De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
uw brief van
uw kenmerk
ons kenmerk
DL. 2004/890
datum
19-03-2004
onderwerp
Besluitvorming volume-instrumentarium mestbeleid
TRC 2004/2114
bijlagen
1
Geachte Voorzitter,
Met mijn brief van 29 januari jl. (Kamerstukken II 2003/04, 28 385,
nr. 24) heb ik u geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking
tot de Evaluatie Meststoffenwet 2004. De resultaten van de meeste
onderdelen van de evaluatie worden in april 2004 verwacht.
datum
19-03-2004
kenmerk
DL. 2004/890
bijlage
Evaluatie van Mestafzetovereenkomsten en dierrechten: Studie in het
kader van evaluatie Meststoffenwet 2004
In mijn brief van 3 november 2003 over het Hofarrest inzake de
Nitraatrichtlijn (Kamerstukken II 2003/04, 26 729, nr. 59) heb ik
aangekondigd dat op basis van de evaluatie begin 2004 een keuze zal
worden gemaakt ten aanzien van het toekomstige instrumentarium voor
beheersing van de omvang van de landelijke mestproductie. Het gaat
daarbij om een keuze voor hetzij het bestaande stelsel van
mestafzetovereenkomsten, hetzij het bestaande stelsel van
productierechten (mestproductie-, pluimvee- en varkensrechten), hetzij
een aangepast stelsel. In de nota naar aanleiding van het verslag met
betrekking tot het voorstel tot wijziging van de Meststoffenwet c.a.
ter opschorting van de expiratiedatum van de productierechten
(Kamerstukken II 2003/04, 29 001, nr. 5) heb ik vervolgens aangegeven,
dat ik het met de leden van de daar genoemde fracties eens ben dat
cumulatie van gelijkgerichte instrumenten in de tijd zo kort mogelijk
moet worden gehouden. Indien mogelijk zou daarom, conform de
oorspronkelijke bedoeling, per 1 januari 2005 de coëxistentie van het
stelsel van mestafzetovereenkomsten en het stelsel van
productierechten moeten worden beëindigd. Gezien het daarvoor te
doorlopen wetgevingstraject en het belang van snelle duidelijkheid
voor de sector in verband met het aangaan van investeringen, heb ik
binnen de totale evaluatie het onderdeel met betrekking tot het
genoemde volume-instrumentarium naar voren gehaald.
Het betrokken onderdeel van de evaluatie is uitgevoerd door het
LEI-Wageningen UR (hierna: LEI). Het LEI-rapport, houdende de
resultaten van dit onderdeel, treft u bijgaand aan. Op basis van dit
rapport heeft het kabinet besloten tot het in procedure brengen van
wetgeving strekkende tot het schrappen van het stelsel van
mestafzetovereenkomsten. Het toekomstige volume-instrumentarium zal
worden gevormd door het - mogelijk op onderdelen te wijzigen - stelsel
van productierechten.
Onderstaand ga ik nader in op de uit dit onderdeel van de evaluatie
getrokken conclusies en op het vervolgtraject.
1. Conclusies van het LEI
Een belangrijke conclusie van het LEI is dat een doorgaande
trendmatige of structurele krimp van de veestapel mag worden verwacht
en dat dit tot een aanzienlijk lagere mestproductie zal leiden. Op de
langere termijn lijkt daarom noch een stelsel van
mestafzetovereenkomsten noch een stelsel van productierechten nodig om
een landelijk mestoverschot te voorkomen. Op de kortere termijn zijn
er volgens het LEI echter risico's die pleiten tegen het afschaffen
van de plafonnering van de mestproductie. Het LEI wijst in dat verband
onder andere op anticiperend gedrag van ondernemers en op te
verwachten conjuncturele fluctuaties. Een belangrijke factor waarmee
in het LEI-rapport nog geen rekening is gehouden, bestaat uit de
gevolgen voor het mestoverschot van een aanscherping van de
fosfaatnormen ter voldoening aan de zogenoemde Kaderrichtlijn Water .
Een aspect dat volgens het LEI bij de besluitvorming over het al dan
niet loslaten van plafonnering van de mestproductie mee zou kunnen
wegen, is de benodigde tijd voor 'trustbuilding' van de veehouderij
naar de maatschappij.
Waar het gaat om een keuze tussen de bestaande instrumenten,
constateert het LEI dat het stelsel van mestafzetovereenkomsten een
aantal theoretische veronderstellingen ten aanzien van
grondgebondenheid en dynamiek in bedrijfsontwikkeling niet waar heeft
gemaakt. Daarnaast presteert het stelsel van mestafzetovereenkomsten
slechter dan de productierechten ten aanzien van de aspecten
sturingskracht, uitvoerbaarheid, stabiliteit en administratieve
lasten.
Het LEI adviseert om het stelsel van productierechten vooralsnog te
handhaven en om over een aantal jaren nader te bezien of verdere
voortzetting nodig is. Het doet ook aanbevelingen voor eventuele
aanpassingen in het systeem.
2. Keuze voor het laten vervallen van het stelsel van
mestafzetovereenkomsten
Op basis van het LEI-rapport en met het oog op de mogelijke gevolgen
van de Kaderrichtlijn Water voor het mestoverschot, heeft het kabinet
besloten om het systeem van productierechten in stand te houden en het
systeem van mestafzetovereenkomsten per 1 januari 2005 te laten
vervallen. Behalve de door het LEI genoemde argumenten, heeft het
kabinet meegewogen dat een belangrijke reden voor introductie van het
stelsel van mestafzetovereenkomsten destijds was gelegen in de
rechterlijke buitenwerkingstelling van het in de Wet herstructurering
varkenshouderij neergelegde stelsel van varkensrechten. Daardoor werd
een alternatief productieplafond noodzakelijk.
De buitenwerkingstelling is evenwel ongedaan gemaakt en op 16 november
2001 heeft de Hoge Raad in de door de Nederlandse Vakbond
Varkenshouders c.s. tegen de Staat aangespannen bodemprocedure met
betrekking tot die wet vastgesteld dat de wet in beginsel rechtmatig
is. Gezien het Hofarrest inzake de Nitraatrichtlijn, komt het stelsel
van mestafzetovereenkomsten evenmin een functie toe als instrument ter
implementatie van de gebruiksnorm voor dierlijke mest van die
richtlijn.
3. Procedure voor vervallen stelsel van mestafzetovereenkomsten
Voor het laten vervallen van het mestafzetovereenkomstenstelsel zal
gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid die artikel 75 van de
Meststoffenwet biedt om onderdelen van de Meststoffenwet te laten
vervallen op een bij Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) te bepalen
tijdstip. Hoewel in het licht van het legaliteitsbeginsel in zijn
algemeenheid van deze mogelijkheid terughoudend gebruik moet worden
gemaakt, is in casu de AMvB-procedure wèl aangewezen. Het is gegeven
de conclusie van het LEI-rapport zaak om de samenloop van het stelsel
van mestafzetovereenkomsten met het stelsel van productierechten
daadwerkelijk per 1 januari 2005 te beëindigen. Dat is van groot
belang in verband met de hoge jaarlijkse administratieve lasten (EUR
16 miljoen), de uitvoerings- en handhavingskosten en de regeldruk. Zou
gekozen worden voor de procedure van een formele wetswijziging, dan is
deze datum niet haalbaar. Uiteraard zal de AMvB voorafgaand aan de
regeling van zijn inwerkingtreding bij beide Kamers der
Staten-Generaal worden voorgehangen.
De agrariërs, tussenpersonen en exporteurs zijn gehouden te voldoen
aan de voor hen uit het stelsel voortvloeiende wettelijke
verplichtingen, tot het tijdstip waarop deze formeel zijn vervallen.
Op de naleving daarvan zal worden toegezien.
4. Aanpassingen stelsel productierechten
Ik onderzoek momenteel of en in hoeverre doorvoering van wijzigingen
in het stelsel van productierechten wenselijk is. Daarbij gaat het om
mogelijkheden voor verdere vereenvoudiging en voor lastenvermindering
bij overheid en bedrijfsleven, en om het wegnemen van onnodige
belemmeringen voor dynamiek en bedrijfsontwikkeling. Als uitgangspunt
geldt daarbij dat uiteraard een effectieve beheersing van de omvang
van de mestproductie moet zijn verzekerd. Het LEI heeft in haar
rapportage een aantal aanbevelingen gedaan voor aanpassing van het
stelsel. Ik heb verder goede nota genomen van de opvattingen die op
dit punt in de Kamer en in de sector leven. Deze opvattingen zal ik
betrekken bij de verdere gedachtevorming over de vormgeving van het
stelsel.
Het uiteindelijke voorstel voor de invulling van een systeem van
productierechten zal onderdeel uitmaken van de eerder aangekondigde
brief over de invulling van het gehele herziene mestinstrumentarium
die ik in april of mei a.s. aan uw Kamer zal sturen.
De minister van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit,
dr. C.P. Veerman
Bijlage:
Evaluatie van Mestafzetovereenkomsten en dierrechten: Studie in het
kader van evaluatie Meststoffenwet 2004 (PDF-formaat, 839 kB)
Voor downloaden van PDF-bestanden:
Zie het origineel
tabel mao en rechten (PDF-formaat, 68 kB)
PDF-versie van de brief
Besluitvorming volume-instrumentarium mestbeleid (PDF-formaat, 45 kB)
---
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit