Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
2509 LV Den Haag
der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax (070) 333 40 33
Uw brief Ons kenmerk
16 maart 2004 AI/AMF/2004/20657
2030410480
Onderwerp Datum
Vragen van het lid Bussemaker 6 april 2004
./. Hierbij zend ik u, mede namens de Staatssecretaris van Financiën, de antwoorden op de vragen
van het lid Bussemaker (PvdA) over mogelijke miljoenenfraude met illegalen.
De Staatssecretaris van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
(M. Rutte)
2
2030410480
Antwoorden op vragen van het lid Bussemaker (PvdA) aan de staatssecretarissen van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Financiën over mogelijke miljoenenfraude
met illegalen. (Ingezonden 15 maart 2004)
Vraag 1
Hebt u kennisgenomen van het artikel "Miljoenenfraude met illegalen"?
Antwoord 1
Ja. De strekking van het artikel is dat via een constructie Poolse arbeidskrachten op grote schaal
illegaal werken. Via de constructie worden landbouwproducten (op papier) van te voren aan een
buitenlands bedrijf verkocht en komt de koper met eigen personeel oogsten. Hiermee beoogt men
de werkgever-werknemer relatie en daarmee regelgeving in Nederland op het gebied van
arbeidsmarkt en sociale premies en belasting te ontduiken. De arbeidsinspectie zou van deze
constructie op de hoogte zijn, maar niet of nauwelijks ingrijpen: aldus het artikel.
Vraag 2
In hoeverre waren de ministeries hiervan op de hoogte en vanaf wanneer?
Vraag 3
Waarom zijn niet veel eerder maatregelen genomen?
Antwoord 2 en 3
De Arbeidsinspectie en de Belastingdienst (onderdelen van respectievelijk de Ministeries van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Financiën) zijn sinds 1994 van dit soort constructies op de
hoogte en hebben hier herhaaldelijk op ingegrepen. Zo zijn dergelijke constructies in Noord-
Holland en in het oosten van het land al eerder 'aangepakt', veelal in samenwerking met UWV en
FIOD-ECD. Deze acties hebben geleid tot gevangenisstraffen (tot maximaal 4 jaar) en grote
navorderingen tot een totaalbedrag van 50,1 miljoen gulden (22,7 miljoen Euro). Bovendien heeft
het Hof Amsterdam deze zogenoemde koop-verkoop constructie als vals aangemerkt.
De specifieke zaak waarover onlangs in De Telegraaf is gepubliceerd, is sinds 2001 onder de
strafrechter en heeft nog niet geleid tot een definitieve veroordeling. Afhankelijk van het definitieve
oordeel van de rechter zullen vervolgstappen worden gezet. De zitting in deze strafzaak staat in juni
gepland. Begin 2003 heeft de SIOD twee nieuwe fraudemeldingen ontvangen die betrekking
hebben op dezelfde verdachte als die in de hiervoor genoemde specifieke zaak. Beide meldingen
zijn door de SIOD bij het Openbaar Ministerie aangebracht. De Officier van Justitie gaat in
afwachting van de definitieve rechterlijke uitspraak in bovengenoemde zaak vooralsnog niet over
tot vervolging.
De Arbeidsinspectie heeft intussen wel controles uitgevoerd bij tuinders die gebruik maakten van
de constructie. Deze hebben geleid tot strafrechtelijke vervolging van die tuinders wegens
overtreding van de Wet arbeid vreemdelingen. Daarnaast heeft de Belastingdienst/Oost-Brabant
kantoor Helmond op grond van al opgelegde naheffingsaanslagen voor meer dan 35 miljoen
beslag gelegd bij tuinders in de regio Brabant/Limburg.
3
Vraag 4
Zijn er nog andere bedrijven bekend waar veelvuldig met illegalen wordt gewerkt?
Antwoord 4
Ja, er zijn meer bedrijven die veelvuldig personen illegaal tewerkstellen. Er zijn bij de
Arbeidsinspectie ook meerdere bedrijven bekend die op papier de producten van agrarische
ondernemingen kopen als zij nog in de grond zitten en de producten doorverkopen aan
buitenlandse bedrijven. Ook bij de Belastingdienst is er kennis van bedrijven die deze constructie
toepassen.
De Arbeidsinspectie is een dergelijke constructie buiten de agrarische sector nog niet
tegengekomen. Bij de constructies zijn enkele tientallen Nederlandse ondernemingen en enkele
honderden illegaal tewerkgestelde vreemdelingen betrokken. Met betrekking tot de (il)legaliteit van
de constructie merk ik op dat bij de arbeid door vreemdelingen van buiten de EER altijd een
tewerkstellingsvergunning nodig is, ook als zij via koop/verkoopovereenkomsten aan eigen
producten werken.
Voor de aanpak van de organisatoren van dergelijke constructies heb ik onder meer de SIOD in
het leven geroepen. In 2003 heeft de SIOD 68 zaken afgerond waarbij in ruim 40 gevallen sprake
was van grootschalige, georganiseerde illegale arbeid, die deels gebruik maakten van soortgelijke
constructies. In 2004 wordt door de SIOD fors ingezet op de bestrijding van illegale
tewerkstelling. De SIOD beschikt over uitgebreide bevoegdheden waarmee dergelijke constructies
en de organisatoren strafrechtelijk kunnen worden aangepakt.
Als de Arbeidsinspectie zaken tegenkomt waarbij sprake is van ingewikkelde juridische
constructies worden deze overgedragen aan de SIOD.
Vraag 5
Welke maatregelen worden genomen om aan deze ongewenste situaties een eind te maken?
Antwoord 5
Naar aanleiding van deze concrete situaties in Zuidoost Nederland wordt gewerkt aan de
oprichting van een interventieteam in Oost-Brabant/Noord-Limburg. Vooruitlopend hierop werkt
de Arbeidsinspectie structureel samen met een aantal gemeentelijke platforms. De grootschalige,
georganiseerde illegale arbeid waar het interventieteam op stuit, wordt opgepakt door de SIOD
De Arbeidsinspectie richt zich de laatste tijd - in verband met de lange termijn die gemoeid is met
de veroordeling voor het toepassen van dit soort constructies niet in eerste instantie op de
constructie, maar op de ondernemer bij wie de vreemdelingen aan het werk zijn. Nadeel hiervan is
dat het optreden van de AI weliswaar leidt tot veroordelingen, maar dat de opgelegde straffen het
economisch voordeel voor de werkgever in onvoldoende mate wegnemen.
Ondertussen wordt gewerkt aan invoering van afdoening van overtredingen van de Wet arbeid
vreemdelingen (Wav) via bestuurlijke boete, die fors hoger zal zijn en veel sneller opgelegd kan
worden dan de huidige boete. De daartoe benodigde wetswijziging kan naar verwachting in de
tweede helft van 2004 in werking treden. De overheid zal dan lik op stuk kunnen geven voor
overtreding van de Wav.
4
Omdat de bestrijding van de betreffende constructies bijzondere expertise vereist is in 2000 door
de Belastingdienst/Oost-Brabant besloten een speciale coördinatiegroep in het leven te roepen.
Deze groep doet gericht onderzoek naar de betreffende constructies. Op aangeven van deze groep
worden door de Belastingdienst controles uitgevoerd. De door de tuinbouwbedrijven aangegane
overeenkomsten worden daarbij aangemerkt als schijnhandelingen zodat deze bedrijven ook
aansprakelijk worden voor de heffingen. Om verschuldigde bedragen dan veilig te stellen wordt
direct beslag gelegd op de grond en de daarop aanwezige oogst, waarop door de betreffende
bedrijven wordt gewerkt.
De problematiek wordt ook aangepakt door het zogenaamde CIBA-team van
Belastingdienst/Limburg. Dit Coördinatiepunt Internationale ter Beschikkingstelling van
Arbeidskrachten is actief bij het signaleren van constructies rondom niet in Nederland gevestigde
ondernemingen en intermediairs die arbeidskrachten op de Nederlandse markt te werk willen
stellen. Indien constructies worden geconstateerd, wordt door het CIBA ook geadviseerd hoe de
constructies op fiscaal gebied aangepakt kunnen worden. De aldus vergaarde informatie wordt
intern verspreid binnen de Belastingdienst en ook uitgewisseld met andere uitvoeringsinstanties en
Ministeries. Door het CIBA worden o.a. postbusfirma's in Polen en aandeelhouderschap van
Polen in Belgische BvbA's onderzocht.
Vraag 6
Hoeveel premies en belastingen is de overheid hierdoor misgelopen?
Antwoord 6
Zoals genoemd bij de beantwoording van vraag 2 en 3 is voor een bedrag van 35 miljoen beslag
gelegd in de gevallen waarin al naheffingsaanslagen zijn opgelegd. Dit bedrag zal met alle ter
beschikking staande middelen worden geïnd.
Controles en boekenonderzoeken worden onverminderd voortgezet waarbij de uitkomsten van
controles ook in de naheffing zullen worden betrokken.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid