze resultaten niet voldoende positief neerzetten kleurt de werkelijkheid echt verkeerd in. Natuurlijk moeten we optreden tegen verloedering en streven naar het terugbrengen van de met de grensproblematiek gerelateerde overlast: operatie Hartslag moet en zal gecontinueerd worden, krijgt nadrukkelijk een vervolg!

Maar laten we vooral de veelkleurigheid van Heerlen voorop stellen. Laten we samen deze veelkleurigheid breed en oprecht uitdragen.

De verdiensten zijn er zeker: moet ik ze noemen.
Als tegenoffensief van een eenzijdig imago moeten wij onze identiteit, ons zelfbeeld koesteren, en daar vooral vertrouwen, zelf-vertrouwen aan ontlenen. Bent U er klaar voor:

"In der beschränkung zeigt sich der Meister" zei Goethe al: welnu:

Op cultuur en economie van Heerlen mogen we met recht trots zijn. Natuurlijk haalt het glaspaleis alle kolommen, wanneer het beoogde verbouwingsbudget wordt overschreden. Maar weet en beseft U ook dat dit alleen maar is ontstaan uit respect en bewondering voor het culturele verleden van Heerlen: marktkoopman Schunck, bleek tot veel meer in staat dan de verkoop van een communie-pakje aan de jonge Noord-Limburger, die nu vóór u staat en die toen al onder de indruk was van Heerlen. Schunck wilde een markthal met gevoel voor uniciteit en icoon Peutz vertaalde dat op zijn onnavolgbare wijze ! Natuurlijk kun je kritiek hebben op onze rijksbouwmeester Jo Coenen, omdat het allemaal erg duur is geworden, maar bezichtiging kan ook leiden tot grensloze bewondering voor behoud van een cultuurgoed dat z'n weerga niet kent in Nederland. Evenementen, lokaal en regionaal, Carnaval, kastelen, (mooi hè, hier op Gebrook) architectuur: menig stad zou er trots op zijn. Maar Heerlen komt op dit punt in de rest van Nederland nog onvoldoende "uit de verf". Zijn we wel voldoende "in beeld"?

Een woonboulevard die zijn weerga niet kent, een binnenstadscentrum dat bij landelijke ketens de hoogste cijfers scoort, hoofdkantoren van bedrijven die bijdragen aan de nationale trots, de Open Universiteit. 't Atrium, 'n ziekenhuis van naam en faam. Ik noem een aantal zaken bewust nu niet: ik zal dat echter in de toekomst wel gaan doen: Heerlen is modern en dynamisch en verrassend kleurrijk.

Het zal mijn uitdaging zijn om dit palet aan veelkleurigheid bij allen nog "ongelovigen" op het netvlies te brengen, als het ware in het actieve geheugen te programmeren. De krantenkoppen van vanmorgen: "Heerlen groenste stad van Nederland" heeft Heerlen met de kleur groen met stip op de kaart van Nederland gezet. De Heerlense lente is goed begonnen.

Het is mijn streven om de afstand tussen identiteit en imago van Heerlen dichter bij elkaar te brengen. Willen we deze afstand stap voor stap kleiner maken, dan zullen we wel aan ons zelfbeeld moeten werken, meer zelfvertrouwen moeten uitstralen. Dan hebben we ambassadeurs nodig: zij die Heerlen al langer kennen en "hart voor de stad" hebben. Zij zullen zich "ambassadeur" van de stad gaan voelen en dat ook uitstralen. Dan is het zaak de lijnen kort te houden en vooral ook open te staan voor wederzijdse communicatie. Wanneer we elkaar stimuleren en inspireren, creëren we een hecht fundament, waardoor anderen vertouwen in ons zullen krijgen.

Met dit gevoel in mijn gemoed zal ik mijn " bestuurlijke inburgering" kleur geven. Onder de titel: "Hart voor de stad" zal ik me breed gaan oriënteren in Heerlen en omstreken. Naast de ambtelijke kennismaking zal ik erop uittrekken met wethouders, me informeren bij raadsleden, zal ik buurten, wijken, organisaties en instellingen bezoeken, want zij vormen als het ware de specie die onze samenleving bij elkaar houdt.

Op deze wijze hoop ik stap voor stap, beetje bij beetje zicht te krijgen op de "Staat van de stad" en dat wat de inwoners in hun dagelijkse leven beweegt.

Nadrukkelijk wil ik oog hebben voor de rol van Heerlen in de regio. Natuurlijk zijn we druk, druk, druk met het besturen van de stad. Dat hoort ook zo. Maar we zullen ook aandacht moeten hebben voor de rol die we samen met anderen in en voor de regio kunnen spelen. De strategische allianties zijn er wel, maar moeten versterkt worden en van hun vrijblijvendheid worden ontdaan.

Daarin moet Heerlen op de eerste plaats zelf sterk zijn. Weet de reus wel hoe sterk hij is?
En vanuit deze kracht zich een bondgenoot tonen in Parkstad, Zuid-Limburg en Euregio. Dan zal wantrouwen wijken voor vertrouwen en inspireren we elkaar tot een samenwerking met meerwaarde voor alle inwoners in dit grenzeloze gebied.

Vanuit deze gemeenschappelijke noemer zal ik me sterk maken als ambassadeur die stad en regio "aan de man" brengt in Brussel en Den Haag.

Daarbij wil ik nadrukkelijk stimulansen geven aan behoud en acquisitie van duurzame werkgelegenheid en een rechtvaardige toedeling van middelen naar dit gebied. Natuurlijk zet eenieder zijn beste beentje voor. Dat geldt ook voor afzonderlijke gemeenten. Maar wanneer binnen dit Euregio-gebied het gemeenschappelijke belang echt centraal staat moet het ook mogelijk zijn dat het regiobelang vóórgaat en een nieuw-vestiging elders binnen het gebied plaatsvindt. (desnoods in Kerkrade, desnoods in Maastricht)

Staat U mij toe af te ronden:

Heerlen is, een veelkleurige stad in een kleurrijke streek, een stad, die veerkracht heeft getoond. De sluiting van de mijnen heeft een bron van welvaart doen opdrogen, waardoor een groot beroep op de spankracht van de bevolking is gedaan. Velen voelen dat nog dagelijks.

Laten we niet vergeten trots te zijn op ons verleden en vooral op de onverwoestbare band tussen "koempels". Zij gingen voor elkaar door het vuur. Laten we hun noeste werkhouding als inspiratiebron zien bij het vormgeven van een nieuwe toekomst, zowel in Heerlen als binnen de regio. Dan verbindt zich oude met nieuwe trots.

Laten we, net als Mondriaan, heldere lijnen trekken naar een merkbaar betere toekomst.

Dan gaat 't weer:

"Glück auf mit Heële, vanaaf hüj och mien Heële"

---- --