Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)

P E R S B E R I C H T

Dwingeloo, 8 april 2004

Astron medewerker ir. jaap bregman ontvangt prestigieuze vederprijs

In zijn vergadering van 30 januari heeft het bestuur van de Stichting Wetenschappelijk Radiofonds Veder besloten de Vederprijs 2004 toe te kennen aan ASTRON medewerker Ir. J. D. Bregman voor zijn bijzondere bijdrage aan de vernieuwing van de radiosterrenkunde als bedenker van de Low Frequency Array Radiotelescope nu bekend als LOFAR. Deze gelegenheid is extra opportuun gebleken omdat de Minister van OC&W onlangs ook daadwerkelijk de subsidie van 52 miljoen Euro voor LOFAR heeft bekrachtigd met een handtekening waardoor de constructie kan beginnen. De prestigieuze prijs is op 8 april 2004 uitgereikt tijdens een themabijeenkomst van het Nederlands Electronica- en Radiogenootschap (NERG).

Ir. Bregman is al meer dan dertig jaar in dienst bij ASTRON, de Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland. De eerste tien jaar als systeem fysicus op de radiotelescoop van Westerbork. Mede dankzij de inzet van Bregman werd deze radiotelescoop één van de toptelescopen van de wereld, waarmee de Nederlandse radio astronomen de leiding kregen in de internationale gemeenschap. Bregman maakte een overstap naar het technisch laboratorium van ASTRON te Dwingeloo en werd in 1996 verantwoordelijk voor nieuwe technologie verkenning en innovatief systeem ontwerp, essentieel voor de ontwikkeling van nieuwe radiotelescopen. Deze volgende generatie radiotelescopen zullen een factor honderd groter en krachtiger worden dan de huidige radiotelescopen. In plaats van de traditionele schotelantennes ontwikkelde Bregman een nieuw concept nl. een combinatie van vele kleine antennes zonder beweegbare delen, bekend als de platte antenne techniek. De LOFAR (Low Frequency Array) radiotelescoop is de eerste radiotelescoop die wordt ontwikkeld volgens dit concept.

Met LOFAR krijgt Noord-Nederland de grootste radiotelescoop ter wereld met honderd stations van elk vier voetbalvelden groot en een centraal gedeelte van 320 ha, vol met antennes. Het centrale gedeelte is gelegen in de gemeente Borger-Odoorn in Drenthe. De stations zijn onderling verbonden door een krachtig glasvezelnet dat zich uitstrekt over een gebied van meer dan 350 km doorsnede. LOFAR is een uniek instrument dat vele innovatieve concepten combineert: heel veel kleine eenvoudige antennes, digitale radio ontvangers, een supersnel glasvezelnet, een krachtige supercomputer en geavanceerde software technieken.

Dit alles is mogelijk op basis van een uniek schaalbaar systeemconcept. Het concept is gebaseerd op een generiek platform in plaats van een platform speciaal ontwikkeld voor de sterrenkundige applicatie. Hierdoor kunnen ook andere applicaties eenvoudig worden gekoppeld aan LOFAR. De geofysische en de precisie landbouw toepassingen zijn voorbeelden die nu al geïmplementeerd worden. In de toekomst zullen daar zeker nog een aantal toepassingen bijkomen.

Niet alleen radio astronomen maken gebruik van het LOFAR sensornetwerk. Op de stations worden ook geofoons geplaatst waarmee geofysici de bodem onder ons kunnen bestuderen. De nieuwe infrastructuur biedt zelfs nog meer mogelijkheden. Door het aansluiten van omgevingssensoren wordt de aanpak van precisie landbouw onderzocht. Ook bedrijfsleven is bijzonder geïnteresseerd in de ontwikkeling van LOFAR. De innovatieve concepten zijn namelijk ook toepasbaar in commerciële toepassingen. Dat is dan ook de reden dat het bedrijfsleven en ASTRON gezamenlijk onderzoek doen ten behoeve van de ontwikkeling van LOFAR.

De Vederprijs/ISSLS wordt jaarlijks toegekend door de stichting Wetenschappelijk Radiofonds Veder. De prijs wordt toegekend aan baanbrekende bijdragen op het gebied van de telecommunicatie. ISSLS is het "International Symposium on Services and Local Access.


---

Meer informatie:
ASTRON persbureau: Dr. Mark Bentum, 0521 595 213, bentum@astron.nl Ir. Jaap D. Bregman, 0521 595278, bregman@astron.nl

Zie verder: www.astron.nl en www.lofar.nl

Voor informatie over de Vederprijs/ISSLS en NERG: www.nerg.nl, secretariaat@nerg.nl