Vrije Universiteit Amsterdam

Informatie voor de pers. Vrije Universiteit Amsterdam. 13/04/2004


---

100 jaar overheidscensuur en overheidstoezicht op film en bioscoop

Beleidswetenschapper Hans van den Heuvel laat in zijn nieuwe boek "De moraliserende overheid - een eeuw filmbeleid " zien dat zorg om het zedelijk verval een rode draad is in de Nederlandse maatschappij. Hij deed aan de hand van 100 jaar overheidscensuur en overheidstoezicht op film en bioscoop, onderzoek naar de zorg van de overheid voor de goede zeden in de samenleving.

Van den Heuvel: "Uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau "De moraal in de publieke opinie" blijkt dat een groeiend aantal Nederlanders meent dat het met de zeden niet bijster goed is gesteld. Vooral de ouderen onder ons menen dat gedrag en zeden snel achteruit gaan. Ik zeg: er is niets nieuws onder de zon; zorg over de goede zeden hoort bij de tijdgeest, vroeger was immers alles beter.."

Toen het Nederlandse publiek rond 1900 met de film kennis maakte, was het meteen verkocht. Het medium begon een onstuimige opmars die tot op de dag van vandaag voortduurt. Maar het was of tegelijk de Nederlandse samenleving werd besmet met een virus dat de goede zeden ondermijnde. De film met haar frivole beelden, met geweld en misdaad, drank en vrouwen infecteerde niet alleen de samenleving; het publiek zat in de donkere bioscoop, zonder toezicht en ook dat baarde de autoriteiten, de regenten, de parlementariƫrs, de burgemeesters, de dominees en de pastoors zorgen. Het bioscoopgevaar was geboren en een eeuw lang gedurende de gehele 20^e eeuw werd geprobeerd met filmcensuur, controle en toezicht de verderfelijke invloed van het massamedium op z"n minst af te beschermen, in bedwang te houden en het liefst te elimineren.

In het boek van Van den Heuvel wordt de publieke moraal van een hele eeuw in kaart gebracht. Het geeft een levendig portret van het mentale en culturele klimaat van ons land van 1900 tot 2000. Aan de hand van de doelstellingen, de beleidsinstrumenten, de politieke achtergronden van en de maatschappelijke krachten achter het filmbeleid wordt dit beeld ingevuld: goed en kwaad als cultuurpolitiek. Het filmbeleid was een afspiegeling van de dominerende maatschappelijke zedelijke waarden en normen: de overheid als zedenmeester in dienst van de samenleving.