RUTGERS NISSO GROEP
Handboek voor opstellen seksualiteitsbeleid in ggz
Uitnodiging
Op 31 maart aanstaande om 16.30 uur wordt het eerste exemplaar van een
handboek voor het opstellen van seksualiteitsbeleid in
GGZ-instellingen uitgereikt aan staatssecretaris Ross-van Dorp van
VWS.
Locatie: DagActiviteitenCentrum Het Nieuwe Spoor, 1e Pijnackerstraat
100B, 3035 GV in Rotterdam. U bent hierbij als pers van harte
uitgenodigd. Bijgaand vindt u een persbericht, het programma en een
routebeschrijving. Graag zou ik van u weten of u al dan niet van plan
bent bij de uitreiking aanwezig te zijn.
Met vriendelijke groet,
Ingvil van de Lisdonk
Communicatie & Voorlichting Rutgers Nisso Groep
P E R S B E R I C H T
Utrecht, 23 maart 2004
Handboek voor opstellen seksualiteitsbeleid in GGZ-instellingen
Om instellingen voor geestelijke gezondheidszorg te ondersteunen bij
het maken van beleid rond seksualiteit binnen de instelling, heeft de
Rutgers Nisso Groep het handboek 'Seksualiteitsbeleid? Gewoon doen!'
ontwikkeld, in samenwerking met de Maaskringgroep in Rotterdam. Met de
Kwaliteitswet van 1996 is het voor zorginstellingen wettelijk
verplicht om aandacht te besteden aan seksualiteit. Het eerste
exemplaar van het handboek wordt op 31 maart aanstaande uitgereikt aan
staatssecretaris Ross-van Dorp van het Ministerie van VWS.
Het mag dan al jaren bij wet verplicht zijn voor instellingen om
beleid te maken omtrent seksualiteit, in de praktijk wordt er op dit
gebied nog heel weinig gedaan. Er is wel een aantal goede voorbeelden
van instellingen die zich inzetten voor het seksueel welbevinden van
hun cliënten, zoals een instelling die condoomgebruik aanmoedigt door
ze in een laatje in de algemene ruimte te leggen. Cliënten kunnen
seksueel actief zijn, dus je kunt maar beter zorgen dat ze veilig
vrijen.
Toch ligt het niet eenvoudig. Hoe om te gaan met een relatie tussen
twee cliënten, waarvan de hulpverlener het vermoeden heeft dat er geen
anticonceptie wordt gebruikt, of waarvan het vermoeden bestaat dat de
seksuele relatie niet op gelijkwaardigheid is gebaseerd? Seksueel
ontremd gedrag als gevolg van medicatie of een geestelijk stoornis kan
bij hulpverleners gevoelens van schaamte of onveiligheid oproepen. En
dan is er ook nog het beroepsgeheim, dat de privacy van cliënten
regelt, maar het soms tegelijkertijd moeilijk maakt om de veiligheid
van anderen te waarborgen. Bijvoorbeeld als een cliënt seksueel geweld
heeft gepleegd met grote kans op herhaling. Privacy van de dader botst
dan met de veiligheid van medecliënten en personeel. Uit een onderzoek
van de Rutgers Nisso Groep uit 2001 bleek dat ten minstens één op de
vijf cliënten in de Geestelijke Gezondheidszorg het slachtoffer is
geweest van seksueel misbruik in de jeugd of in een relatie. Dat maakt
het omgaan met intimiteit en seksualiteit en het praten erover voor
hen een stuk gecompliceerder. Omgaan met seksualiteit blijft lastig.
Aan de éne kant is er de patiënt die vaak al jaren verstoken is van
seks, aan de andere kant de instelling die haar cliënten wil
beschermen tegen ongewenste zwangerschap, seksuele aandoeningen en
seksuele intimidatie of seksueel geweld.
Het ontbreken van duidelijke, professionele richtlijnen voor het
bespreken van en omgaan met seksualiteit in geestelijke
gezondheidszorginstellingen kan vervelende gevolgen hebben voor zowel
de cliënten als het personeel. Door de seksualiteit en intimiteit van
cliënten te negeren of ontkennen krijgen deze bovendien een negatieve
lading, terwijl het normale en gezonde aspecten zijn van het leven, en
zelfs bepalend voor de kwaliteit van leven. Geen aandacht schenken aan
seksualiteit kan ook een voedingsbodem zijn voor seksueel
grensoverschrijdend gedrag. Hierbij wordt ook stilgestaan in het
handboek 'Seksualiteitsbeleid? Gewoon doen!', maar het uitgangspunt is
dat alle betrokkenen, zowel cliënten als personeel, intimiteit en
seksualiteit op een positieve, prettige en veilige manier kunnen
ervaren.
Concreet bevat het handboek een vijf-stappenplan voor het bespreekbaar
maken van seksualiteit en het ontwikkelen van beleid voor de
dagelijkse praktijk. Het handboek is gebaseerd op de ervaringen van de
Maaskringgroep in Rotterdam en de expertise en theoretische kennis van
de Rutgers Nisso Groep, kenniscentrum seksualiteit. Daarnaast bevat
het handboek werkvormen waarmee personeel op alle niveaus van de
instelling zelfstandig inzicht en vaardigheden op kan doen die nodig
zijn om seksualiteit bespreekbaar te maken. Voor cliënten is er met
hetzelfde doel een voorlichtingsprogramma in het handboek opgenomen.
De bijgeleverde snelhulp maakt gebruikers snel wegwijs in geval van
incidenten.
Aanvullend kunnen instellingen desgewenst gebruik maken van advies of
ondersteuning door consultants en trainers van de Rutgers Nisso
Groep.
Van september 2000 tot september 2002 nam de Maaskringgroep deel aan
de ontwikkeling van een uniek programma: 'Seksualiteit en Grenzen'.
Dit werd uitgevoerd door GGZ-Partners Rijnmond Zuid in samenwerking
met het Trimbos-instituut en de Rutgers Nisso Groep. Het programma
resulteerde in een gedegen uitgewerkte visie en uitgangspunten voor
het seksualiteitsbeleid van de Maaskringgroep. 'Seksualiteitsbeleid?
Gewoon doen!' is direct gebaseerd op de praktische ervaringen die deze
organisatie en haar medewerkers daarbij opdeden.
Het handboek is gemaakt vanuit een behoefte in de geestelijke
gezondheidszorg. Maar ook in andere sectoren van de zorg en
hulpverlening is ondersteuning gewenst bij het bespreekbaar maken van
intimiteit en seksualiteit. Instellingen voor mensen met een
lichamelijke of verstandelijke beperking bijvoorbeeld, ondervinden
vergelijkbare belemmeringen bij de ontwikkeling van een
seksualiteitsbeleid, maar ook bejaardentehuizen, asielzoekerscentra en
scholen. 'Seksualiteitsbeleid? Gewoon Doen!' is in grote lijnen ook
voor andere sectoren bruikbaar, al is een meer specifieke
ondersteuning nodig. De Rutgers Nisso Groep wil daar graag werk van
maken, maar is hiervoor afhankelijk van financiering. De ontwikkeling
van het handboek 'Seksualiteitsbeleid? Gewoon doen!' is financieel
mogelijk gemaakt door ZonMw.
---
/////