Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Directie Voorlichting en Communicatie
Toespraak van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
Clémence Ross - Van Dorp, ter gelegenheid van de opening van het
bezoekerscentrum van Kamp Amersfoort op 19 april 2004, Amersfoort
Wijzigingen voorbehouden. Alleen de uitgesproken tekst geldt!
Dames en heren,
Om te beginnen: ik ben onder de indruk van dit bezoekerscentrum dat hier in
korte tijd is verrezen. Ik hoop het zo meteen nog beter te kunnen bekijken,
maar mijn eerste indruk is: u hebt hier een fraai, stijlvol gebouw neer gezet.
Een gebouw, vol symboliek - we horen daar straks vast meer over- dat past
bij deze historische plek. Ik wil dan ook de Stichting Nationaal Monument
Kamp Amersfoort en iedereen die bij de bouw betrokken is geweest,
feliciteren met deze aanwinst.
Een felicitatie die nog meer op zijn plaats is als we beseffen dat het maar
weinig had gescheeld of er had op deze plek niks meer gestaan dat nog
herinnert aan Kamp Amersfoort. U kent deze recente geschiedenis veel beter
dan ik. U weet dan ook ongetwijfeld dat enige jaren geleden bij toeval een
muurschildering in de voormalige administratiebarak is ontdekt, en dat dat
het begin was van het herdenkingscentrum Amersfoort.
De moderne geschiedenis van Kamp Amersfoort loopt overigens parallel aan
hoe we als samenleving omgaan met ons oorlogsverleden.
Vlak na de oorlog wilden we het liefst zo snel mogelijk de oorlog en de
bezetting vergeten. We waren druk met de wederopbouw van het land. Er
was geen tijd om na te denken over het hoe en waarom van de Tweede
Wereldoorlog. Daardoor kwamen ook gevoelens van mensen in de
verdrukking. Verwerking van aangedaan leed werd weggestopt.
Zo ging het ook met dit Kamp. We wilden zo snel mogelijk de
verschrikkingen die op deze grond plaatsvonden, achter ons laten.
Maar wat we met gebouwen wel kunnen - eenvoudigweg slopen- kunnen we
niet met onze gevoelens. Wie in Kamp Amersfoort heeft gezeten, vergeet
dat nooit. Ervaringen en gevoelens zijn niet met een slopershamer omver te
krijgen. En ooit, voor sommige pas vijftig jaar later, komen die gevoelens
naar buiten. Toespraak
Parnassusplein 5 Doorkiesnummer Hebt u 's avonds of in het weekend dringend
Postbus 20350 (070) 340 60 00 een voorlichter nodig, belt u dan met het
2500 EJ DEN HAAG Fax (070) 340.62.92 ministerie, telefoon (070) 340 79 11. Daar
Telefoon (070) 340 79 11 regelt men dat u wordt teruggebeld.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 2 -
Daarom is het zo belangrijk dat Kamp Amersfoort, ondanks alle
veranderingen die hier in de buurt hebben plaatsgevonden, de plaats is
geworden die het nu is. Een plaats om de herinneringen toe te laten en
wellicht te verwerken.
Maar Kamp Amersfoort is óók een plaats waar de geschiedenis spreekt en
waarvan we iets kunnen leren.
Haast gelijktijdig met het herstellen van de herinneringen aan Kamp
Amersfoort, ontstond in de samenleving steeds meer het besef dat de
Tweede Wereldoorlog méér was dan zomaar een gebeurtenis in het verleden.
We werden ons ervan bewust dat we van de periode 1940 - '45 en de
decennia die er aan voorafgingen, konden leren.
Dankzij deze geschiedenis kunnen we onze huidige tijd beter begrijpen.
Bovendien kunnen we door de lessen van het verleden voorkomen dat onze
samenleving dezelfde fouten maakt als zestig jaar geleden.
Kamp Amersfoort is daardoor, net als Westerbork, Vught en het Indisch
Huis, niet alleen een plek voor oorlogsgetroffenen. In toenemende mate zal
dit voormalig gevangenenkamp de lessen uit het verleden vertellen aan
mensen die de oorlog niet hebben meegemaakt. Ook mijn beleid is daar op
gericht: het vergroten van kennis over achtergronden van gebeurtenissen uit
de Tweede Wereldoorlog en de periode die daar aan vooraf ging. Dat gebeurt
voornamelijk door leerzame voorlichtingsprojecten.
In Kamp Amersfoort zijn die voor een belangrijk deel gericht op mensen in
geüniformeerde beroepen. Aanleiding hiervoor is dat dit terrein zowel tijdens
als na de oorlog geüniformeerde diensten, zoals militairen en politie,
huisvestte. Voor hen is onder meer het project `Het uniform, vrees of
veiligheid' opgezet.
Dit project leert de cursisten ondermeer dat ze zelf verantwoordelijk blijven
voor hun gedrag en daden. En daarmee is de link met Kamp Amersfoort
duidelijk gelegd. Veel mensen in uniform hebben in de oorlog hun grenzen op
een afschuwelijke manier verlegd. Dit kamp getuigt daarvan. Het is goed dat
toekomstige militairen en politieagenten zien hoe dat mogelijk is geweest,
zodat ze daardoor meer bewust worden van hun eigen grenzen.
Inmiddels is duidelijk dat Kamp Amersfoort met haar lessen uit het verleden Toespraak
steeds meer mensen weet te bereiken. Ik heb begrepen dat het
bezoekersaantal jaarlijks nog steeds toeneemt. Vorig jaar kwamen hier
25.000 mensen. Een groot deel daarvan waren militairen en politieagenten.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
- 3 -
Met dit bezoekerscentrum zal dat aantal ongetwijfeld nog verder toenemen.
Dames en heren,
Het is vandaag 19 april. Enerzijds een belangrijke dag omdat het
bezoekerscentrum wordt geopend. Daardoor kan Kamp Amersfoort nog meer
invulling geven aan haar functie als herinneringscentrum en geschiedenisles.
Maar 19 april is ook de dag waarop het Rode Kruis Kamp Amersfoort
overnam. Vandaag 59 jaar geleden. Daarmee kwam een einde aan een
verschrikkelijke periode.
Vanmiddag wordt deze bevrijding, zoals de laatste jaren gebruikelijk is,
herdacht.
Deze twee gebeurtenissen op één dag, maken duidelijk hoe Kamp
Amersfoort een schakel is naar het heden en het verleden. Leren en
herinneren, daar gaat het om. Niet alleen vandaag, maar ook in de toekomst.
Ik dank u voor uw aandacht.
-0-0-0-
Toespraak
---- --
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport