Efficiëntere en effectievere afwikkeling letselschade door normering
In zijn recente promotie-onderzoek naar manieren om letselschadeclaims
beter af te handelen, pleit Wim Weterings voor normering. Normering
van bedragen en normering van procedures. Bovendien ziet de jonge
doctor veel heil in het ruimer toepassen van verschillende vormen van
alternatieve geschilbeslechting. Voor sommige gevallen zou het
monopolie van de rechter zelfs een heroverweging waard zijn.
Van alle letselschadegevallen komt niet meer dan 1-5 procent voor de
rechter. De rest wordt in onderlinge transacties tussen partijen
afgehandeld, maar dat gaat bij complexe letsels zelden probleemloos en
het duurt meestal erg lang. Dat gegeven is nauwelijks nieuw. De vraag
waar Weterings zich over buigt, is hoe dat beter, sneller en goedkoper
kan.
De afhandeling van letselschade via een schikking in een juridische
context is onderhandelen met juristen in het midden en het
rechtssysteem op de achtergrond, volgens Weterings. Daar is niets op
tegen, maar naarmate de onzekerheid over een eventuele beslissing van
de rechter groter wordt, neemt de kans op overeenstemming af, of
althans: het bereiken van overeenstemming tegen lage beslissings- en
foutkosten. Weterings constateert dat de onderhandelingen bij
letselschade worden gekenmerkt door competetieve interactie, er is
sprake van ongelijkheid van informatie, partijen zijn overmatig
optimistisch, de communicatie is slecht en er is sprake van
onevenwichtige machtsverdeling. Bovendien hebben belangenbehartigers
eigen, afwijkende belangen van de partij waar het allemaal om gaat. Al
die aspecten zorgen voor beslissings- en foutkosten en reduceren de
mogelijke voordelen bij een schikking.
Normeren
Volgens Weterings kan het proces worden verbeterd als op macroniveau
de onderhandelingsruimte wordt beperkt, en als partijen binnen die
beperkte ruimte bij de hand worden genomen door normering van de
procedures en (vaste) bedragen. Dat kan ervoor zorgen dat het verloop
van een schaderegeling meer vast komt te liggen, en dat de mogelijke
uitkomst beperkter, maar wel duidelijker wordt. Normen geven ook meer
duidelijkheid over de duur van een procedure. Minder ruimte, kortom,
zorgt voor meer duidelijkheid en dus minder kosten om tot een
beslissing te komen. Ook zouden partijen moeten gaan werken volgens
een gedragscode waardoor de communicatie tussen partijen kan worden
verbeterd.
Weterings is om begrijpelijke redenen voorstander van zelfregulering
bij het opstellen van de normen (natuurlijk wel met de wetgever op de
achtergrond): deze heb je sneller voor elkaar dan wanneer je een wet
maakt, er is meer draagvlak, de kwaliteit kan beter zijn en het is in
elk geval goedkoper. De normen voor kleine schade die moeilijk precies
is vast te stellen, voor smartengeld en voor toekomstschaden zouden
scherper kunnen zijn dan voor andere schaden.
Gezamenlijke belangenbehartiger
Weterings pleit ook voor een betere toegang tot de rechter, een betere
aansluiting tussen preprocessuele en de procedurele fase en meer
aandacht in de opleiding van professionals voor probleemoplossend
onderhandelen. Bovendien zouden onderhandelende partijen met vaste
contactpersonen kunnen werken, en zo zouden belangenbehartigers zo nu
en dan eens van rol kunnen wisselen. Verder moeten partijen
gezamenlijk informatie verzamelen en bij kleine zaken zouden ze één
gezamenlijke belangenbehartiger moeten aanstellen.
Monopolie rechter opzij?
Bij moeizame kwesties zou meer alternatieve geschilbeslechting (ADR)
moeten worden toegepast. Nu blijven partijen in zon situatie vaak stug
verder onderhandelen, en dat komt een goede oplossing zelden ten
goede. Weterings pleit dan ook voor het opzetten van een
gekwalificeerd netwerk van alternatieve geschiloplossers die
gespecialiseerd zijn in letselschade. Hij vraagt zich zelfs af of,
gezien de potentiële voordelen van ADR en het beperkte
toepassingsgebied van de rechter of van overheidswege voor sommige
schadegevallen geen heroriëntatie op het monopolie van de rechter met
betrekking tot gedwongen deelname van partijen behoort plaats te
vinden.
W.C.T. Weterings, Efficiëntere en effectievere afwikkeling van
letselschade. Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan
de Universiteit van Tilburg en binnenkort verkrijgbaar bij Boom
Juridische uitgevers in Den Haag.
Verzekerd!, april 2004
Verbond van Verzekeraars