Verslag van het stadsgesprek over de Economische Visie
Afbeelding Economische Visie Hoe ziet de toekomstige economische
ontwikkeling van Maastricht eruit? De gemeente nodigde inwoners van
Maastricht uit daarover te discussiëren op 24 maart in de stijlvolle
Spiegelzaal van de Bonbonnière. Ongeveer vijftig belangstellenden
meldden zich om samen met de twee wethouders Economische Zaken, John
Aarts en Han Hoogma, van gedachten te wisselen over zes economische
thema's: economische structuurversterking, kenniseconomie,
bereikbaarheid, concurrentiepositie, vrijetijdseconomie en
arbeidsmarkt. Aan controversiële onderwerpen geen gebrek, zo bleek
gedurende de avond. Maar waar liggen nu precies de keuzes?
Sappi aan het Vrijthof of design rollators?
De knuppel werd meteen in het hoenderhok geworpen. Is de gemeente
bereid bestaande industrie te verplaatsen, bijvoorbeeld papierfabriek
Sappi in verband met het Belvédère-project? Het belang van de
traditionele industrie voor de Maastrichtse economie zou de gemoederen
danig bezighouden; het onderwerp keerde diverse malen terug in de
discussie. Want zijn er bij die bedrijven de laatste jaren niet een
hoop arbeidsplaatsen verloren gegaan? Zijn er niet te weinig
bedrijfsterreinen in Maastricht? En is het nog wel van deze tijd
vervuilende industrie dicht bij het stadscentrum te hebben?
Niet verplaatsen
Wethouder Aarts is geen voorstander van verplaatsing van bedrijven.
"De gemeente gaat niet actief industrieën een opgejaagd gevoel geven.
De bestaande industrie moeten we koesteren." De term `vuile industrie'
vindt hij achterhaald. "Elk bedrijf dat voldoet aan de wettelijke
normen, past binnen het beleid." Ook Hammer van Liof
Bedrijventerreinen toont zich geen voorstander. "Bedrijven als Enci en
Sappi verankeren de industrie in Maastricht. Die moet je niet
verplaatsen" De Vries van Sappi: "Een industrie als Sappi kun je niet
zomaar verplaatsen, daar is veel geld in geïnvesteerd." De kreet
`Sappi aan het Vrijthof' geeft bovendien aan hoezeer het bedrijf
verbonden is met de stad.
Seniorenindustrie
Maar industrie is meer dan de bestaande basisindustrie, klinkt het uit
de zaal. Bedrijven die zich richten op elektronica, medische
technologie of biotechnologie passen beter in Maastricht. "Dat trekt
hoogwaardige kennis aan, die willen we hier houden" en "Een compacte
stad als Maastricht komt er niet onderuit industrieën te selecteren."
Moet Maastricht met het AZM en Life Sciences-bedrijven niet inzetten
op de seniorenindustrie? "Zorg voor ouderen, is werk voor jongeren",
stelt statenlid Seeverens. "Ouderenzorg trekt ook industrie aan,
bijvoorbeeld producenten van hulpmiddelen als rollators." "Maastricht
moet zeker niet bang zijn voor een Florida aan de Maas", beaamt
wethouder Aarts.
Braindrain
Bij het ontwikkelen van een kenniseconomie komt veel kijken. "Maar we
kunnen deze slag niet missen", betoogt wethouder Hoogma. Hij pleit
ervoor meer gebruik te maken van de vijftig internationale
instellingen en de vele onderwijsinstellingen die Maastricht rijk is.
Ook zijn gunstige vestigingsvoorwaarden voor startende bedrijven
belangrijk en een interessante leefomgeving. Want voor je het weet
zijn hoogopgeleiden na hun studie vertrokken. Is dat erg? Nee, zegt
Dick Bos van Universiteit Maastricht. Naar `braindrain' in de regio is
onderzoek gedaan. "We zien dit niet als een probleem. Studenten
waaieren na hun studie uit over de hele wereld. Als ze een aantal
jaren in loondienst zijn geweest, beslissen ze vaak pas of ze een
eigen bedrijf starten."
Samenwerken
Bedrijven als bijvoorbeeld DSM en Sabic zijn dus van belang voor het
opzetten van een infrastructuur voor een kenniseconomie. Zij binden
hoogopgeleiden immers aan de regio. Samenwerking van Maastricht met
Sittard-Geleen en Parkstad is daarom onontbeerlijk. Of samenwerking
met de MHAL-steden in de Euregio Maas/Rijn? Of samenwerking met de
driehoek Eindhoven, Leuven, Aken? Of samenwerken op al deze niveaus.
De aanwezigen in de zaal komen daar niet helemaal uit. Moet de
provincie een coördinerende rol spelen bij het zoeken naar
samenwerking? Aarts: "De primaire verantwoordelijkheid daarvoor ligt
bij de steden zelf."
Leefomgeving
Hoe creëer je een interessante woon-, werk-, leef-, en culturele
omgeving voor bedrijven en werknemers? Schort het daar eigenlijk aan?
"Maastricht heeft een aantrekkelijk imago, maar als vestigingsplaats
voor bedrijven en hoogopgeleiden is het te provinciaals. Er is geen
hoogstaand cultureel aanbod", is een mening. Maastricht heeft
voldoende cultuur in huis, kijk maar naar carnaval, het culinaire
aanbod en de historische binnenstad, is een andere mening. "Waar veel
creativiteit is in een stad, daar draait de economie ook goed", stelt
Hoogma. Want de vraag is steeds: hoe blijf je innovatief bezig? Hij
vindt het interessant de spanning op te zoeken tussen cultuur en
bedrijfsleven. "De keramicus als kunstenaar bijvoorbeeld, daar wordt
veel te weinig mee gedaan."
Clustering
"Bedrijven en werknemers kijken vooral naar zaken als goede huizen en
scholen, vindt mijn vrouw een baan, sportclubs ed.", is een ander
geluid. Bedrijven zoeken ook clustering van bedrijven ("Waarom is er
geen specialistische kennis ontwikkeld rondom Vodafone?") en
kwalitatief goede arbeidskrachten. Leisure-functies kunnen over
Zuid-Limburg verdeeld worden, daar is overleg voor nodig met
Sittard-Geleen en Parkstad. Legoland past beter in Heerlen,
evenementen als Tefaf beter in Maastricht. Iemand formuleert het zo:
"Van oudsher gaan Maastrichtenaren naar Luik om daar een opera te
zien."
Designstad
Waarom investeert het bedrijfsleven zelf niet in culturele
evenementen, als dat zo belangrijk is voor de stad?, vraagt men zich
af. Want "het is een illusie dat Maastricht topevenementen zelf kan
bekostigen." Maar niet ondoordacht te werk gaan: "Zorg dan wel dat de
Zuid-Limburgse steden onderling daar afspraken over maken. Dan staan
ze niet met z'n tienen tegelijk op de stoep van DSM." Een origineel
voorstel: Als Maastricht onderscheidend wil zijn, "waarom maken we van
Maastricht dan geen designstad. Dat slaat een anker naar cultuur,
creativiteit en industriële innovatie."
Hoovercraft
Goede bereikbaarheid is uiteraard een belangrijke voorwaarde voor een
gunstig vestigingsklimaat en commercieel succes. "Wie bereikbaar is,
doet het goed in de wereld." Ondertunneling van de A2, de TGV en
lightrail zijn de stokpaardjes. Maar de auto mag niet verbannen
worden. Kijk maar wat met de middenstand in Aken gebeurde, nadat het
centrum autovrij was gemaakt. Aarts: "A1 locaties zijn erg belangrijk
voor Maastricht. Klanten geven meer uit als zij kunnen parkeren in het
centrum." Niet iedereen is daar voorstander van. "Meer parkeergarages
zullen de autoproblematiek alleen maar vergroten. Waarom geen grote
parkeerplaatsen buiten het centrum en Hoovercrafts op de Maas die
bezoekers vervoeren naar centrum en Mecc?"
Geen rugzaktoerisme
Vrijetijdseconomie zit in de genen van Maastricht: toerisme, horeca,
gastvrijheid en Bourgondisch. Het is een belangrijke bron van
inkomsten en daar liggen kansen voor het Maastrichtse ondernemerschap
en banen voor laaggeschoolden. Aarst: "Maastricht moet bruisen en daar
moet in geïnvesteerd worden. We willen kwaliteitstoerisme, niet de
rugzaktoerist." Iedereen in de zaal is het daarmee eens.
Arbeidsmobiliteit
De discussie laait weer op over het te voeren arbeidsmarktbeleid. Het
hoge percentage werklozen, ontgroening, vergrijzing, de problemen
stapelen zich op. Vraag en aanbod van arbeid matchen blijkbaar niet.
"Dat moeten we op Zuid-Limburgse schaal oplossen en de
arbeidsmobiliteit bevorderen", is een opvatting. Maar ook: "Er moet
een betere afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt plaatsvinden."
Laag geschoolden
Hammer van Liof vindt dat bedrijven beter gefaciliteerd moeten worden.
"Maar we moeten ook meer tijd en geld investeren in onderwijs en
kennis. Vooral in opleidingen voor middelbaar beroepsonderwijs. Niet
alleen op rijksniveau, maar ook op stadsniveau." De Vries van Sappi:
"Er is in Maastricht onvoldoende technisch onderwijs op hbo- en
mbo-niveau." Maar waarom pakt het bedrijfsleven die uitdaging zelf
niet op? De Vries: "We hebben een groot budget voor opleidingen. Maar
de basis moet goed zijn. Dat is een taak van de overheid."
Nieuwe lijn keramiek
Hij bestrijdt dat de werkgelegenheid krimpt rondom de papierindustrie
in Maastricht. "Er wordt veel uitbesteed aan hoogwaardige bedrijven."
En daarmee is de cirkel rond. Kijzers van de FNV: "De traditionele
industrie verdwijnt wel degelijk uit Maastricht. De nieuwe lijn
keramiek wordt niet hier gemaakt maar in Italië. We moeten investeren
in de bestaande industrie, en niet in mobiliteit naar andere steden."
De Stadsvisie 2030, waarvan de Economische Visie samen met de Sociale
Visie onderdeel van uitmaakt, wordt eind dit jaar behandeld in de
raad.
Voor meer inhoudelijke informatie en voor de inzage van stukken en plannen: GemeenteLoket Zie het origineel