Ontwikkeling chronische pijn al vroeg te voorspellen
Oratie prof. Hermie Hermens over relatie tussen pijn en beweging
Ontwikkeling chronische pijn al vroeg te voorspellen
Mensen met chronische pijn bewegen anders. Of het nu oorzaak is of
gevolg, de beweging geeft nuttige informatie over de gevolgen van de
pijn. Op grond van meting van de spieractiviteit zou het al vroeg na
een ongeluk mogelijk zijn om vast te stellen of iemand chronische pijn
zal ontwikkelen. Daarnaast lijkt een nieuwe vorm van feedback goede
mogelijkheden te bieden om RSI-klachten te behandelen. Door dit te
koppelen aan ICT-voorzieningen, wordt het mogelijk om mensen met RSI
klachten zowel in de thuis- als de werksituatie op afstand
professioneel te begeleiden. Dit stelt prof.dr.ir. Hermie Hermens in
zijn intreerede als hoogleraar Neuromusculaire Bewegingssturing aan de
Universiteit Twente. Hermens houdt zijn rede op 13 mei.
Bij een whiplash is al een week na het ongeluk met redelijke zekerheid
vast te stellen of de patiënt chronische pijnklachten zal ontwikkelen,
stelt Hermens in zijn oratie. Om dit te betrouwbaar genoeg te kunnen
doen is eerst wel een test nodig die EMG-metingen (spieractiviteit)
combineert met vragenlijsten. Maar uit onderzoek waarin whiplash
patienten enige tijd zijn gevolgd, blijkt al dat zo vroeg onderscheid
gemaakt kan worden tussen mensen die snel zullen herstellen en mensen
die chronische pijn zullen ontwikkelen. Dit is mogelijk door te kijken
naar de manier waarop de patiënten bewegen en hun spieren gebruiken.
Geen schade, wel pijn
Diagnostiek en behandeling van chronische pijn staan nog in de
kinderschoenen, aldus Hermens. De moeilijkheid zit er vaak in dat er
geen beschadiging kan worden aangewezen als oorzaak. Zowel bij een
whiplash als bij chronische lage rugpijn is meestal geen schade of
vervorming te vinden. Dit is voor Hermens reden om te onderzoeken
welke informatie is te halen uit de manier waarop mensen met
chronische pijnklachten bewégen. Hij vergelijkt in zijn oratie een
aantal modellen die een relatie leggen tussen de relatie tussen
chronische pijn en bewegingssturing. De verklaringen lopen sterk
uiteen, vandaar de noodzaak tot experimenteel onderzoek bij onder meer
whiplash- en RSI-klachten.
De belangrijkste uitkomst is dat whiplash-patiënten meer moeite hebben
hun spieren te ontspannen na een oefening die zij moeten uitvoeren.
Daarnaast hebben zij bij het uitvoeren van de oefening de neiging hun
spieren juist sterker aan te spannen dan patiënten zonder gestoorde
motoriek.
Deze onbalans in spanning en ontspanning is ook te zien bij RSI.
Theoretische modellen zeggen dat steeds dezelfde spiergroepen `de klos
zijn', met als gevolg chronische vermoeidheid en beschadiging van de
spiervezels. Om dit te kunnen onderzoeken, volstaat een gewone
EMG-meting niet, omdat die veel te grof is.
Een alternatief is de multi-elektrodenmeting die Hermens in zijn
oratie beschrijft: daarmee is het beter mogelijk details in de
spieractiviteit te volgen.
Feedback
Inmiddels zijn volgens Hermens ook goede resultaten gehaald met het
geven van myofeedback: het terugkoppelen van `spier-informatie' naar
de patiënt. Via een hesje wordt spieractiviteit in nek en schouders
gemeten; ontspant de proefpersoon niet genoeg, dan voelt hij of zij
een trilling. De meerderheid van de proefpersonenen spant na vier
weken de spieren beduidend minder aan bij standaardtaken. Dit
leereffect blijft vaak zelfs doorwerken na de proef: de spanning neemt
nadien nog verder af. Een meerderheid van de behandelde mensen geeft
aan minder pijnklachten te hebben.
Het monitoren van beweging en het geven van feedback in een klinische
omgeving is iets anders dan in de thuis- of werksituatie van de
patient. Hermens ziet daarom grote kansen voor de toepassing van
informatie- en communicatietechnologie om dit op afstand te kunnen
doen. Hij noemt hierbij het ExOZorg project, Extramurale
Ontzorgtechnologie waarin de UT samenwerkt met Roessingh Research &
Development, de Rijksuniversiteit Groningen en Atos Origin.
Hermie Hermens, die ook mede-oprichter is van Roessingh Research &
Development BV, is benoemd op de zg. Niers-leerstoel: een leerstoel
die de naam draagt van mr J.L.M. Niers, tot 1988 Commissaris van de
Koningin in Overijssel. De leerstoel was een afscheidscadeau aan hem,
van het oostelijk bedrijfsleven.
Noot voor de pers
De tekst van de rede `Spannende Spierspanningen' die prof. Hermens
houdt op 13 mei, 16.00 uur (gebouw Spiegel) is op aanvraag
verkrijgbaar.
Contactpersoon voor de pers: ir. Wiebe van der Veen, tel (053)
4894244, email w.r.vanderveen@utwente.nl
Laatst gewijzigd op 13-05-2004 © Universiteit Twente Printversie
Universiteit Twente