Autoriteit Financiële Markten

AFM wijst op risico's van lenen
19-5-2004

De markt van consumptieve kredietverlening in Nederland is de laatste jaren veranderd. Er wordt meer geleend, consumenten staan vaker en dieper 'rood' op de betaalrekening en het aanbod van consumentenkredieten is sterk gegroeid. Gelet op de veranderde leencultuur in Nederland, de bijzondere risico's van consumptieve kredietverlening en de vele vormen waarin kredieten worden aangeboden, publiceert de Autoriteit Financiële Markten (AFM) het rapport 'Consumptieve Kredietverlening'. In dit rapport schetst de AFM de verschillende vormen van kredietverlening met de specifieke kenmerken en risico's. Op basis van het rapport heeft de AFM ook de publieksfolder 'Gaat u lenen?' gepubliceerd. Zowel het rapport als de publieksfolder zijn vanaf deze website te downloaden. Ook zijn beide publicaties aan te vragen bij de Toezichtslijn van de AFM via 0900 - 5400 540.

Uit het onderzoek van de AFM blijkt dat huishoudens in Nederland op dit moment gemiddeld genomen niet in de problemen raken door het afsluiten van consumptieve leningen. Er is dus geen sprake van een groot risico op overkreditering voor grote groepen huishoudens. De omvang van het nieuw verstrekt krediet neemt beperkt toe. In 2003 werd er 10.7 miljard aan nieuw consumptief krediet verstrekt, een stijging van 3% ten opzichte van 2002. Dit is een minder sterke stijging dan in voorgaande jaren en hierdoor stijgt de totale schuld op consumptieve leningen oftewel het uitstaand debiteurensaldo dan ook minder snel dan in voorgaande jaren. Het uitstaand debiteurensaldo bedroeg in 2003 17.1 miljard. Het debiteurensaldo en de rente- en aflossingskosten blijven evenredig stijgen met het besteedbaar inkomen.

Toch is er ondanks deze redelijk stabiele situatie ook een aantal opmerkelijke veranderingen waar te nemen met betrekking tot het leengedrag. De gemiddelde schuld op consumptief krediet en de gemiddelde roodstand op betaalrekeningen zijn namelijk in vijf jaar tijd met meer dan 30% toegenomen. Verder maakt men steeds meer gebruik van creditcardkrediet. Het marktaandeel van deze kredietsoort is in vijf jaar tijd gestegen van 13% naar 25%. Dit is een belangrijk gegeven omdat vooral consumenten met lagere inkomens de mogelijkheid tot roodstaan op de creditcard waarderen. Daarnaast lijkt men steeds meer gebruik te maken van klantenkaarten, private label cards en winkelpassen: kredietvormen met een relatief hoge rente. Bovendien is er nog sprake van een renterisico. De geldmarktrente in Nederland is laag waardoor de gemiddelde rente op consumptief krediet de laatste jaren ook laag is geweest. Een stijging van de geldmarktrente zal echter een stijging van de rente op consumptief krediet met zich meebrengen waardoor het risico op schuldproblemen onder bepaalde groepen wordt vergroot.

Overwaarde verzilveren met een lening
Door een stijging van de gemiddelde overwaarde is het hypothecair financieren van bestedingen toegenomen. Na een forse daling in 2000 van het aantal tweede hypotheken en oversluitingen, is dit cijfer momenteel weer stijgende. De overwaardeverzilvering wordt door huishoudens voornamelijk gebruikt voor het verbeteren van de eigen woning. Daarnaast wordt de overwaarde onder meer gebruikt om te beleggen. Dit maakt huishoudens gevoelig voor respectievelijk waardeschommelingen van het onderpand en het sentiment op de beurs. Huishoudens met lagere inkomens verzilveren overigens relatief het meest. Indien deze groep naast een tweede hypotheek of oversluiting ook (meer) andere leningen aangaat of reeds heeft afgesloten, wordt het risico op overkreditering vergroot. Hoewel er geen exacte cijfers zijn over het aantal personen dat door het te veel lenen in de problemen raakt, zijn er wel aanwijzingen dat dit aantal sterk toeneemt. Opvallend is dat het hier personen betreft uit verschillende groepen in de samenleving: mensen met lage inkomens, maar ook mensen met hogere inkomens die door een combinatie van verschillende soorten leningen risico op overkreditering lopen. Daarnaast vormen jongeren een kwetsbare groep.

Oorzaken voor de (mogelijk) toenemende schuldenproblematiek kunnen worden gezocht in de economische neergang, maar ook in een gewijzigde 'leencultuur'. Mensen en vooral jongeren lenen vaker en makkelijker en zijn zich minder bewust van de gevolgen. Kredietverstrekkers spelen in sommige gevallen op de veranderende leencultuur in door met wervende campagnes reclame te maken voor hun producten. Op het ogenblik kan de AFM niet genoeg ondernemen tegen deze manier van reclame maken en ook kan zij eventuele achterliggende ongeoorloofde praktijken nauwelijks achterhalen, omdat zij op grond van de Wet op het consumentenkrediet (Wck) hiervoor de bevoegdheden mist. Met de komst van de Wet financiële dienstverlening (Wfd) zal dit naar verwachting veranderen. In ieder geval is er ook een belangrijke rol weggelegd voor de consument zelf. Het is daarom zinvol voor de AFM om de consument door middel van een folder over lenen met daarin tips en waarschuwingen te wijzen op de risico's van lenen.
print
print -
tekstgrootte
zie ook

- Rapport Consumptieve kredietverlening
- Publieksfolder: Gaat u lenen?


____________________ Zoek