Postnatale depressie te voorspellen, nog niet te voorkomen
Promotie psychologe Gerda Verkerk
Al tijdens de zwangerschap is eenvoudig vast te stellen of een vrouw
een grote kans heeft een postnatale depressie te krijgen. De depressie
is echter nog niet te voorkomen. Psychologe Gerda Verkerk pleit
desondanks voor het opsporen van de 'hoogrisicovrouwen'; de depressie
kan dan sneller worden behandeld. Verkerk promoveert op 24 maart aan
de Universiteit van Tilburg.
Eén op de tien vrouwen zit na de bevalling niet op de
spreekwoordelijke 'roze wolk'. Integendeel, ze zijn somber, lusteloos,
verdrietig, angstig, boos en voelen een grote leegte: een postnatale
depressie. In Nederland gaat het jaarlijks om zo'n 20.000 vrouwen. Een
postnatale depressie (PND) is een ingrijpende aandoening die een grote
invloed heeft op het dagelijks leven. Een vrouw met PND praat liever
niet over haar problemen (de zwangerschap was toch bewust gepland?) en
kan zo in een isolement komen. De depressie kan de relatie tussen
moeder en kind langdurig verstoren en ook de verstandhouding met de
partner staat zwaar onder druk. Bovendien verdubbelt een postnatale
depressie de kans op een volgende depressie. Een belangrijke vraag in
het onderzoek is dan ook: Is het mogelijk een postnatale depressie te
voorkomen?
Om deze vraag te beantwoorden volgde de Tilburgse psychologe Gerda
Verkerk een groep zwangere vrouwen met een hoog risico en een groep
met een laag risico op PND tot een jaar na de bevalling. De twee
groepen waren samengesteld na een screening onder ruim 1500 zwangere
vrouwen. Zij vulden op een vragenlijst in of zij eerder een depressie
doormaakte, of depressie in de familie voorkomt, of ouders ernstige
relatieproblemen hadden tijdens de jeugd en tenslotte of in de huidige
zwangerschap al sprake is van depressieve symptomen. Een kwart van de
vrouwen in de hoogrisicogroep raakte depressief, tegenover vijf
procent in de andere groep. Welke vrouwen een verhoogd risico lopen is
dus op relatief eenvoudige wijze (een vragenlijst van vijf minuten)
vast te stellen, aldus Verkerk. De voorspelling is nog sterker wanneer
ook rekening gehouden wordt met persoonlijkheid. Een studie van
Verkerk onder bijna driehonderd vrouwen wijst uit dat introvertheid in
combinatie met 'zich snel zorgen maken' het risico met een factor vier
doen toenemen.
Depressie sneller opmerken
In een poging PND te voorkomen kregen negentig vrouwen uit de
hoogrisicogroep in de eerste drie maanden na de bevalling
psychologische counseling. Tijdens tien huisbezoeken spraken
psycholoog en moeder een half uur lang over gevoelens en zorgen.
Hoewel de vrouwen zeer tevreden waren over de gesprekken en ze als
zinvol en ondersteunend typeerden, verminderde de counseling het
risico op een depressie niet.
Ondanks dat een postnatale depressie nog niet voorkomen kan worden,
pleit Verkerk nadrukkelijk voor screening op risicofactoren tijdens de
prenatale zorg. Door vrouwen met een verhoogd risico extra in de gaten
te houden, kan een depressie immers sneller opgemerkt en behandeld
worden. De extra aandacht kan uitgaan van verloskundigen, de huisarts
of de verpleegkundigen van het consultatiebureau. Door over PND te
praten voelen veel vrouwen zich vaak al enorm opgelucht.
Drs. Gerda J.M. Verkerk (1964) studeerde ontwikkelingspsychologie en
klinische- en gezondheidspsychologie aan de Universiteit Utrecht,
daarna startte zij als AIO aan de Universiteit van Tilburg. Het
bovenstaande onderzoek is uitgevoerd bij het Departement Psychologie
en gezondheid van de Faculteit der Sociale Wetenschappen in de periode
1997-2003. Thans is Gerda Verkerk werkzaam als staffunctionaris
preventie bij het GGZ Midden-Holland, circuit Jeugd, te Gouda
Bezoek Brits expert
In de promotiecommissie heeft de vermaarde Britse expert professor
John Cox zitting. Deze autoriteit op het gebied van onderzoek naar
postnatale depressie ontwikkelde onder meer de vragenlijst welke
momenteel wereldwijd wordt gebruikt voor het vaststellen van deze vorm
van depressie. Cox is tijdens zijn verblijf in Nederland beschikbaar
voor media. Journalisten die hem woensdag 24 maart willen interviewen
kunnen contact opnemen met promotor prof.dr. Victor Pop tel: 06 5575
1614.
Noot voor de pers
De promotieplechtigheid vindt plaats op woensdag 24 maart om 16.15 uur
in de aula van de Universiteit van Tilburg. Promotores zijn prof.dr.
V.J.M. Pop, prof.dr. J.K.L. Denollet en prof.dr. M. van Son. Het
proefschrift is getiteld 'Postpartum depression: detection and
prevention through intervention' (ISBN 90-3619-441-5). Journalisten
kunnen een exemplaar opvragen bij de Afdeling Voorlichting en Externe
Betrekkingen van de UvT, tel: 013 466 2000, e-mail:
voorlichting@uvt.nl. Jurgen de Poorter Gerda Verkerk is bereikbaar via
tel: 06 4291 5872 en e-mail: g.j.m.verkerk@uvt.nl. Ook kunt u contact
opnemen met promotor Victor Pop tel: 06 5575 1614.
Tilburg, 18 maart 2004
Laatst gewijzigd: donderdag 18 maart 2004
bullet Meer zoekmogelijkheden
bullet Experts en expertise
Zie ook
Contact
E-mail: M.M.C.Hanssen
Universiteit van Tilburg