Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Antwoorden op kamervragen van het Kamerlid Waalkens over dierlijke eiwitten in palingproducten en vlees.(2030410320)

1.
Bent u bekend met het onderzoek van de Consumentenbond 1) waarin runder-DNA in 7 van de 11 onderzochte merken Nederlandse paling is aangetroffen, hetgeen een indicatie is dat er eiwit aan de filet wordt toegevoegd om water te binden?

1.
Ja.

2.
Is het u bekend in welke mate op de Nederlandse markt en/of aan geïmporteerde palingfilet, water wordt toegevoegd en in welke mate de etiketteringsregels worden nageleefd? Zo neen, bent u van plan dit op korte termijn te onderzoeken?

2.
Het merendeel van de paling dat in Nederland op de markt komt wordt op deze wijze behandeld. Geïmporteerde paling wordt veelal in Nederland verwerkt. Het grootste deel van de gerookte paling op de Nederlandse markt wordt "getumbeld" (injecteren van water met behulp van gehydroliseerde eiwitten). Hiervoor hebben bedrijven een q-erkenning (vleesbereidingsbedrijven). Omdat er onvoldoende inzicht is in het nalevingsniveau van de etiketteringsregels heeft de VWA een plan van aanpak voor 2004 opgesteld dat momenteel wordt uitgevoerd.

3.
Op welke wijze en met welke frequentie wordt in Nederland vis en vlees onderzocht op toegevoegd water en eiwit?

3.
Ten aanzien van vis is het onderzoek van de VWA organisatie gericht op het aantonen van de additieven, die bij het toevoegen van water gebruikt worden, in relatie met de etikettering. Op 1 februari 2004 is de VWA een project gestart waarbij circa 80 paling-, zalm- en visrokerijen worden geïnspecteerd (dat is vrijwel de gehele branche). Aanvullend onderzoek vindt eveneens plaats bij verdenking en naar aanleiding van klachten. Het onderzoek is gericht op de aanwezigheid van niet-toegelaten additieven, de aanwezigheid van toegelaten additieven (inclusief water) die echter niet worden vermeld op het etiket en of het toevoegen van additieven voldoende wordt beheerst middels het HACCP systeem. In geval overtredingen worden geconstateerd, worden strafrechtelijk maatregelen genomen.

Inzake vlees heeft de VWA begin 2003 13 monsters genomen bij acht bedrijven die kipfilets in de handel brengen (dit zijn met name de bedrijven die deze handeling toepassen). Twee bedrijven zijn uiteindelijk geverbaliseerd omdat uit het etiket onvoldoende duidelijk werd dat water is toegevoegd. Drie bedrijven hebben een schriftelijke waarschuwing gekregen omdat de vermelding van de ingrediënten onvoldoende was. Naar aanleiding van de onjuiste en misleidende etikettering van kipproducten is in februari 2004 een projectgecoördineerde capaciteitsuitbreiding gestart voor de opsporing van strafbare feiten die gericht is op de samenstelling van kipfilet waaraan water is toegevoegd.

2

4.
Hebt u de VWA naar aanleiding van de onjuiste of misleidende etikettering van kipproducten tot een grotere frequentie van controle op naleving van de etiketteringsregels aangezet? Zo neen, waarom niet? Bent u van plan dit naar aanleiding van de etiketteringsproblemen op palingproducten nu wel doen?

4.
Naast de controle door de VWA in 2002 en 2003 heeft ook intensief overleg plaatsgevonden met het pluimveeverwerkende bedrijfsleven. De sector heeft ook een intensieve informatie campagne bij haar leden uitgevoerd. Er mag van worden uitgegaan dat zowel de controle van de VWA als de informatiecampagne de situatie heeft verbeterd. Om dit na te gaan zal de VWA dit jaar opnieuw een gericht controle programma voor kipproducten uitvoeren. De VWA heeft bovendien voor 2004 besloten de controle uit te breiden met name in de visbranche.

5.
Waarom is toevoeging van vreemd DNA en water in vlees en vis toegestaan? Levert toevoeging voordelen op voor de productiemethode of het eindproduct? Zo ja, kunt u deze benoemen?

5.
De toevoeging van DNA is geen doel op zich. Aan het product worden zogenoemde eiwithydrolysaten toegevoegd. In deze eiwithydrolysaten is DNA aanwezig is. Eiwithydrolysaten worden toegevoegd als waterbinder waardoor het product malser wordt gemaakt. Tevens hebben technologische ontwikkelingen het mogelijk gemaakt dat door het injecteren van een vloeibaar (waterig) rookcondensaat de tijd in de rookkast wordt teruggebracht. Hiermee kan een meer constante smaak verkregen worden. Bij onderzoek of etiketteringregels worden nageleefd wordt getest op aanwezigheid van "vreemd DNA" door het DNA als marker te gebruiken. Ondernemers vragen aan additievenleveranciers een dusdanige mix van eiwithydrolysaten te leveren die de gevraagde hoeveelheid water aan het product kunnen binden. In 2003 bleek dat sommige ondernemers niet de exacte samenstelling van de mixen kenden. Uit concurrentieoverwegingen van de additievenleverancier kregen zij die niet volledig aangeleverd. De VWA heeft hierin streng opgetreden.
Het uitgangspunt van de regelgeving is dat alleen die stoffen aan producten mogen worden toegevoegd indien aangetoond is dat deze stoffen vanuit volksgezondheidsoogpunt acceptabel zijn. Het toevoegen van eiwithydrolysaten om water te binden in vlees en vis houdt geen risico in voor de volksgezondheid. Wel dient het product correct geëtiketteerd te zijn.

6.
Hoe beoordeelt u de onvolkomenheden in de communicatie naar de consument wat betreft het geheel of gedeeltelijk niet vermelden op het etiket van eiwittoevoeging aan palingproducten, zoals reeds in juni 2003 ook al is geconstateerd bij kip- en varkensproducten?

6.
Zoals in het antwoord op vraag 5 is aangegeven moet eiwittoevoeging op het etiket vermeld worden. Indien dat niet het geval is, dan wordt dit door de VWA als een overtreding beschouwd en in geval van toevoeging van water, als misleiding van de consument. De controle op de naleving van de etiketteringsvoorschriften is een standaard onderdeel van de controle activiteiten van de VWA.

3

7.
Bent u na de kipaffaire overgegaan tot verbalisering of bestuurlijke boetes bij niet naleving van de etiketteringsregels? Zo neen, waarom niet? Bent u dit ten aanzien van de palingaffaire van plan?

7.
Bij acht bedrijven, die kipfilets in de handel brengen, heeft de VWA begin 2003 13 monsters genomen. Twee bedrijven zijn uiteindelijk geverbaliseerd omdat uit het etiket onvoldoende duidelijk werd dat water is toegevoegd. Drie bedrijven hebben een schriftelijke waarschuwing gekregen omdat de vermelding van de ingrediënten onvoldoende was. In de visbranche heeft de VWA de aandacht gericht op de verse visfilets. Dit heeft ertoe geleid dat de VWA nu op de hoogte is van de aard van de toevoegingen. Met deze wetenschap wordt in 2004 een uitgebreid onderzoek bij verse visfilets gedaan. In dit onderzoek worden de gestoomde en gerookte visproducten meegenomen. Zie tevens antwoorden op vraag 3 en 4.

8.
Kunt u de inspectierapporten openbaar maken? Zo neen, is er wetgeving die belemmert dit te doen?

8.
De samenvattende resultaten van het onderzoek worden in rapportvorm door de VWA gepubliceerd. Op de website van de VWA-KvW zijn deze te vinden en te downloaden.

9.
Beseft u dat de producenten die water aan de filet toevoegen het product goedkoper kunnen afzetten en daardoor producenten die een zuiver product afleveren uit de markt kunnen concurreren? Zo ja, vindt u dit een wenselijke ontwikkeling?

9.
Belangrijk is dat de consument goed geïnformeerd wordt over de aard van een product. Op basis van deze informatie kan de consument een keuze maken. Door middel van etikettering wordt de consument geïnformeerd over de aard van een product en kan zij een afweging maken ten aanzien van prijs en kwaliteit. Op basis van de gegevens vermeld op het etiket kan de consument dus tevens een keuze maken tussen producten waar water en eiwitten aan toegevoegd zijn en producten zonder extra toegevoegd water en eiwitten.

10.
Bent u bereid producten aan te wijzen waarbij het toevoegen van water en eiwit, indien het als enig doel heeft het volume en daarmee de prijs te verhogen, wordt verboden?

10.
Zoals ik in mijn antwoord op vraag 9 heb aangegeven vind ik het van groot belang dat de consument goed en correct geïnformeerd wordt over de ware aard van een product en op basis van die informatie zelf haar keuze bepaald. De samenstelling van producten acht ik verder een zaak van de markt, mits dus de gebruikte ingrediënten geen gevaar voor de volksgezondheid vormen en mits het product correct is geëtiketteerd.

1) Consumentenbond, Nieuwsbrief Gezond, 5 maart jl.

4


---- --