CDA

CDA
19-05-04
Kathleen Ferrier: Szabo en Wilders verdraaien feiten omtrent ontwikkelingshulp

De VVD'ers Wilders en Scabo hebben op reis naar Mozambique bevestigd gezien wat zij al dachten: ontwikkelingshulp helpt niet. Maar zij moesten de feiten daarvoor wel verdraaien.

Van 1 tot 8 mei heeft een delegatie van de Tweede Kamer een bezoek gebracht aan Mozambique. Het was een fact finding mission naar de effecten en resultaten van de Nederlandse ontwikkelingshulp. Zinvol, dit soort reizen, zou je denken. Maar ik heb het persoonlijk als schaamteloos ervaren dat de VVD-collega's Szabo en Wilders deze reis willens en wetens gebruiken om niet de feiten te vinden maar hun eigen gelijk dat ontwikkelingssamenwerking mislukt is.

Szabo en Wilders beweren dat de financiële hulp verdwijnt in de zakken van corrupte of drankverslaafde profiteurs. Dat tekent De Telegraaf van 10 mei op uit de mond van kamerlid Szabo. Deze conclusies van de reis zijn gebaseerd op een verdraaiing van de werkelijkheid. Zo beweren ze dat 10 tot 50 procent van het ontwikkelingsgeld via corruptie wegvloeit. Die bewering is volstrekt onjuist. Ons is verteld dat de regering geen directe controle heeft over 10 tot 50 procent van het totale ontwikkelingsbudget, omdat dat nu eenmaal niet via het overheidskanaal gegeven wordt, maar via particuliere of niet-gouvernementele kanalen, of rechtstreeks door donoren wordt beheerd en buiten de overheidsbegroting omgaat. Maar dat betekent niet dat er geen controle op is.

Mozambique werd door de Portugezen gekoloniseerd en toen die in 1975 vertrokken, lieten ze letterlijk niets achter. Er was geen onderwijssysteem of gezondheidszorg opgebouwd, er waren zelfs nauwelijks scholen of ziekenhuizen. Na 1975 brak dan ook nog een burgeroorlog uit, waaraan pas twaalf jaar geleden een eind kwam. De opbouw van het land begon eigenlijk niet eens bij nul, maar bij minder dan niets.

En nu gaat het goed in Mozambique, dat wil zeggen: economisch. De laatste jaren kent het land een gemiddelde groei van 7 procent. Eigenlijk geen wonder: er wordt heel wat geld en energie gepompt in Mozambique. Het land lijkt vergeven van donoren en niet-gouvernementele organisaties. Maar helpt al die hulp ook echt?

Hulp kan alleen echt helpen, als die uitgaat van de totale problematiek in een land. Bovendien moet de hulp aansluiten bij de eigen, authentieke krachten van de hulpvrager zelf. Ook moet de hulp uitgaan van het probleemoplossend vermogen van de mensen om wie het gaat en die versterken. Voorwaarde daarvoor is een open en eerlijke dialoog. Voor de Nederlandse regering is de eerste gesprekspartner de overheid van het ontvangende land, zeker nu minister Van Ardenne partnerschap als leidend element in haar beleid centraal stelt. Maar hoe open en eerlijk kan een dialoog zijn, als een land, zoals Mozambique, voor een kwart van zijn overheidsbudget afhankelijk is van buitenlandse donoren en als meer dan de helft van al het geld dat er in het land omgaat uit het buitenland komt?

'Bedelaars hebben geen keus' en dus lijkt het erop dat een land als Mozambique niet moet zeuren als Nederland ongevraagd en onaangekondigd met beleidswijzigingen komt. Maar continuïteit in het beleid is een voorwaarde voor effectiviteit en zeker een van de onderwerpen om de regering op te controleren.

Voorwaarde voor effectieve hulp is ook dat er goed bestuur is. Goed bestuur, dat ook een doel kan zijn, heeft mede te maken met de instituties in een land. Goed bestuur betekent dat mensen vertrouwen kunnen hebben in de eigen instituties.

Natuurlijk kijken we daar heel kritisch naar en een belangrijk deel van de gesprekken die wij voerden in Mozambique ging over de vraag in hoeverre het gebrekkig juridisch apparaat (er zijn simpelweg - nog - niet genoeg geschoolde juristen) en de bureaucratie, onjuiste bestedingen van het Nederlands ontwikkelingsgeld in de hand werken. We zijn daar uitvoerig over geïnformeerd. We hoorden dat er dit jaar een nieuw computer-en financieel managementssysteem wordt ingevoerd, zodat iedere eurocent die vanuit Nederland aan de regering van Mozambique gegeven wordt aan de Nederlandse belastingbetaler verantwoord kan worden.

Maar daarin schijnen de VVD-collega's niet geïnteresseerd. Het lijkt erop dat de VVD het publieke draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking zo snel mogelijk wil afbreken en de hulp aan ontwikkelingslanden met rasse spoed wil beëindigen.

Het is de woordvoerders tot nu toe niet gelukt om dat met gefundeerde beweringen of zinnige beleidsvoorstellen te bereiken. Daarom lijken zij nu hun toevlucht te nemen tot het verdraaien van de waarheid.

Kathleen Ferrier is kamerlid voor het CDA en woordvoerder ontwikkelingssamenwerking.