SECTORFONDSEN ZORG EN WELZIJN
http://www.fondsenzw.nl
Succesvol arbeidsmarktbeleid biedt geen garanties toekomst
De zorgsector ondervindt momenteel nauwelijks problemen bij het
aantrekken van personeel. Het gevoerde arbeidsmarktbeleid in de sector
werpt zijn vruchten af. De economische recessie en de toegenomen
werkloosheid spelen hierbij ook een rol. Door de ontspannen situatie
op de arbeidsmarkt worden mogelijke structurele problemen niet
zichtbaar. Toekomstige knelpunten vragen nu reeds om een strategische
aanpak. Dat zijn de voornaamste uitkomsten van de RegioMarge 2003, een
arbeidsmarktanalyse uitgevoerd in opdracht van werkgevers- en
werknemersorganisaties in de zorg, verenigd in het Sectorfonds Zorg.
Het onderzoek analyseert de huidige arbeidsmarktsituatie en doet
aanbevelingen.
Uitgaande van het gevoerde beleid 2003 zal de vraag naar
verpleegkundigen, verzorgenden en sociaalpedagogen zal de komende
jaren met gemiddeld 3% per jaar groeien. Het aantal werkenden binnen
deze functies in de sectoren Zorg en Welzijn moet toenemen van 501.000
nu tot 567.000 in 2007.
Tot en met 2005 zal het aantrekken van medewerkers geen groot probleem
zijn; de instroom in de opleidingen is de afgelopen jaren toegenomen
en het personeelsverloop is relatief laag. Na 2005 of zoveel eerder
als de economie en de werkgelegenheid weer aantrekken, zal naar
verwachting opnieuw sprake zijn van tekorten.
Voornaamste analyses
Per branche verschillen de prognoses voor 2007. De gehandicaptenzorg
krijgt het meest last van tekorten; de ziekenhuizen het minst. Het
aantrekken van gekwalificeerd personeel in verpleeg- en
verzorgingshuizen wordt een potentieel knelpunt. De thuiszorg verwacht
dat er meer (onopgeleide) zij-instromers aangetrokken zullen moeten
worden, hetgeen extra opleidingsinspanningen vergt.
Het aantal allochtonen scholieren in het voortgezet onderwijs neemt
toe. Deze groep heeft van oudsher minder belangstelling voor het
werken in de zorgsector. De uitstroom uit het vmbo (theoretische
leerweg) stijgt niet, maar daalt tot 2010 zo'n 13%. Dit levert vooral
voor de opleidingen Verpleegkunde en SPW4 problemen op.
Ook tekenen zich grote verschillen tussen de regio's af in de
groeicijfers van het aantal 75-plussers, schoolverlaters en potentiële
herintreders.
Aanbevelingen
Er is een aantal aanbevelingen geformuleerd die toekomstige tekorten
moeten voorkomen. Daartoe behoren onder meer een anti-cyclisch beleid
om pieken in vraag en aanbod af te zwakken en stimuleringsmaatregelen
om de instroom in de opleidingen met 10 tot 15 % te verbeteren. Om
terugloop van het aantal stageplaatsen tegen te gaan, kan gedacht
worden aan een financieringsoplossing waarbij elke student een budget
meeneemt, zodat het opleiden van leerlingen voor instellingen minimaal
kostendekkend wordt. Dit vergt evenwel een forse investering of een
andere inzet van middelen.
Het ontwikkelen en aanbieden van bijscholing zal de komende jaren
steeds belangrijker worden. Vooral in de ouderen- en gehandicaptenzorg
moet een groot aantal zij-instromers worden opgeleid.
In de begroting 2003 houdt het Ministerie van VWS rekening met een
sterke groei van de middelen voor de ouderenzorg. Als dit wordt
vertaald naar werkgelegenheidsgroei, zullen de tekorten zich eerder
manifesteren. Mede daarom blijven ook op korte termijn
arbeidsmarktmaatregelen zoals scholingsprogramma's en (regionale)
anticiperende personeelsplanningen vereist. De groei van de zorgvraag
betekent tevens dat de zorg zou moeten investeren in innovatie.
Dezelfde (of betere) zorg zou dan in de toekomst met minder personeel
gerealiseerd kunnen worden.
Voor veel (potentiële) werknemers is de zorg mede aantrekkelijk
vanwege de mogelijkheid tot deeltijdwerk. Gezien de groei van de vraag
zouden meer mensen gestimuleerd moeten worden te kiezen voor een
fulltime baan in de zorg.
- - - - -