Aan de leden van de Tweede Kamer
t.a.v de heer van der Vlies
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Den Haag, 19 maart 2004
Betreft: Voorstel tot wijziging Wsw
Ref.: LCR/040121/ER/JL
Geachte heer van der Vlies,
De Landelijke Cliëntenraad heeft kennis genomen van Wetsvoorstel wijziging van de Wet
sociale werkvoorziening en de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen met
name in verband met de overgang van de indicatiestelling van de sociale werkvoorziening van
gemeenten naar de Centrale organisatie werk en inkomen en de verruiming van de
mogelijkheden tot begeleid werken in het kader van de Wet sociale werkvoorziening.
Naar aanleiding van de nota naar aanleiding van het verslag (kamerstuk 29 225, nr. 6) wil de
LCR uw aandacht vragen voor de volgende punten:
1 Overdracht indicatiestelling naar CWI
2 inrichting indicatie bij CWI
3 kwaliteitsborging indicatiestelling
4 Vrijwillig niet vrijblijvend, verplichting begeleid werken
5 Intrekken indicatie bij weigering passend aanbod
6 uitvoering begeleid werken
7 lagere regelgeving, beslisbomen t.b.v indicatiestelling
1 Overdracht indicatiestelling naar CWI
De Landelijke Cliëntenraad kan van harte instemmen met het voorstel van het kabinet om de
uitvoering van de indicatie Wsw over te dragen naar de CWI. Bij de totstandkoming van de
nieuwe Wet sociale werkvoorziening in 1997 is reeds door de vakbeweging en een aantal
cliëntenorganisaties gepleit voor het onderbrengen van de indicatiestelling bij
arbeidsvoorziening. Niet onbelangrijk is verder dat IWI in een recent onderzoek concludeert
dat gemeenten veelal te kort schieten in de uitvoering van de Wet op de sociale
werkvoorziening waar het gaat om de indicatiestelling.
De doelen die het ministerie van SZW met de overdracht wil nastreven worden door de LCR
zeer wenselijk geacht. In dit kader vindt de LCR het belangrijk dat niet alleen de
indicatiestelling voor de Wsw onafhankelijk van de Gemeente en SW-bedrijf geschied. Het
eventueel noodzakelijk nader onderzoek dient ook onafhankelijk van gemeente en SW-bedrijf
te geschieden.
De LCR verzoekt u zorg te dragen dat het eventueel noodzakelijk nader onderzoek ten
behoeve van de indicatie voor de Wsw door een instelling/organisatie wordt uitgevoerd.
Die onafhankelijk is van gemeente en SW-bedrijf.
2 Inrichting indicatie
De uitvoering van de indicatie Wsw wordt binnen het CWI in handen gelegd van één
functionaris. Deze is verantwoordelijk voor de intake, het verzamelen van de noodzakelijke
informatie, beoordeling of betrokkene tot de doelgroep behoort, het vaststellen van de
handicapcategorie en de geldigheidsduur van de indicatie. Daarnaast moet ook advies worden
gegeven of betrokkene geschikt is voor begeleid werken en over eventueel noodzakelijke
aanpassingen en condities voor de benodigde arbeidsomstandigheden.
Ten behoeve van de indicatie moet informatie worden verzameld en worden gewogen. Het
betreft informatie van verschillende aard te weten: medische informatie, arbeidskundige
informatie en psychologische informatie. Zo nodig zal bij het ontbreken van adequate
informatie nader onderzoek moeten worden gedaan.
Het is de taak van de CWI om deze informatie te verzamelen en te beoordelen of nader
onderzoek noodzakelijk is. Na het verzamelen van informatie komt het eigenlijke werk. Voor
een zorgvuldige besluitvorming is het van belang dat de informatie in samenhang en vanuit
diverse invalshoeken wordt bekeken. Met het afschaffen van de indicatie commissie is het aan
het CWI om te beoordelen of gelet op de complexiteit bespreking in een multidisciplinair team
noodzakelijk is.
De LCR constateert dat in het indicatieproces veel beslissingen door één functionaris moeten
worden genomen. Het oordeel of er voldoende informatie is voor de indicatiestelling, de
beoordeling van de informatie en het nemen van een besluit, het besluiten tot een bespreking
in een multidisciplinair team. De LCR hecht er aan dat deze beslissingen in team verband
worden genomen. Nu duidelijk is dat de CWI op 35 locaties de Wsw-indicaties gaat uitvoeren is
het organisatorisch ook goed mogelijk om dit te realiseren. De LCR hecht er aan dat dit in de
kwaliteitseisen wordt vastgelegd.
De LCR wil hierbij ook aandacht vragen voor mogelijke financiële druk op medewerkers. Dit
zou kunnen veroorzaken dat nader onderzoek of bespreking in multidisciplinair team niet
plaatsvindt vanwege de kosten. De LCR is van mening dat de kwaliteit van de indicatiestelling
niet mag leiden onder financiële druk. Het ministerie van SZW dient voldoende middelen voor
de indicatiestelling beschikbaar te stellen.
De LCR verzoekt u zorg te dragen dat:
1 besluitvorming met betrekking tot de indicatiestelling Wsw in teamverband
geschiedt en dit in de kwaliteitseisen wordt vastgelegd;
2 de kwaliteit van de indicatiestelling niet gaat leiden onder financiële druk, het
ministerie van SZW dient voldoende middelen ter beschikking te stellen.
3 Kwaliteit indicatiestelling verankeren in de wet
In de memorie van toelichting wordt verwoord dat de CWI verantwoordelijk voor de kwaliteit
van de indicatiestelling. Nadere regels op dat gebied worden in het licht van het gegeven dat
de CWI de enige uitvoerder van het indicatieproces is, niet langer noodzakelijk geacht.
Aangegeven wordt dat op de kwaliteit van het indicatieproces als zodanig toezicht wordt
gehouden door de Inspectie Werk en Inkomen.
Dat toezicht vindt de LCR belangrijk. Het standpunt van het kabinet dat nadere kwaliteitseisen
niet noodzakelijk zijn omdat de CWI de enige uitvoerder is, wordt door de LCR niet gedeeld.
De LCR hecht er aan dat in de Wsw wordt vastgelegd dat de CWI verantwoordelijk is voor de
kwaliteit, waarna nadere uitwerking in lagere regelgeving dient plaatsvinden. Dit kan worden
geregeld door in artikel 11 lid 5 toe te voegen: waarbij in elk geval aandacht wordt besteed
aan de kwaliteitszorg.
Het wettelijk vastleggen van kwaliteitseisen draagt bij aan de transparantie van de
indicatiestelling. Dit is ook voor de cliënt van belang.
---
De LCR verzoekt u zorg te dragen dat in de Wet sociale werkvoorzienig wordt vastgelegd dat
er in lagere regelgeving kwaliteitseisen aan de uitvoering van de indicatiestelling Wsw worden
gesteld.
4 Vrijwillig maar niet vrijblijvend
De LCR is net als het kabinet van mening dat werken in Wsw-verband een vrijwillige keus dient
te blijven. Het kabinet stelt voor dat als mensen hebben gekozen voor het aanvragen van een
Wsw-indicatie en deze ook hebben gekregen, zij een passend aanbod dienen te accepteren. Dit
op straffe van het verliezen van de indicatie. Bij deze opstelling van het kabinet wil de LCR de
volgende kanttekening plaatsen.
De LCR is van mening dat werken in een Wsw-dienstbetrekking, detachering of begeleid
werken eveneens een vrijwillige keuze dient te zijn.
Na de indicatie moeten mensen kunnen kiezen tussen een Wsw-dienstbetrekking, begeleid
werken of detachering. De LCR maakt grote bezwaren tegen het verplichten van begeleid
werken. Voor de LCR is er slechts sprake van een passend aanbod als een aanbod aansluit bij
de door de geïndiceerde kenbaar gemaakte gewenste werkvorm, SW-bedrijf, detachering of
begeleid werken.
Een Wsw-geïndiceerde met een positief advies begeleid werken, die begeleid wil werken, moet
een aanbod in de vorm van een Wsw-dienstbetrekking als niet passend kunnen weigeren.
Opgrond van deze weigering dient de Wsw-indicatie niet te kunnen worden ingetrokken. Er is
immers geen passend aanbod gedaan. Het omgekeerde moet ook gelden. Mensen die een
Wsw-indicatie hebben gekregen met een positief advies begeleid werken en kenbaar hebben
gemaakt dat zij in een SW-bedrijf willen werken, moeten een aanbod begeleid werken kunnen
weigeren omdat niet sprake is van een passend aanbod.
Het ministerie van SZW wil begeleid werken stimuleren dat is op zich een goede zaak. Echter
bij stimuleren past geen dwang.
Achter het feit dat op dit moment weinig gebruik gemaakt wordt van begeleid werken via de
Wsw gaat een complex aan oorzaken schuil. Een deel van de cliënten die begeleid wil werken
heeft een negatief beeld van de sociale Werkvoorziening en wil daarom niets met de Wsw te
maken hebben. Zij melden zich bij het UWV als zij begeleid willen werken. Begeleid werken
kan immers ook via de Wet REA worden gerealiseerd. Zij die wel via de Wsw begeleid willen
werken worden vaak na indicatie ontmoedigd door het SW-bedrijf. Begeleid werken betekent
voor het SW-bedrijf dat er geld aan de exploitatie van het SW-bedrijf wordt onttrokken en om
die redenen zijn SW-bedrijven niet altijd bereid om een cliënt voor begeleid werken in
aanmerking te laten komen. Zij proberen een cliënt over te halen om in het SW-bedrijf te gaan
werken dan wel hen via detachering bij een bedrijf te plaatsen. Detacheren is voor een SW-
bedrijf financieel gunstiger dan via begeleid werken plaatsen. Het stimuleren van begleid
werken zou gepaard moeten gaan met het wegnemen van deze belemmeringen en niet door
het verplichten van begeleid werken.
In de nota naar aanleiding van het verslag wordt aangegeven dat het weigeren van een
begeleid werken plaats door de gemeente kan worden beschouwd als het weigeren van een
passend aanbod en op grond daarvan kan de gemeente de indicatie intrekken. Daarbij wordt
aangegeven dat de gemeente een descretionaire bevoegdheid heeft. Dat wil zeggen dat de
gemeente kan bepalen of weigering van een begeleid werken plaats ook het intrekken van de
indicatie tot gevolg heeft.
De keuzevrijheid van de cliënt voor een werkvorm in Wsw verband, werken in het SW-bedrijf,
detachering of begeleid werken, wordt dus in handen van de gemeente gelegd en niet bij de
cliënt. Dit kan ook negatief werken voor het stimuleren van begeleid werken. Immers als een
cliënt begeleid wil werken en de gemeente of het SW-bedrijf wil liever plaatsen in het SW-
bedrijf of detacheren dan zal de gemeente gaarne gebruik maken van zijn descretionaire
bevoegdheid.
---
De LCR verzoekt u zorg te dragen dat:
· de Wsw-geïndiceerde kan kiezen tussen de verschillende werksoorten van de Wsw te
weten: werken in het SW-bedrijf, detachering of begeleid werken. Het verplichten van
begeleid werken dient niet te worden ingevoerd.
5 Intrekken indicatie bij weigering passend aanbod
De LCR is verbaasd dat wordt voorgesteld dat de gemeente de Wsw-indicatie kan intrekken als
een passend aanbod wordt geweigerd. Wij vinden onafhankelijk indicatie belangrijk en dat
behelst voor ons ook het intrekken van de indicatie. De LCR is van mening dat daar waar de
CWI de indicatie afgeeft zij ook degene moet zijn die de indicatie intrekt.
Als de gemeente van mening is dat de indicatie op grond van het weigeren van een passend
aanbod zou moeten worden ingetrokken, moet zij dit aan de CWI voorleggen. De CWI dient dit
verzoek te toetsen en op grond daarvan te besluiten of de Wsw-geïndiceerde zijn indicatie
behoudt of niet. In de toetsing van de CWI dient te worden beoordeeld of het gedane aanbod
inderdaad passend is. Bij deze toetsing dient de wens van de Wsw-geïndiceerde uitgangspunt
te zijn.
De LCR verzoekt u zorg te dragen dat:
· het intrekken van de Wsw-indicatie na weigering van een passend aanbod wordt gelegd
bij de CWI.
6 Uitvoering begeleid werken
Het kabinet stelt voor dat de SW-bedrijven ook uitvoering mogen gaan geven aan begeleid
werken. De LCR wil hierbij de volgende kantekening plaatsen.
Wanneer SW-bedrijven begeleid werken mogen gaan uitvoeren moet worden voldaan aan een
tweetal voorwaarden:
1 scheiding opdrachtgeverschap en opdrachtnemer
2 vrije keuze cliënt voor begeleidingsorganisatie;
Ad 1
In de huidige uitvoering van de Wsw door de gemeente is opdrachtgeverschap en
opdrachtnemer (het bieden van aangepast werk) nauw met elkaar verweven. Wanneer
gemeenten al hun bevoegdheden inzake de Wsw overdragen aan het SW-bedrijf dan is het
SW-bedijf zowel opdrachtgever als opdrachtnemer. Hetgeen veel voorkomt.
Wanneer het SW-bedrijf zowel opdrachtgever als opdrachtnemer is dan betekent dat bij de
aanbesteding van begeleid werken dat het SW-bedrijf offreert en tevens de offertes van
andere bedrijven beoordeelt. De LCR vindt dit een ongewenste situatie
Het kan niet zo zijn dat het SW-bedrijf dat zelf begeleid werken uitvoert de offertes van zijn
concurrenten beoordeeld. Afspraken maakt over prijs en kwaliteit en toezicht houdt op de
kwaliteit als zij zelf uitvoerder is van begeleid werken.
Dit kan worden voorkomen als er voor de uitvoering van begeleid werken een strikte scheiding
is tussen opdrachtgeverschap en opdrachtnemer, waarbij de gemeente opdrachtgever is en het
SW-bedrijf opdrachtnemer kan zijn. Wettelijk moet worden vastgelegd dat gemeenten de taak
tot opdrachtverstrekking voor begeleid werken niet kunnen overdragen naar het SW-bedrijf.
Ad 2
Voor de LCR spreekt het voor zich dat de Wsw-geïndiceerde zijn eigen begeleidingsorganisatie
moet kunnen kiezen. In het kader van begeleid werken staat centraal: de begeleiding naar
werk en daarna de begeleiding op de werkplek. Voor het succes van begeleid werken is het
ondermeer van belang dat de Wsw-geïndiceerde vertrouwen heeft in zijn begeleider en de
organisatie waar deze toebehoort.
Keuzevrijheid van cliënten vindt de LCR enorm belangrijk. In de situatie van de Wsw en de
uitvoering van begeleid werken is dat helemaal het geval omdat hier sprake is van
belangenverstrengeling tussen gemeente en SW-bedrijf.
---
Gelet op de financiële verantwoordelijkheid van de gemeente voor de Wsw kan de gemeente er
belang bij hebben begeleid werken uit te besteden bij het SW-bedrijf.
De LCR verzoekt u slechtst in te stemmen het voorstel om SW-bedrijven toe te staan begeleid
werken uit te voeren (wijziging artikel 7 lid 1 onder b.) indien wettelijk wordt geregeld dat:
1 de gemeente in de opdrachtverstrekking van begeleid werken niet kan overdragen naar
het SW-bedrijf;
2 de cliënt kan kiezen door welke begeleidingsorganisaties hij wil worden begeleid.
Dit kan in lagere regelgeving worden vastgelegd, indien in artikel 7 nieuw lid 3 wordt vast
gelegd dat er nadere regels worden gesteld met betrekking tot de toepassing van artikel 7 lid.
De LCR is gaarne bereid tot een nadere toelichting van zijn commentaar.
Met vriendelijke groet,
Namens de Landelijke Cliëntenraad
J.P. Laurier
Voorzitter
Samenstelling Landelijke Cliëntenraad
· Landelijke cliëntenorganisaties:
Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), Chronisch zieken en Gehandicaptenraad Nederland (CG-
Raad), Cliëntenbond in de geestelijke gezondheidszorg/Stichting Landelijke Patiënten en
Bewonersraden in de geestelijke gezondheidszorg (Cliëntenbond/LPR), Coördinatieorgaan
Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV),
Federatie van Ouderverenigingen (FvO), Landelijke Vereniging van Arbeidsongeschikten (LVA),
Samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM),
· vertegenwoordigers van cliëntenraden bij UWV, CWI en SVB,
· vertegenwoordigers van de gemeentelijke cliëntenparticipatie te weten:
Landelijk Netwerk Cliëntenorganisaties/Samenwerkingsverband Mensen Zonder Betaald Werk
(LNCO/SMZBW), Landelijke Vereniging Thuislozen (LVT), Landelijk overleg cliëntenraden Sociale
Zekerheid (LocSZ).
---
Verzendlijst brief over Wsw
Bakker D'66
Bussemaker PvdA
Hamer PvdA
Weekers VVD
Bruls CDA
Verburg CDA
Van Dijk CDA
Venderik Groen Links
Van Gendt Groen Links
De Wit SP
De Ruiter Sp
Mevr Huizinga Heeringa Christen Unie
Van der Vlies SGP
6
Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland