16 mei 2004 - Speech Jozias van Aartsen tijdens
de Algemene Vergadering op 15 mei 2004
Tijdens de Algemene Vergadering in Rotterdam op 15 mei 2004 hield
fractieleider Jozias van Aartsen de hieronder volledig te lezen speech.
Speech Jozias van Aartsen AV 15 mei 2004.doc (35kb)
Speech van Jozias van Aartsen tijdens de Algemene Vergadering van de VVD
op 15 mei 2004 in Rotterdam
Dames en heren, vrienden liberalen,
Voor het Presidentieel Paleis in Warschau wapperen drie vlaggen: de
Poolse vlag, de Europese vlag en de NAVO-vlag. Drie trotse symbolen voor
het nieuwe Polen: de soevereiniteit, de liberale markteconomie, de
veiligheid. Een inspirerende aanblik voor Hans van Baalen, Tom Kuperus
en mij, bij ons bezoek deze week met een VVD-delegatie aan dat land.
We zagen het indrukwekkende monument bij de scheepswerf in Gdansk, waar
Lech Walesa in 1980 de opstand van Solidarnoscz en het Poolse volk tegen
de Russen begon. Drie ankers van hoop breken door een betonnen vloer,
hoog de hemel in.
We zagen aan de reclame-billboards in de grote steden hoe het
Nederlandse bedrijfsleven in Polen zijn kansen pakt: ING, Nationale
Nederlanden, Heineken en vele anderen straalden ons toe: weg met het
uitbreidingsonbehagen, kom hier geld verdienen!
We zagen in een klein museum een nagebouwd jaren '70 supermarktje,
waarin alle schappen waren gevuld met azijn en mosterd. Verder was er
niets. Voor ons was dit een curiositeit, voor de Poolse bezoekers een
schok. Je zag ze denken: Zo was het. En zo kort geleden nog maar.
We zagen op de Poolse televisie hoe de lichamen van twee in Irak
gesneuvelde soldaten werden thuisgebracht. Daarmee verdubbelde het
aantal Poolse slachtoffers. De Poolse Minister van Buitenlandse Zaken
Cimoszewicz zei mij niettemin: "Wij Polen hebben onze bondgenoten nog
nooit in de geschiedenis in de steek gelaten. Dat zullen wij ook nu niet
doen."
Dat is een appèl dat Nederland zich ter harte mag nemen. Het is
verschrikkelijk wat sergeant Dave Steensma maandag overkwam. Zijn dood
raakt ons allen. Onze gedachten zijn bij zijn familie en collega's. Zijn
offer doet pijn.
Maar bij het leed en de rouw, is dit ook een moment om ons te herinneren
wat we in Irak doen: een land stabiliseren waarvan de dictator is
verdreven. Ik prefereer dan het plichtsbesef en de trots van de Polen
boven politici die Zapatero willen volgen en het "Spaans benauwd"
krijgen.
Er zijn plekken in Irak waar het gevaarlijk is. Er zijn Irakezen die
geen trek hebben in de democratie die wij ze zo van harte gunnen. En er
zijn daar in gevangenissen dingen gebeurd die een beschaafd land als de
VS niet passen. Het zou goed zijn als er een gedegen VR-resolutie komt -
en die komt er naar mijn heilige overtuiging. Tot "bruggenbouwer" Bot
zou ik willen zeggen: reis naar Moskou en Parijs. Het zou immers goed
zijn als de internationale gemeenschap de handen ineen zou slaan om Irak
erbovenop te helpen. Maar het zou erg fout zijn - mijnheer Bakker - om
op dit moment de Irakezen en de Amerikanen in de steek te laten met het
beschamende argument dat je liever niet met de Amerikanen gezien wilt
worden.
De Polen weten: voor de vrijheid moet je vechten. Zoals de Polen ook
weten: voor de welvaart moet je werken. Het liberalisme belooft geen
gouden morgenstond. Die communistische praatjes, daar trappen deze
nieuwe Europeanen niet meer in.
Het liberalisme, ons liberalisme, brengt wel de meest vrije en meest
welvarende samenleving - mits wij allen daar zelf hard aan werken. Je
moet de handen uit de mouwen steken. Je moet als land concurrerend zijn.
Je niet laten wegdrijven in apathie. Dat vereist twee zaken: ambitie en
zelfbewustzijn. Dat moet in de samenleving zitten. Dat moeten politici
uitstralen. Ook wij hier. Anders zakken wij weg in de modder van de
polder.
***
Het is goed ons deze simpele dingen te herinneren, op deze 15e mei, in
Rotterdam. Rotterdam, 15 mei. Een prachtige plek, een onheilspellende
datum.
Een onheilspellende datum, want precies twee jaar geleden, op 15 mei
2002, verloren wij dramatische verkiezingen. Rotterdam, de stad van
Fortuyn, speelde daarin een sleutelrol. De paarse partijen werden toen
gewaarschuwd: op de winkel passen is niet genoeg. Ambitie - ambitie voor
het land - ontbrak. En zelfbewustzijn was omgeslagen in
zelfgenoegzaamheid. Dat werd hard afgestraft. Maar dat zal de VVD, dat
zullen wij niet opnieuw laten gebeuren!
Maar wat is dit dus een prachtige plek om bijeen te komen! Want juist in
Rotterdam krijgt onze nieuwe aanpak vorm.
Op de vorige Algemene Vergadering, zes maanden geleden in Veldhoven,
sprak ik al over Rotterdam. Een stad die de instroom van niet-westerse
immigranten niet meer kan bevatten, waar minstens 60.000 mensen niet
zijn ingeburgerd, waar criminaliteit en overlast groter zijn dan elders
in Nederland. Ik riep toen op speciale wetgeving voor wijken in nood te
maken, om economische-kansen-zones in te richten, om illegaliteit en
huisjesmelkers aan te pakken.
Daarom ben ik blij dat zes maanden later het Kabinet met een pakket is
gekomen, waarin precies die dingen staan. Dat is de winst van de
coalitie, daarom zitten wij nu bijna een jaar in deze regering. En ik
weet dat dit pakket bij onze liberale burgemeester en zijn liberale
wethouders in goede handen is. Zij hebben namelijk precies dat: ambitie
en zelfbewustzijn.
Rotterdammers zijn een voorbeeld voor liberalen elders in het land.
Hervorming is nodig. Op de handen zitten is voor de overheid niet
genoeg. We moeten het vertrouwen van de burger terugwinnen. We kunnen
niet denken: "Het zal mijn tijd wel duren." Of: "Bij ons valt het wel
mee." Nee, het gaat om problemen die het hele land aangaan, ons allen,
hier en nu.
Wij liberalen moeten onze ambitie omzetten in een programma van
hervorming. Hervorming van economie en verzorgingsstaat, die bezwijken
onder de regels waar Gerrit Zalm nu energiek het mes inzet. Hervorming
van het onderwijs ook, hervorming van de democratie, hervorming van onze
omgang met nieuwkomers en met veiligheid.
Veiligheid is een thema dat de VVD-Kamerfractie niet los zal laten: het
Kabinet zal moeten blijven werken aan kleine én grote veiligheid, aan
tasjesroof én terrorisme. De bestrijding van kleine criminaliteit kunnen
we niet aan de opbouwwerkers en burgernetwerken overlaten - en dat weten
we al twintig jaar. Om dezelfde reden kunnen we ons voor
terrorismebestrijding niet op ontwikkelingshulp verlaten. Goed doen is
niet hetzelfde als het kwaad bestrijden.
Het grote verhaal is: Hoe willen wij dat Nederland er in 2011 of 2015
uitziet? Hoe bewaren we de maatschappelijke samenhang? Hoe behouden we
onze concurrentiepositie? Hoe scheppen we een omgeving waar mensen zich
vrij en geborgen voelen? Hoe creëren we kansen en mogelijkheden voor
allen in dit land, van de grachtengordelkids over de puber uit Ermelo
tot de Nederlandse Marokkaan uit de achterstandswijk, kansen en
mogelijkheden voor de volgende generaties? Hoe trekken we mensen de
samenleving in? En hoe zorgen we ervoor dat we trots op Nederland kunnen
zijn?
Voor ons liberalen ligt hier een belangrijke taak. Wij bieden een
perspectief voor de mensen in dit land! Wij hebben idealen! En tegelijk
hebben wij het realisme om te zeggen: als we niets doen gaat het mis.
Wij zijn de partij van de Vrijheid, niet van de Vrijblijvendheid.
Hoe ziet de oppositie dat? U weet, de kameraden van Bos hebben op 1 mei
hun beginselen op papier gezet. Om iedereen "een fatsoenlijk bestaan" te
bieden hadden ze maar liefst zes pagina's nodig! Alles staat erin. Met
trouwens één opvallend afwezig ingrediënt: veiligheid. De tekst is
vertederend. Maar ontoereikend. Er worden geen keuzes gemaakt. Maar
vergis u niet: dat kan ook gevaarlijk zijn. In dit beginselprogramma zou
Duitse conservatief Angela Merkel zich net zo thuis voelen als Jan
Marijnissen. Dat is dus een cocon waar de oude PvdA zo weer uit kan
kruipen, klaar om de socialistische paardendeken van de doorgeslagen
gelijkheid weer over Nederland te leggen!
Gelukkig gaan Geert Dales en zijn Manifestcommissie een vlammend
Liberale tegenstoot geven. Dat is wel nodig. De VVD vindt namelijk:
"Iedereen heeft recht op een fatsoenlijk manifest"!
***
Onze eigen ambitie zit helder vervat in de integratienota die de VVD
heeft uitgebracht. Lees het verhaal. Het gaat om de emancipatie van het
individu. De vrije mens staat centraal. Maar vrijheid bestaat niet
zonder orde. Wij durven dus grenzen te stellen aan culturele
diversiteit, om het individu of de openbare orde te beschermen. En
daarbij laten wij ons geen schuldgevoel aanpraten over de westerse
beschaving. Wij mogen - nee wij moeten! - juist trots zijn op de
vrijheid, gelijkheid en welvaart die wij in Nederland hebben bereikt.
En wat schreven de kranten dit voorjaar over het integratiedebat? Ik
citeer de NRC: "Het nieuwe zelfbewustzijn van de VVD zet de toon."
Juist!, denk ik dan. Dat is binnen. Net zoals "Het Plan Rotterdam" nu
binnen is. Maar de VVD is ambitieus. Wij hebben nog meer noten op onze
zang. De liberale hervorming van Nederland begint pas!
Het is ook bittere noodzaak. De oplopende werkloosheid is een groot
probleem, zeker de jeugdwerkloosheid. We moeten dus banen scheppen. Niet
met subsidies, maar door onze concurrentiepositie op te krikken.
Loonmatiging, flexibiliteit en deregulering blijven essentieel. Zo werkt
de economie nu eenmaal, of de oppositie het leuk vindt of niet. Gelukkig
is het Kabinet daar al hard mee bezig - met een goede inzet om een
Sociaal Akkoord te bereiken, met gevecht tegen de papierwinkel, met de
hervorming van het ziektekostenstelsel.
Maar de basis voor dit alles is het onderwijs. Het is hoog tijd dat aan
te pakken. Zonder goed onderwijs verpietert de jeugd, stokt de economie,
valt de samenleving uiteen, loopt het talent weg. Op veel middelbare
scholen - zoals het VMBO - is de uitval onaanvaardbaar. Zwarte scholen
blijven een onderschat fenomeen: hierop zullen we blijven hameren.
Scholen moeten niet pamperen, maar onderwijzen, ambitie prikkelen en de
norm stellen. Het gaat om een weerbare samenleving. Het gaat om de
toekomst van onze kinderen!
Dan heb ik het nog niet eens over het Nederlandse universitair
onderwijs, een nachtmerrie van bureaucratie en papierschuivers. Annette
Nijs heeft het voortouw genomen met de selectie aan de poort en met de
differentiatie van College-gelden. Dat is een eerste bres in het
doorgeslagen gelijkheidsideaal. Hier moet ik de PvdA overigens wel
complimenteren, omdat zij in tegenstelling tot het CDA deze heroïsche
ommezwaai met ons mee maakte.
Talent moet een kans krijgen. Dat is niet elitair, want alle talent moet
een kans krijgen! We willen toch wat bereiken! Ruimte boven het
maaiveld. Een land wordt gedragen door individuen met ideeën, met
dadendrang. Als we niets doen, worden wij bij wijze van spreken het
Ierland van de een-en-twintigste eeuw: dan gaat al het talent naar
Amerika... Dan wordt Rotterdam weer als vanouds "vertrekcentrum": niet van
uitgeprocedeerde asielzoekers, maar van teleurgestelde Nederlanders...
Hotel New York kan dan weer omgebouwd worden!
***
Als dat gevoel van dadendrang, van ambitie en Schwung, weer terugkomt,
dan zal dat onze economie aanjagen. Dat brengt mij bij Europa. Want
enerzijds kan Europa als geheel zo'n economische impuls goed gebruiken -
onze groei blijft ver achter bij die van de VS en van Azië, en dat baart
zorgen. Anderzijds heeft ons land binnen Europa die dadendrang nodig,
voor het harde spel om geld en macht. We moeten als Nederland
duidelijker weten wat we willen, waar we staan. Ook hier kunnen we een
les van de Polen leren. Die laten zich niet gek maken door de
Frans-Duitse as. Zij dragen in alle onderhandelingen hun historische
trots uit. We rekenen op de liberale as Zalm - Nicolaï in het Kabinet om
in de IGC onze desiderata binnen te slepen. Anders maar geen Europese
Constitutie. Dat is echt geen drama.
Al onze Poolse gesprekspartners klaagden over de 80.000 pagina's
regelgeving uit Brussel. Nederland zit al zolang in de Unie dat we zijn
vergeten hoe absurd dit is. Ons MKB lijdt hieronder. De VVD zet dit op
de Europese agenda. Samen met werk en veiligheid, heeft Jules hiermee
een uitstekend campagnethema.
Die Europese Campagne gaat nu beginnen. "Voor Europa. Maar er zijn wel
grenzen." Ik hoop dat u net zoveel zin heeft als wij om de strijd aan te
gaan, om die verkiezingen te winnen. Onze liberale stem moet in Brussel
en Straatsburg helder te horen zijn. In het Europese Parlement
allereerst. Maar ook in de Europese Commissie. Ik ben dan ook ontzaglijk
blij dat Neelie Kroes de eerste Nederlandse vrouw in de Commissie wil
worden. Zij heeft de ervaring, het inzicht en de vechtlust om die klus
te klaren. Tegen haar kwaliteiten kunnen het CDA en de PvdA weinig
inbrengen. Voor de zekerheid zeg ik: een stem voor Jules is ook een stem
voor Neelie! Want een grote liberale fractie in het EP bepaalt ook de
krachtsverhoudingen in de Commissie. Daarin mogen niet alleen
collectivistische christen-democraten en socialisten de dienst uitmaken.
Tot slot: voor die stemmen zullen we wel flink aan de bak moeten. Met de
partij als geheel. Uw hulp is nodig. Je hoort vaak, ook in de VVD: de
kiezers 'zitten op rechts', of: de winst 'zit op links'. Ik vind dat
rare uitdrukkingen. Die kiezers zitten helemaal niet ergens. Alsof ze
stemvee zijn dat door politieke partijen de eigen stal in kan worden
geveegd. Nee, de kiezer staat. Hij of zij staat zelfbewust en soeverein
in het stemhokje en stemt op wie hij wil. Politici die klagen over
'zwevende kiezers' zijn paternalistisch of lui. (Of allebei.) Een partij
moet werken voor de stemmen. Wie denkt rustig te kunnen zitten, kan het
vergeten.
Een partij moet ergens voor staan. De VVD, een ambitieuze en zelfbewuste
partij, staat voor hervorming. Wij brengen de liberale lente weer terug
in het land!