7 mei 2004
Voorbeelden helpen meisjes over hun onzekerheid heen
Onderwijssysteem maakt exact toegankelijk voor meisjes
Er zijn maar weinig meisjes die exacte vakken kiezen. Meestal wordt
dit verschijnsel in de volksmond afgedaan met uitspraken dat jongens
van nature beter zijn in de bètavakken. Dit is echter niet de oorzaak.
Het verschil in schoolprestaties tussen meisjes en jongens ontstaat
namelijk door een verschil in zelfbeeld rondom het eigen kunnen in het
exacte veld. Meisjes hebben een lager zelfbeeld en geven daardoor
eerder toe aan hun onzekerheid wanneer het gaat om abstract denken.
Dit verschil is sociaal bepaald. Volgens Elise Boltjes sluit de
gangbare manier van leren en lesgeven vooral aan bij de manier waarop
jongens leren en kiezen meisjes daarom niet exact. Zij ontwikkelde een
nieuwe leer- en lesmethode voor exacte vakken die past bij de wijze
waarop meisjes studeren. Op dit onderzoek promoveert zij op donderdag
13 mei aan de Faculteit der Cultuurwetenschappen van de Universiteit
Maastricht.
Het traditionele, klassikale onderwijs voor de exacte vakken wordt
gekenmerkt door een deductieve denktrant. Daarbij worden een aantal
grondbegrippen en aannames voor waar aangenomen en niet verder
uitgelegd. De overige begrippen en eenheden dienen dan van de
aanvaarde aannames en grondbegrippen worden afgeleid. Voor leerlingen
is het moeilijk zich hierbij iets voor te stellen. Meisjes vluchten
vanwege deze onzekerheid in een reproductieve leerstijl en gaan alle
feiten uit hun hoofd leren. Jongens geven met hun aangeleerde bravoure
niet zo snel aan onzekerheid toe en houden zich wel vast aan de grote
lijnen. Juist deze staan centraal in het klassieke onderwijsmodel.
Boltjes is er van overtuigd dat een andere manier van leren, die
deze onzekerheid als uitgangspunt heeft, exacte vakken ook interessant
kan maken voor meisjes. Zij formuleerde voor dat doel een
onderwijsvorm waarin vooral het gebruik van voorbeelden centraal
staat. Daarvoor putte zij uit haar eigen ervaring die ze opdeed toen
zij zelf student natuurkunde was en toen zij later als docent
natuurkunde voor de klas kwam te staan. Het voorbeeldgestuurde
onderwijs gaat ervan uit dat goede informatieoverdracht als volgt
plaats vindt: uit een praktijkvoorbeeld worden op geloofwaardige wijze
de grote lijnen afgeleid en vervolgens worden deze grote lijnen weer
vergeleken met andere soortgelijke voorbeelden. Dit vormt volgens
Boltjes dan de opstap naar abstract denken. De leerling voelt zich
daarbij op alle momenten zeker omdat de voorbeelden uit de
ervaringswereld van de leerling zelf komen, deze begrijpt zij dus. De
kracht van voorbeeldgestuurd onderwijs is dat het tracht de leerling
een zo groot mogelijk gevoel van zekerheid te geven.
Om het model te toetsen, ontwikkelde Boltjes een evaluatieformulier
met behulp waarvan de veranderingen in lesgeven te meten zijn.
Vervolgens kregen studenten van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden
en de leerlingen van twee HAVO-3 klassen onderwijs volgens het nieuwe
model aangeboden. Uit de evaluaties van studenten en leerlingen (zowel
jongens als meisjes) en de spontane reacties van meisjes in de lessen
natuurkunde blijkt dat meisjes beter leren bij voorbeeldgestuurd
lesgeven. Opvallend is dat ook jongens het nieuwe systeem hoger
beoordelen dan het klassieke onderwijs. Boltjes denkt dat de
verklaring hiervoor is dat hoewel jongens minder toegeven aan hun
onzekerheid, ook zij onzeker zijn. Al met al gaan zowel jongens als
meisjes vooruit bij het gebruik van voorbeeldgestuurd lesgeven. De
docenten waren daarbij enthousiast. Ze hebben voorbeeldgestuurd
lesgeven ervaren als een natuurlijke en plezierige manier van
lesgeven. Boltjes pleit er dan ook voor de voorbeeldgestuurde leer- en
lesmethode in te voeren in het onderwijs, zowel bij exacte vakken als
ook bij andere onderwerpen met een hoog abstractieniveau.
Noot voor de pers
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u contact
opnemen met Elise Boltjes via 058 256 38 30, mail info@EliseBoltjes.nl
Meer informatie over voorbeeldgestuurd onderwijs vindt u op de website
www.voorbeeldgestuurdonderwijs.nl
De afdeling Communicatie van de UM is bereikbaar via 043 388 2044.
Voor urgente zaken buiten kantooruren: 06 4602 4992,
pers@bu.unimaas.nl
Universiteit Maastricht