Immigrantenbeleid: doorbraak of zachte landing?
Bestuurskundigen plaatsen `harde lijn' in historisch perspectief
Is het nieuwe Nederlandse immigrantenbeleid een
conjunctuur-verschijnsel? De historie leert dat op dit beleidsterrein
zich altijd een afwisselend patroon van schijnbare doorbraken en
werkelijke `zachte landingen' heeft voorgedaan. Dit gebeurde eind
jaren `70, begin jaren `90 en aan het begin van de 21^e eeuw. Steeds
speelden matigende bestuurlijke verhoudingen een rol in de lokale
praktijk van dit beleid. Het niet voldoende erkennen van de gegroeide
verhoudingen tussen de centrale overheid en de gemeenten leidt er toe
dat de huidige ambities van het kabinet niet kunnen worden
waargemaakt. Het rijk maakt zich te veel illusies over haar eigen
sturend vermogen. Dit stellen de bestuurskundigen Peter Scholten en
Arco Timmermans van de Universiteit Twente in een artikel in het
nieuwste nummer van het tijdschrift Beleidswetenschap.
De heersende trend is het beleid uit het verleden `mislukt' te noemen;
het `Integratiebeleid Nieuwe Stijl' moet alles anders maken. De nieuwe
definitie benadrukt niet alleen de sociaal-economische participatie,
maar ook de noodzaak tot sociale aanpassing. Daarbij komt dat de
opkomende `law-and-order'-benadering past bij het gegeven dat het
Ministerie van Justitie het verantwoordelijk ministerie is geworden
voor de institutionele inbedding van het immigrantenbeleid.
Scholten en Timmermans relativeren het nieuwe aan deze stijl door het
beleid over de afgelopen decennia te vergelijken met de huidige
ontwikkelingen. Beleid in de jaren zeventig ging uit van de
tijdelijkheidsgedachte, in de jaren tachtig draaide het om de
emancipatie van minderheidsgroepen, terwijl in de jaren negentig
sociaal-economische participatie voorop stond en recent `sociale
aanpassing' meer naar voren komt.
Meer dan eens ging dus het roer om, veranderde de definitie van het
probleem en wijzigden de institutionele verhoudingen. Dat was althans
steeds de inzet van de achtereenvolgende kabinetten.
Matigende condities en rol lokaal bestuur
Maar in het verleden werd de soep nooit zo heet gegeten. In de
Nederlandse politiek zijn altijd matigende condities aanwezig geweest:
de politieke cultuur in Nederland kent middelpuntzoekende krachten,
zeker op een gevoelig terrein als het immigrantenbeleid.
De onderzoekers wijzen op de belangrijke functie die het lokaal
bestuur vervult in de vertaling van doorbraken naar het concrete
niveau van beleidsuitvoering. Op nationaal niveau bestaat politieke
druk voor beleidsvorming, maar op lokaal niveau bestaat concreet
belang bij effectieve beleidsresultaten. En op het lokale niveau is de
beleidspraktijk op dit terrein geworteld geraakt. Zonder hiermee goed
rekening te houden, is de nieuwe koers een illusie en een bron van
frustratie voor alle lagen van het bestuur.
Noot voor de pers: de tekst van het volledige artikel is op te vragen
bij dr. Arco Timmermans via a.timmermans@utwente.nl
Contactpersoon voor de pers: Wiebe van der Veen, (053) 4894244, email
w.r.vanderveen@utwente.nl
Laatst gewijzigd op 30-03-2004 © Universiteit Twente Printversie
Universiteit Twente