Internetonderzoek naar het theater in de WOII
17 maart 2004 - Johanneke Helmers
Informatie over alle Nederlandse theatervoorstellingen is vanaf 18
maart in een database op www.theater2wo.nl te raadplegen. Het gaat om
legale én illegale theatervoorstellingen die tijdens de Tweede
Wereldoorlog zijn gespeeld op het podium, tussen de schuifdeuren, in
barakken of op wat voor manier dan ook. Met dit project maakt Theater
Instituut Nederland (TIN) onderzoek naar het theater gedurende de
oorlog mogelijk.
Theater
Het TIN heeft uit zijn collectie programmaboekjes, recensies en
archieven van theatergezelschappen en toneelspelers een overzicht
gemaakt van alle voorstellingen die er in de Tweede Wereldoorlog door
of onder begeleiding van professionals zijn gespeeld. Dit overzicht is
via de database wereldwijd te raadplegen. Opgenomen zijn gegevens over
voorstellingen die in het officiële theater zijn opgevoerd maar ook
die onder primitieve omstandigheden in barakken van een kamp of in de
illegaliteit tussen de schuifdeuren plaatsvonden. Daarnaast geeft de
site www.theater2wo.nl achtergrondinformatie over het theater in de
Tweede Wereldoorlog en worden er via deze website artikelen over dit
onderwerp gepubliceerd.
Licht op een duistere periode
Het TIN wil met dit overzicht het struikelblok wegnemen dat een
systematisch en grondig onderzoek naar deze duistere periode van de
Nederlandse theatergeschiedenis tot nu toe in de weg heeft gestaan.
Onderzoekers kunnen in de database antwoord vinden op bijvoorbeeld de
vraag welke stukken er gespeeld werden, wie er op het podium stonden,
wie het regisseerde, waar en wanneer er gespeeld is.
Wim Sonneveld
Zo is terug te vinden dat op 1 december 1943 het eerste eigen
cabaretprogramma van Wim Sonneveld in première ging in het Amsterdamse
Leidsepleintheater en daar tot eind januari heeft gestaan. Maar ook
dat Sonneveld daarvóór onder andere heeft gespeeld bij de Prominenten,
een voornamelijk joods cabaretgezelschap dat beschouwd wordt als het
beste wat er op dat moment in Europa bestond.
Hongerwinter
Ook is terug te vinden dat in de hongerwinter van 1944/45, de grote
schouwburgen vanwege gebrek aan brandstof en elektriciteit gesloten
waren. Maar elders werden er nog wel theatervoorstellingen gespeeld.
En de Amsterdamse Stadsschouwburg ging die winter toch één keer open.
Op 1 januari werd er de traditionele nieuwjaarsproductie gespeeld:
Vondel's Gijsbrecht van Aemstel . Met dikke jassen aan, want er was
ook toen geen verwarming, zag een uitverkochte zaal een prachtige
voorstelling.
Compleet overzicht
Het TIN tracht een zo compleet mogelijk overzicht te geven van het
professionele theater in de Tweede Wereldoorlog. Echter, met name
gegevens over illegale voorstellingen en de voorstellingen in de
kampen zijn moeilijk te achterhalen en is dan ook nog lang niet
volledig beschikbaar. Het TIN is zeer benieuwd naar bronnen en
archieven van en over het theater in de Tweede Wereldoorlog. Zij roept
(archief)instellingen, theaterhistorici, -studenten en
belangstellenden op, hun kennis van en over deze periode voor anderen
beschikbaar te stellen. Dat kan via een speciaal e-mailformulier op de
website www.theater2wo.nl.
© Gemeente Amsterdam
Gemeente Amsterdam