1red14099
2004-03-19, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE
MINISTERRAAD, OVER INTERNATIONAAL TERRORISME EN DE
INTERNATIONALE AANWEZIGHEID IN IRAK
CARASSO:
Had u een cadeautje voor Bush meegenomen?
BALKENENDE:
Nee hoor. We hadden deze keer geen tijd voor cadeautjes.
CARASSO:
Geen relatiegeschenk?
BALKENENDE:
Nee. Dat gebeurt wel eens bij sommige staatsbezoeken en dan wordt dat van te voren keurig
allemaal geregeld. Daar was nu geen sprake van.
CARASSO:
Morgen is het een jaar geleden dat de inval van Irak begon. Bush koppelde vorig jaar de inval
van Irak aan de strijd tegen het terrorisme. Is de wereld sinds vorig jaar veiliger geworden?
BALKENENDE:
Het is altijd moeilijk om dat te zeggen in de term `veiliger'. We zien wel een aantal
hoopgevende ontwikkelingen. Laat ik dat eerst maar eens noemen. We zien bijvoorbeeld in
Libië dat er toch echt sprake is van een andere wind die daar waait, waarin er veel meer met
andere landen wordt samengewerkt. Een ander voorbeeld, Turkije zet zich in dat de
betrekkingen tussen Syrië en Israël verbeteren. Er wordt gewerkt aan de oplossing van het
moeilijke vraagstuk van Cyprus. In Irak zelf weten we dat er hard wordt gewerkt aan de
verbetering van het lot van de Irakezen die jarenlang hebben gezucht onder de dictatuur van
Saddam. Dat zijn zaken waarvan je zegt dat het de goede kant uitgaat. Maar ben je er daarmee?
Nee, dat ben je niet, want we hebben 11 september meegemaakt. We hebben aanvallen gezien
in Bali, in Cassablanca, in Istanbul. Dat is allemaal tamelijk recent. In Madrid, dat is natuurlijk
het meest recent. Als je dat allemaal op je laat inwerken dan zijn er natuurlijk de nodige ernstige
situaties geweest met verschrikkelijke effecten, heel veel menselijk leed. Dat zul je onder ogen
moeten zien. In die zin kun je niet zomaar zeggen `de wereld is veiliger geworden', want elke
aanslag is er een teveel. Die in Madrid was natuurlijk een buitengewoon ernstige, want die
raakte nu voor het eerst in deze omvang West-Europa.
CARASSO:
Je kunt het ook omdraaien. Is de wereld sinds Irak onveiliger geworden? Critici zeggen dat het
alleen maar meer terrorisme gaat opleveren. Is Spanje daar een voorbeeld van?
BALKENENDE:
Het is misschien nog wat al te vroeg om daar definitief conclusies aan te verbinden. Er zijn
indicaties. Er wordt gesproken over het Al Qaida-netwerk. Dat zullen we eerst moeten
afwachten.
CARASSO:
De verklaring die ze hebben uitgegeven is direct gelinkt aan de oorlog in Irak.
BALKENENDE:
Er zijn destijds heel veel speculaties geweest. Als er een militaire interventie en een aanval zou
komen in Irak, zou dat kunnen leiden tot een hele hoop toestanden. We zullen dus natuurlijk
moeten kijken naar wat er achter zit, wat zijn de achtergronden.
CARASSO:
Is dat niet het belangrijkste? Moet er niet een ander antwoord op het terrorisme gevonden
worden dan de doctrine van Bush? Moet er niet meer gekeken worden naar de
voedingsbodem?
BALKENENDE:
Ik heb eerder deze week een inleiding gegeven in Princeton. Toen heb ik benadrukt dat het
voor een deel een kwestie is van natuurlijk militaire capaciteiten, maar voor een ander deel ook
maatschappij opbouwen, maatschappijontwikkeling, ontwikkelingssamenwerking. Dat is
natuurlijk niet een nieuw geluid. Vorig jaar heeft premier Bondevik van Noorwegen een
conferentie georganiseerd. Dat ging ook over de oorzaken van terrorisme. Dan kom je een
heleboel dingen tegen. Is het armoede? Dat is maar de vraag want de terroristen die de wereld
op het ogenblik zo gevaarlijk maken hebben vaak niet te maken met een tekort aan financiële
middelen. Sterker, ze hebben genoeg geld. Fundamentalisme, waar zit dat in? U heeft gewoon
gelijk. Wil je het fenomeen terrorisme goed duiden, dan moet je kijken naar repressie in de zin
van je moet militair en politioneel ingrijpen, maar tegelijkertijd wel kijken wat er achter zit.
CARASSO:
Gebeurt dat genoeg wat u betreft?
BALKENENDE:
Ik noem niet voor niets die conferentie die vorig jaar heeft plaatsgevonden. Wanneer veel
regeringsleiders bij zo'n conferentie hun visie geven op achtergronden van terrorisme is dat wel
een signaal waar de mensen die politiek actief zijn in tal van landen, zich wel rekenschap willen
geven van wat zit er achter en wat kun je er aan doen.
CARASSO:
In Brussel wordt nu gepleit voor het meer uitwisselen van informatie. Denkt u niet: hadden we
dat na 11 september maar goed met elkaar geregeld?
BALKENENDE:
Er is natuurlijk, dat moet ik ook zeggen, na 11 september al heel veel gebeurd. Financieel
rechercheren, coördinatie en noem maar op.
CARASSO:
Maar het voorkomt geen aanslagen.
BALKENENDE:
Nee. Terrorisme is een internationaal fenomeen. Je hebt wereldwijde netwerken. Dat betekent
dat je die strijd tegen het terrorisme internationaal moet voeren. Dat betekent ook dat je in de
sfeer van het delen van informatie, inlichtingen- en veiligheidsdiensten die met elkaar contacten
hebben, die inlichtingen en informatie uitwisselen...
CARASSO:
Dat had toch al lang moeten gebeuren?
BALKENENDE:
Dat gebeurt wel, maar wat je nu in toenemende mate ziet is dat het intensiever zal gaan
worden, meer verplicht en sneller. Wat we nu zien rondom Madrid is ook dat nu blijkt dat
bepaalde personen al eerder in beeld zijn geweest.
CARASSO:
En soms in Amsterdam.
BALKENENDE:
Dat zal verder bekeken moeten worden.
CARASSO:
Weet u daar iets van? Één van de videobanden waarop de aanslag is opgeëist zou in
Amsterdam zijn gemaakt.
BALKENENDE:
Ik heb daar nog geen concrete indicaties van. Ik heb ook nog geen bewijs daarvan gezien. Je
moet op het ogenblik alles in kaart brengen. Ik heb dus geen indicatie op grond van de vraag
die u nu noemt. Het betekent dus wel dat de veiligheidsdiensten zeker nu een proces ingaan
waarin die samenwerking toeneemt.
CARASSO:
De Poolse president voelde zich misleid door Engeland en Amerika omdat er nooit
massavernietigingswapens zijn gevonden en overweegt de Poolse troepen terug te trekken of
het niet te verlengen. Spanje houdt ermee op. In Nederland zegt Bos: `Het is mooi geweest.
Missie in Irak niet verlengen.' Is steun van de PvdA doorslaggevend bij uw besluit om wel of
niet daar te blijven?
BALKENENDE:
Bos heeft gezegd: het is mooi geweest. Ik heb toen daarover gezegd: ik vind dat je met zo'n
uitlating teveel vooruit loopt op een discussie die we nog moeten voeren. Die discussie zullen
we waardig en goed beargumenteerd moeten voeren met elkaar. Ik heb begrepen dat het
tweede signaal van Bos meer er een was: van belang is de rol van de VN. Ik wacht het dus
verder af. Ik heb bij zowel Bush als Kofi Annan krachtig gepleit voor betrokkenheid van de
VN, het werken aan een nieuwe resolutie van de Veiligheidsraad, juist om de internationale
betrokkenheid bij Irak te versterken.
CARASSO:
En de betrokkenheid van de heer Bos?
BALKENENDE:
Dat is een afweging die de heer Bos zelf moet maken. Daar hoef ik niet over te spreken. Dat
kan hij zelf doen. Wij zijn als kabinet nu aan zet om de komende tijd te gaan zien of het
mandaat kan worden verlengd. Daar zullen we zeer zorgvuldig mee omgaan en dan gaan we
met de Tweede Kamer in discussie.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, RD)
Ministerie van Algemene Zaken